Termomodernizacja wielkiej płyty. Najczęściej spotykane problemy techniczne
Od końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Polsce prowadzi się remonty osiedli z wielkiej płyty. Termomodernizacja stanowi zaledwie jeden z elementów szerszego zakresu prac, który powinien być realizowany, aby polepszyć warunki mieszkaniowe na polskich osiedlach z wielkiej płyty.
Termomodernizacja pozwala na obniżenie kosztów za energię grzewczą. Termomodernizacja lecz to jeden z wielu elementów zakresu prac, który powinno się przeprowadzić przy modernizacji budynku. Problemy dotyczą przede wszystkim budynków zrealizowanych w technologii wielkopłytowej. Wartość takich obiektów mogłoby podnieść: łączenie pomieszczeń, nadbudowa i rozbudowa o kubatury funkcjonalne, dobudowa wind zewnętrznych, zabudowa loggii, usuwanie segmentów zbyt długich lub zbyt wysokich, aranżowanie wewnętrznych terenów zielonych. Są to jednak przedsięwzięcia wymagające znacznych nakładów finansowych, a w przeciwieństwie do termomodernizacji nie przynoszące szybkich korzyści finansowych. Poniżej przedstawiamy podstawowe problemy techniczne, które należy brać pod uwagę podczas remontu.
Problemy techniczne z konstrukcją budynku
Wiele usterek wielkiej płyty można dostrzec podczas oględzin okresowych: rysy i pęknięcia elementów ściennych i stropowych, nieszczelności w miejscu łączeń balkonów i loggii ze ścianą budynku, zawilgocenia i wykwity pleśni, rdzawe zacieki na powierzchni elementów żelbetowych, ubytki betonu, objawy degradacji pokrycia dachowego i systemu odwodnienia.
Najbardziej wrażliwymi miejscami wielkiej płyty są łączniki warstw fakturowej i nośnej. Najszybciej ulegają zawilgoceniu i korozji wskutek działania wód opadowych oraz wilgoci z pary wodnej wykraplającej się w przegrodzie. Degradacja najszybciej zachodzi w betonie porowatym, pojawiającym się w niestarannie wykonanych złączach ścian warstwowych, elementach stropowych i ścianach piwnicznych. Wady betonu są też przyczyną pęknięć samych płyt fakturowych. Dlatego konieczne jest poznanie stanu technicznego tych elementów przed przystąpieniem do prac modernizacyjnych, a szczególnie przed położeniem dodatkowej zewnętrznej warstwy termoizolacji.
W przypadku łączników należy określić sposób, w jaki je zaprojektowano i wykonano, zbadać ich stan, stopień związania z betonem i nośność. Problemami, które można stwierdzić są: korozja prętów, niezgodność ich rozstawu i średnicy z projektem, odpadanie otuliny. Wady płyt fakturowych mogą polegać na spękaniach, zbyt wysokiej nasiąkliwości betonu, za dużej lub za małej grubości (wynik błędów powstałych podczas prefabrykacji). Z kolei warstwa termoizolacyjna bywa zawilgocona, a jej grubość jest często zdecydowanie za mała.
Po stwierdzeniu tych wad wykonuje się uszczelnianie pęknięć, ochronę powierzchniową betonu,odciążenie istniejących łączników przez montaż nowych kotew rozporowych, naprawę obróbek blacharskich odprowadzających wodę poza płytę. Dodatkowa warstwa ocieplenia położona na zewnętrznej stronie ściany zapewnia wieszakom lepsze warunki pracy, eliminując wilgoć i wielokrotne zmiany temperatury.
Komfort wewnętrzny, czyli problemy z wentylacją w wielkiej płycie
O uwarunkowaniach związanych z mikroklimatem panującym w pomieszczeniach decyduje zarówno stan izolacji termicznej, jak również systemów c.o. i wentylacji. Mostki cieplne występują najczęściej na stykach płyt, przy połączeniach elementów ściennych z konstrukcją loggii, na obwodzie okien, w miejscu połączenia ściany piwnicy ze stropem nad piwnicą i ze ścianą zewnętrzną parteru. Lokalizację miejsc ucieczki ciepła określa się wykonując zdjęcia termograficzne.\
Zgodnie z zaleceniami ITB, producentów systemów ociepleń i stowarzyszeń budynki należy docieplać kompletnym systemem termoizolacji, montowanym po zewnętrznej stronie przegrody zewnętrznej. Zamierzony efekt zwiększenia izolacyjności termicznej przegrody bywa pogarszany przez zastosowanie cieńszej warstwy izolacji na ościeżach okien lub przez brak docieplenia konstrukcji loggii w okolicy jej styku ze ścianą budynku. Powoduje to zwiększenie strumienia ciepła przez przegrodę w miejscu, w którym element nieocieplony styka się z ocieplonym.
Duży udział w stratach ciepła mają straty zachodzące przez powierzchnię dachu. Wykonane zazwyczaj jako wentylowane, stropodachy są docieplane na dwa sposoby: przez wdmuchiwanie granulatu wełny mineralnej lub celulozy impregnowanej w przestrzeń międzystropową albo przez docieplenie przekrycia od zewnątrz twardymi płytami termoizolacji. Ściany zewnętrzne piwnic dociepla się rzadko, ze względu na mały udział strat ciepła tą drogą w ogólnym bilansie energetycznym budynku.
W domach wielorodzinnych najwięcej energii zużywa się na podgrzanie powietrza wentylacyjnego, dlatego znaczne ilości ciepła tracone są na drodze wentylacji grawitacyjnej. Przekroje prefabrykowanych kanałów wentylacyjnych w budownictwie uprzemysłowionym nie były projektowane w odniesieniu do położenia i wielkości pomieszczeń. Zasada wentylowania mieszkań poprzez kuchnię i łazienkę powoduje, że znaczne powierzchnie pomieszczeń nie są wentylowane w sposób odpowiedni do przeznaczenia.
Montowana obecnie stolarka okienna ma niskie współczynniki przenikania ciepła, ale też infiltracji. Przy niedostatecznej wymianie powietrza przez okna i kanały wentylacyjne wilgoć z pomieszczeń kondensuje się na wewnętrznej powierzchni ścian zewnętrznych i powoduje rozwój pleśni. Docieplenie ścian i wymiana okien zmniejszają straty ciepła przez przegrody zewnętrzne. Jednak w przypadku niewłaściwej wentylacji i braku kontroli przez mieszkańców nas ilością energii cieplnej dostarczanej do pomieszczeń może dochodzić do ich przegrzewania. Nadmiar ciepła jest usuwany w sposób naturalny (wentylacja grawitacyjna) lub kontrolowany (wietrzenie pomieszczeń). Sposobem racjonalizacji zużycia energii do ogrzewania pomieszczeń jest montaż zaworów termostatycznych oraz podzielników kosztów ciepła na każdym grzejniku. W budynkach, które tylko ocieplono, obserwuje się ograniczenie zużycia ciepła dużo niższe, niż w budynkach, w których dodatkowo zmodernizowano instalację c.o.
Artykuł ten pochodzi z miesięcznika "Architektura-murator" z roku 2005 (nr. 6). Niestety, nie stracił on na aktualności.
