Stal emaliowana zyskuje na znaczeniu w dobie zrównoważonego rozwoju - fasady ze stali emaliowanej w architekturze współczesnej
Fasady, okładziny ścienne i produkty wyposażenia luksusowych łazienek ze stali emaliowanej? Dlaczego? Stal emaliowana doskonale wpisuje się w koncepcję zrównoważonego rozwoju i architektury odpowiedzialnej środowiskowo, w której ważnym czynnikiem wyboru rozwiązań materiałowych jest trwałość, łatwość utrzymania w czystości i energooszczędność.
Tradycyjne materiały budowlane cieszą się dziś wielkim zainteresowaniem. Są idealnym materiałem dla zrównoważonego budownictwa i znakomicie wpisują się w zrównoważony rozwój - wiodącą ideę XXI wieku. Ich zalety są doceniane przez tych architektów, którzy szukają równowagi między estetyką, trwałością, higieną i bilansem środowiskowym.
Materiały w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem
Kiedy w 2012 roku Achim Menges i Steffen Reichert z Uniwersytetu w Stuttgarcie konstruowali w paryskim Centre Pompidou hygroscope - biomorficzną, samoregulującą się strukturę, która jest w stanie reagować na zmiany temperatury i wilgotności otoczenia, nie zastanawiali się nad tym, czy wykonać ją z akrylu, PVC czy innego, syntetycznego materiału. Ich wybór padł na drewno. Bo tylko ono, dzięki swoim właściwościom, zapewnia samowystarczalność energetyczną oraz jest w pełni przetwarzalne. To prawdziwy materiał budowlany zarówno przeszłości, jak i przyszłości architektury współczesnej, bo pozwala na morfologiczne podejście do dizajnu. Eksperymentalny projekt Mengesa i Reicherta może być traktowany jako znak czasu. Odmieniane dzisiaj przez wszystkie przypadki zaklęcia o budownictwie zrównoważonym i projektowaniu odpowiedzialnym środowiskowo oznaczają ponowne zjednoczenie dizajnu i materiałoznawstwa. Jeszcze większej wagi niż dotychczas nabiera w tym kontekście pytanie o to „z czego budować”. Najlepsza odpowiedź to wezwanie do powrotu do materiałów, które są trwałe, łatwe w utrzymaniu i dysponują dobrym bilansem energetycznym. Często najlepszym wyborem okazują się więc materiały dobrze znane: drewno, kamień, szkło, ziemia, cegła i stal emaliowana. Przeżywają one dzisiaj drugą młodość, warto jednak stosować je w nowy twórczy sposób.
Stal emaliowana w grupie materiałów odpowiedzialnych środowiskowo
Podobnie jak z drewnem czy szkłem jest dziś ze stalą emaliowaną. Jej własności doskonale pasują do koncepcji architektury doby zrównoważonego rozwoju, w której ważnym czynnikiem wyboru rozwiązań materiałowych jest z jednej strony trwałość i łatwość czyszczenia, a z drugiej bilans energetyczny i odpowiedzialny środowiskowo proces produkcji. Dlatego stal emaliowana jest dzisiaj chętnie wykorzystywana nie tylko jako materiał do tworzenia produktów łazienkowych, ale także jako trwała i atrakcyjna okładzina ścienna - jako element fasady i wnętrza budynków.
Czym jest emalia?
Emalierstwo jest starą techniką ozdabiania i zabezpieczania metalu. Polega ono na pokryciu metalu cienką warstwą twardego szkliwa o niskiej przyczepności powierzchniowej, odpornego na uderzenia. Do emaliowania nadają się wszystkie metale, które topią się w temperaturze powyżej 750 stopni Celsjusza. Najlepsze właściwości ma jednak stal.
Technika kładzenie emalii na metalu liczy sobie już kilka tysięcy lat i początkowo była traktowana jako zdobnictwo. Fach emalierski był częścią jubilerstwa. Szczyt swej jubilerskiej kariery emalia przeżywała około połowy XV wieku wraz z pojawieniem się emalii zwanej limuzyjską (nazwa pochodzi od warsztatów w Limoges, gdzie była wytwarzana). Wtedy właśnie stała się samoistną techniką zdobniczą, którą do dziś stosuje się do produkcji dóbr luksusowych, takich jak biżuteria i ręcznie wytwarzane zegarki. W XVIII wieku rozpoczęto produkcję naczyń kuchennych, w których emalię wykorzystano jako ochronę powierzchniową metalowych naczyń poddanych działaniu wysokiej temperatury. Od początku XX wieku stal emaliowana stosowana jest także w architekturze. Dzięki znakomitemu zabezpieczenia metalu przed oddziaływaniem czynników zewnętrznych takich jak wilgoć, zanieczyszczenia powietrza w tym aktywne związki chemiczne, doskonale sprawdza się jako materiał fasadowy i okładzinowy. Od dawna jest też wykorzystywana do produkcji elementów do aranżacji łazienek (najbardziej znane to wanny, brodziki).
Wyrazisty kolor fasady
Jednym ze współczesnych obiektów zrealizowanych z wykorzystaniem stali emaliowanej jest budynek Galeries Lafayette w Dubaju zaprojektowany przez singapurską pracownię DP Architects. Realizacja jest częścią kompleksu Dubai Mall będącego elementem 180 hektarowego projektu Burj Khalifa – obejmującego między innymi najwyższy budynek świata (829 m). Dubajska galeria handlowa jest pierwszym na świecie, franczyzowym oddziałem francuskiego domu handlowego Galeries Lafayette, działającego od 1893 roku i znanego w architekturze ze swojego przeszklonego atrium oraz secesyjnych klatek schodowych. Dubajska realizacja próbuje nawiązać architekturą do świetności francuskiego pierwowzoru. Znakiem rozpoznawczym projektu jest wykonana ze stali emaliowanej, czerwona okładzina fasady w strefie wejściowej oraz w kawiarni. Wykorzystanie wyrafinowanej okładziny ze stali emaliowanej na powierzchni ponad 2 tys. metrów kwadratowych ma podkreślać prestiż oraz przepych obiektu.
Autor: Omeras GmbH, www.omeras.de
Galeries Lafayette w Dubaju. Znakiem rozpoznawczym projektu jest czerwona, wykonana ze stali emaliowanej, okładzina fasady w strefie wejściowej
Inną, ciekawą realizacją z zastosowaniem na fasadzie okładzin ze stali emaliowanej jest wielokrotnie nagradzany budynek wielorodzinny Adelaide Wharf w Londynie zbudowany w 2007 roku, a zaprojektowany przez architektów Allforda Halla i Monaghana Morrisa. Drewno użyte na fasadzie nawiązuje do historii dzielnicy portowej, w której powstała inwestycja. Znajdowały się tam ogromne magazyny drewnianych palet stosowanych w transporcie. Okładzina drewniana doskonale współgra z pasami blachy cynkowo-tytanowej i elementami ze stali emaliowanej. Ożywcze, barwne akcenty w kolorze żółtym i czerwonym zostały wykonane właśnie ze stali emaliowanej. Dodają one obiektowi dynamiki i przełamują kolorystycznie jego fasadę.
Obie realizacje wykorzystują nie tylko trwałość i łatwość utrzymania w czystości okładzin wykonanych ze stali emaliowanej, ale także możliwości dizajnerskie materiału, który może być barwiony na dowolny kolor. Płyty fasadowe wykonane ze stali emaliowanej mogą służyć jako ważne narzędzie architektonicznego kształtowania formy budynku.
Trwałość i odporność stali emaliowanej
Pasy okładziny ze stali emaliowanej bardzo często są też stosowane w obiektach szczególnie narażonych na intensywną eksploatację, duży ruch pieszych i uszkodzenia mechaniczne. Przykładem takich obiektów są: stacje metra, dworce, lotniska, szkoły oraz tunele.
Dworcem, w którym zastosowano ponad 10 tysięcy metrów kwadratowych takiej okładziny jest oddany do użytku w 2009 roku dworzec kolejowy w Palma de Mallorca. Wzdłuż peronów ciągnie się długi pas barwionej stali emaliowanej ozdobionej elementami marynistycznymi. Emalia pełni tu zarówno funkcję ochronną, jak i dekoracyjną.
Na stacji metra Südtiroler Platz w Wiedniu wykorzystano z kolei ponad 3 tysiące metrów kwadratowych okładziny zabarwionej na biało. Chroni ona powierzchnię ściany przed zabrudzeniami i dodaje wnętrzu lekkości oraz światła.
Niezwykła odporność na zanieczyszczenia oraz trwałość emalii sprawia, że okładziny ze stali emaliowanej wykorzystywane są do budowy tuneli samochodowych. W tunelu NamWan w Hong Kongu wykorzystano aż 23 tysiące metrów kwadratowych okładzin, które nie ulegają korozji, są odporne na chemikalia i toksyczne środowisko spalin samochodowych. Okładziny ścian ze stali emaliowanej sprawiają, że tunele znacznie rzadziej wymagają remontu i nawet po długich latach eksploatacji wyglądają jak nowe.
Styl i higiena w łazience
Od ponad 90 lat stal emaliowana stosowana jest także do wytwarzania produktów wyposażenia łazienek. Wykonywane są z niej wanny, brodziki prysznicowe, a nawet umywalki. Przełomem w rozwoju technik emalierskich wykorzystywanych w technice łazienkowej był rok 1954, kiedy niemiecka firma Kaldewei opracowała wyjątkową technologię produkcji „wanien bez szwów”. Były to wanny wytłaczane z jednego kawałka grubej płyty stalowej grubości 3,5 mm. Wanny wykonane ze stali emaliowanej szybko zyskały popularność, a firma Kaldewei zdobyła rangę jednego z najlepszych producentów wanien w Europie.
Produkty łazienkowe z grubej stali emaliowanej przetrwały z powodzeniem zmienne mody na rynku, a dzisiaj przezywają renesans. Wanny stalowe z powodzeniem rywalizują z produktami wykonanymi z akrylu. Obecnie tworzone są także stalowe rozwiązania - alternatywa dla powierzchni brodzików wykonanych z płytek ceramicznych.
Wyposażenie łazienek wykonane ze stali emaliowanej jest szczególnie chętnie wybierane w najbardziej prestiżowych realizacjach hotelowych. Ich trwałość, walory użytkowe i wyrafinowane wzornictwo w hotelach są szczególnie pożądane.
Do najbardziej spektakularnych, hotelowych realizacji należy pięciogwiazdkowy hotel Hyatt Regency w portowej części Dusseldorfu. W dwóch, 16 piętrowych wieżach, umieszczono 290 pokoi i 13 apartamentów. Ich wnętrza zaprojektowało holenderskie biuro FG Stlij. Nowoczesne wzornictwo i walory użytkowe materiału były powodem wyboru wanien marki Kaldewei wykonanych ze stali emaliowanej o grubości 3,5 mm.
W najbardziej luksusowym hotelu Chin - Peninsula Shanghai - architekci David Beer i Pierre-Yves Rochon zdecydowali się na stal emaliowaną ze względu na dizajn. Architektura obiektu nawiązuje do czasów „złotego wieku" Szanghaju oraz stylu Art Deco lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego stulecia. Jest pełnym szacunku wpisaniem się w kontekst i otaczającą hotel zabudowę. W 180 pokojach i 55 apartamentach panuje atmosfera pełna przepychu szalonych lat XX wieku. Idealnym uzupełnieniem wyposażenia hotelu okazały się wanny wykonane ze stali emaliowanej.
Projekt hotelu Barceló Hamburg powstał z kolei w niemieckiej pracowni GFB Gesellschaft für Architektur Generalplanung und Design GmbH. Sama bryła jest stonowana i geometryczna, przemawia spokojną elegancją. Do aranżacji apartamentowych łazienek użyto produktów wykonanych ze stali emaliowanej Kaldewei o grubości 3,5 mm co podkreśla ich luksusowy charakter.
