Termomodernizacja według BASF: osiedle Brunck w Ludwigshafen
Obserwowany w ostatnich latach spadek liczby inwestycji na pierwotnym rynku nieruchomości w Niemczech motywuje inwestorów do angażowania się w modernizację starych zasobów mieszkaniowych. Przykładem takiego działania jest rewitalizacja i kompleksowa termomodernizacja należącego do firmy BASF osiedla Brunck w Ludwigshafen.
Osiedle Brunck w Ludwigshafen
Jest ono jednocześnie swoistym poligonem doświadczalnym dla koncernu chemicznego, który od lat wprowadza innowacje technologiczne na rynek materiałów budowlanych.
Podstawowym elementem przekształceń jest całościowa koncepcja obniżenia zapotrzebowania na ciepło dla całego osiedla. Termomodernizacja obejmuje w sposób systemowy wszystkie elementy budynku: dach, ściany zewnętrzne, podłogi nad nieogrzewanymi piwnicami, okna, system wentylacji.
Ocieplanie z BASF
Do ocieplenia przegród zewnętrznych zastosowano nowy materiał oferowany przez BASF - Neopor®. Jest to polistyren spienialny, wzbogacony płatkami grafitu pochłaniającymi promieniowanie podczerwone. Dzięki temu rozwiązaniu udało się uzyskać przewodność cieplną =0,032 W/mK przy gęstości 15 kg/m3. Dla porównania, styropor - tradycyjny wyrób firmy - osiąga ten współczynnik przy gęstości 32 kg/m3, a więc zużycie materiału podczas budowy jest dwukrotnie mniejsze.
W budynkach zamontowano okna dwukomorowe o współczynniku przewodzenia ciepła 1,4 lub 0,8 W/m2K. Przed położeniem tynków wykonano test ciśnieniowy gwarantujący szczelne osadzenie stolarki.
Ciekawą innowacją jest tynk akumulujący ciepło utajone - tynk wewnętrzny z domieszkami granulek wosku w stężeniu 750-1500 g/m2. Wosk topiąc się absorbuje nadmiar ciepła z powietrza wewnętrznego, a tężejąc oddaje je z powrotem, gdy temperatura pomieszczenia zaczyna spadać.
Instalacje
Integralnym elementem systemu są nowoczesne instalacje, takie jak ogniwo paliwowe z membraną polimerową, które wykorzystują gaz ziemny. Ogniwo paliwowe zaopatruje budynek w ciepło i prąd, a jest wspomagane z miejskiej sieci elektrycznej lub kotła grzewczego. Budynki zmodernizowane i nowe zużywają od 3 do 7 litrów oleju opałowego na metr kwadratowy w skali roku, co odpowiada 30-70 kWh/m2·rok. Dla porównania, zapotrzebowanie na energię w niemodernizowanym budownictwie z lat 1986-92 - zarówno w Polsce, jak i w Niemczech - dochodzi do 200 kWh/m2 rok.
Trzyletni program monitoringu zużycia energii w zmodernizowanych budynkach pozwoli na unowocześnienie tego systemu w przyszłości. Opisane działania modernizacyjne zaowocowały redukcją emisji CO2 z całego osiedla o 80%, a roczne koszty ogrzewania odniesione do 100 m2 zredukowano z 700 do 100€.
|
Tabela A - Koszty modernizacji budynków na modele 3 i 7-litrowe |
||
|---|---|---|
|
Moduł |
Koszty E/m2 |
Działania |
|
Renowacja |
267 |
Renowacja murów zewn., instalacji elektrycznej, sanitranej, balkonów, klatki schodowej |
|
Ogólna modernizacja |
502 |
optymalizacja przekroju budynku, łazienek, powiekszenie lub wymiana okien, wymiana drzwi, podłóg, duże balkony |
|
Modernizacja energetyczna: |
||
|
Dom 7-litrowy |
108 70* |
izolacja termiczna murów zewnętrznych, dachu i sufitu w piwnicy ok. 10cm, okna u=1,4 W/m2K |
|
Dom 3-litrowy |
517 84* |
izolacja termiczna murów zewnętrznych, dachu i sufitu w piwnicy ok. 10cm, okna u=0,8 W/m2K; wentylacja nawiewno - wywiewna z odzyskiem ciepła |
* - koszt izolacji cieplnej
Do tej pory koncern ma w swoim portfolio jeden dom 3-litrowy, dwa domy 4/5-litrowe oraz około 50 domów 7-litrowych. Podobny projekt termomodernizacyjny został zrealizowany w Schwarzheide (Niemcy, rok 1998), a w Paryżu i Rzymie zostały już wybrane budynki do modernizacji na domy 3-litrowe.
Przedstawiciele BASF Polska przeprowadzili rozmowy z władzami miasta dotyczące potencjalnego zaangażowania firmy w termomodernizację wytypowanego osiedla mieszkaniowego w Warszawie. Do chwili obecnej nie zapadły jednak żadne konkretne decyzje w tej sprawie.
W tabeli B przedstawiono przykładową charakterystykę energetyczną budynku. W Niemczech i w Austrii funkcjonuje już ona jako certyfikat zwany paszportem energetycznym. W Polsce taki dokument zostanie wprowadzony mocą unijnej dyrektywy 2002/91/EC (ze względu na konieczność adaptacji postanowień dyrektywy do warunków polskich rozporządzenie to nie zostało jeszcze przyjęte).
| Tabela B | |
|---|---|
| Informacje zawarte przez BASF w paszporcie energetycznym domu 3-litrowego | |
|
Typ budynku |
Dom wolnostojący dla 9 rodzin |
|
Powierzchnia użytkowa |
699 m2 |
|
Współczynnik A/V |
0,48 [1/m] |
|
Wybudowany |
1952 rok |
|
Modernizowany |
2000/2001 rok |
|
Ocieplenie Neoporem |
ścian: 20 cm |
|
Odzysk ciepła |
85% |
|
Okna |
okna szklone potrójnie 0,8 kWh/m2 |
|
Zapotrzebowanie na ciepło: |
dawniej: 216 kWh/m2 |
|
Klasa energooszczędności |
Przed modernizacją: E |
|
Średnie zapotrzebowanie na ciepło dla całego osiedla: |
50-70 kWh/m2 |
Średnie roczne zapotrzebowanie 50-70 kWh/m2 plasuje osiedle Brunck w kręgu obiektów spełniających najwyższe wymagania izolacyjności cieplnej zawarte w rozporządzeniu o energooszczędności budynków (Energiesparverordnung 2000), gdzie jako optymalne rozwiązanie podano dom 7-litrowy. Chociaż wymogi rozporządzenia dotyczą nowobudowanych obiektów, powszechnie są podejmowane próby dostosowania do tych wymogów także budynków starszych.
Eksperci szacują, że z 34 milionów mieszkań w Niemczech aż 24 miliony wymagają termomodernizacji. Rynek modernizacji starej substancji budowlanej w tym kraju wart jest ok. 400 miliardów euro.
Termomodernizacja: prawo polskie, unijne programy
Obowiązujące w Polsce ustawodawstwo - mimo licznych niedociągnięć legislacyjnych, szczególnie w dziedzinie dostosowania krajowych struktur organizacyjnych do wytycznych dyrektywy - zachęca do prowadzenia termomodernizacji. Dla inwestorów wprowadzono preferencyjne kredyty.
Zgodnie z wnioskami płynącymi z ankiety dotyczącej wdrażania dyrektywy 2002/91/EC (opracowanej przez Ministerstwo Infrastruktury) potencjalne przeszkody we wdrażaniu dyrektywy leżą w niedostosowaniu krajowej gospodarki energetycznej, złym podziale kompetencji na poziomie ministerialnym oraz w braku ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym.
Unijne programy pomocowe, takie jak Interreg III czy Inteligentna Energia dla Europy (IEE), są narzędziami dosyć ogólnymi, realizującymi swoje postulaty poprzez dofinansowanie kluczowych zadań z określonych dziedzin. Dla przykładu, wśród kluczowych zadań programu IEE można odnaleźć "Oszczędne budynki", rozumiane jako zintegrowane przedsięwzięcia dotyczące energooszczędnych budynków publicznych i mieszkalnych w miastach średniej wielkości.
Interreg III A jest programem regionalnym, skierowanym między innymi do jednostek samorządu terytorialnego, partnerów społeczno-ekonomicznych, instytucji edukacyjnych i kulturalnych oraz organizacji pozarządowych reprezentujących regiony przygraniczne. Wśród priorytetów programu należy wymienić ochronę środowiska i poprawę infrastruktury technicznej i komunalnej. Na podstawie tych priorytetów można realizować przedsięwzięcia termomodernizacyjne, korzystając ze wsparcia programu.
Programy ZPORR umożliwiają dofinansowanie w ramach szerzej pojętych projektów rewitalizacji obszarów miejskich (Działanie 3 priorytetu 3: Rozwój lokalny).
Bibliografia:
Materiały prasowe BASF;
Gohring A. "The 3-liter house - an ainnovation in the modernisation of old properties", materiały konferencji SB04, Warszawa, 27-29 października 2004;
Pogorzelski Jerzy: "Komentarz do Dyrektywy 2002/91/EC", w: Materiały Budowlane, 1/2004;
Interreg: http://www.interreg.gov.pl/;
Programy ZPORR: http://www.zporr.gov.pl/;
ankieta Ministerstwa Infrastruktury: http://www.eis.slask.pl/;
