Rynna ukryta – jak wybrać i zamontować system rynnowy do dachu bezokapowego?

Dach bezokapowy

To wprowadzające nieco w błąd określenie używane jest do opisania dachu, którego okap jest bardzo krótki i kończy się na płaszczyźnie fasady, nie wystając poza nią.

Rozwiązanie takie jest szczególnie popularne w dachach dwuspadowych. Chętnie wybiera się je również po to, aby zarówno połacie, jak i ściany zewnętrzne wykończyć identycznym materiałem i uzyskać tym samym stylistyczny monolit.

W tak wykonanych dachach za odwodnienie połaci odpowiadają albo zwykłe rynny, mocowane pod krawędzią okapu, albo rynny ukryte – ale z niezabudowanymi rurami spustowym lub coraz popularniejsze rynny ukryte z rurami spustowymi biegnącymi w warstwie ocieplania ścian.

Rynny widoczne w dachu bezokapowym

Ten system wymaga, by krawędzie krokwi dochodziły do lica ściany lub tylko na kilka centymetrów wystawały poza mur. Do krokwi mocowana jest wtedy przeważnie deska okapowa, a do niej haki doczołowe, które będą utrzymywały rynny. Możliwe jest tez zastosowanie haków rynnowych przykręcanych do krokwi i wtedy deska będzie zbędna.

Ważnymi obróbkami są tu: pas nadrynnowy, kierujący wodę płynącą z dachu do rynien oraz pas podrynnowy, osłaniający szczyt muru przed zaciekami.

Gdy szczyt ściany zwieńczony jest ozdobnym gzymsem, rynny można oprzeć na jego górnej powierzchni. W tym celu gzyms zabezpiecza obróbka blacharska. Rynny mocowane są za pośrednictwem haków doczołowych do deski okapowej osłoniętej obróbką blacharską. Rynny tak zamocowane mogą być odsłonięte lub zabudowane od frontu maskownicą, licującą się z krawędzią przednią gzymsu.

W przypadku rynien opartych na gzymsie szczególnie ważna jest szczelność systemu, dlatego polecane są tu rynny łączone poprzez lutowanie – stalowe, aluminiowe lub cynkowo-tytanowe, ewentualnie łączone na klej.

Polecamy:

• Jak wybrać system rynnowy? Jakie rynny do domu jednorodzinnego?
• Montaż rynien krok po kroku. Jak wybrać odpowiednie rynny? Rodzaje rynien

Rynny ukryte

Rynny takiego systemu mocuje się tuż pod krawędzią okapu. Od strony fasady zakrywa je materiał elewacyjny lub specjalna maskownica ze stali powlekanej, dobrana kolorystycznie do barwy elewacji. Rury spustowe biegną w warstwie ocieplenia ściany, a z rynnami łączą się dzięki zastosowaniu odpowiednich sztucerów.

W systemach bezokapowych wykorzystuje się rynny stalowe o półokrągłym lub prostokątnym przekroju oraz rury spustowe z PCW o wymiarach 70x80 mm lub 80x80 mm. Do łączenia stali i plastiku używany jest specjalny, supermocny i elastyczny klej.

Oferowane są też rynny i rury spustowe ze stopu cynkowo-tytanowego – łączone metodą lutowania.

Średnice rynien i rur muszą być bardzo dokładnie dobrane do powierzchni i kąta nachylenia połaci. Lepiej je nawet przewymiarować. Muszą bowiem wyłapać całą wodę spływającą po dachu, by ta nie przelała się, powodując zamoknięcie izolacji cieplnej.

W wariantach z maskownicą rynny pozostaje opcja awaryjna – między maskownicą a fasadą jest pozostawiona szczelina, która dzięki odpowiednio uformowanym obróbkom i okapnikom może odprowadzić deszczówkę przelewającą się nad rynną na zewnątrz okładziny elewacyjnej, ratując tym samym ocieplenie.

 Zalety systemu bezokapowego:

• doskonale pasuje do nowoczesnych domów, zwłaszcza tych, których fasada i dach wykończone są identycznym materiałem,
• orynnowanie nie rzuca się niepotrzebnie w oczy,
• rynny są stabilnie zamocowane i mniej narażone na zerwanie.

 Wady systemu bezokapowego:

• zabudowa rynien i rur spustowych utrudnia zaobserwowanie nieszczelności. Woda może wtedy niezauważenie prowadzić do zamoknięcia materiału, którym ocieplono ściany, i zniszczenia elewacji,
• montaż jest zdecydowanie trudniejszy niż w przypadku systemów tradycyjnych,
• orynnowanie takie jest droższe od normalnego,
• naprawa lub wymiana uszkodzonych elementów, zwłaszcza rur spustowych, napotyka na poważne utrudnienia, których brak w systemach tradycyjnych.

Polecamy:

• Kiedy naprawa dachu jest konieczna? Jak przeprowadzić skuteczny remont dachu?
• Bezpieczeństwo pożarowe dachów skośnych – normy i przepisy

Poprawny montaż systemu bezokapowego

Montaż taki to zadanie dla profesjonalnej firmy wykonawczej, mającej już doświadczenie z podobnymi systemami. Kolejność robót wygląda tak:

1. Zastosowanie systemu rynien ukrytych musi być uwzględnione już na etapie projektowania więźby dachowej. Zalecane jest cofnięcie murłaty, by zmieścić więcej ocieplenia na krawędzi ściany kolankowej, wzdłuż linii przebiegu rynien. Wysokość murłaty powinna być większa, aby można było połączyć ocieplenie ścian z ociepleniem połaci dachu. Zakładając, że grubość ocieplenia ścian wyniesie 20 cm, końce krokwi trzeba tak dociąć, żeby były o około 1,5 cm cofnięte względem lica muru. Przy grubości ocieplenia 15 cm – odległość ta zwiększa się do 3,5 cm.
2. Najpierw budowane jest podparcie rynien o przekroju L. Powstaje ono z płyt OSB3 lub MFP grubości 25 mm. Jego tylna, pionowa część wysokości 225 mm przykręcana jest do krawędzi czołowych krokwi. Dno – szerokości 220 mm – oparte będzie na kątownikach przytwierdzonych wcześniej do muru w rozstawie 15 cm. Płyty należy łączyć na mijankę, tak żeby spoiny poziome nie łączyły się z pionowymi, tworząc jedną linię. Dolna płyta powinna być uniesiona względem krawędzi muru na tyle, by można było od spodu umieścić ocieplenie, łączące izolację termiczną ściany, z izolacją termiczną połaci dachowej. Gdy szczelina nie może być szeroka, trzeba zastosować izolację cienką, ale o jak najniższej wartości współczynnika ʎ, na przykład płyty PIR, płyty rezolowe lub nawet aerożel.
3. Wnętrze podstawy wykłada się membraną wysokoparoprzepuszczalną, mocowaną zszywkami i uszczelnianą taśmą samoprzylepną. Nie powinna być ona połączona z membraną dachową.
4. W dolnej części podstawy, tam gdzie przewidziany jest sztucer łączący rynnę z rurą spustową, wycina się w płycie i membranie otwór o przekroju U, posługując w tym celu szablonem dostarczonym przez producenta rynien.
5. Pod tym otworem umieszcza się termoizolacyjną obudowę rury spustowej, o przekroju U. Kształtki z których ona powstaje łączy się na pióro i wpust. Ze ścianą łączy się je klejem do styropianu.
6. W ustalonych miejscach, przez obudowę mocuje się do ścian metalowe uchwyty rury spustowej.
7. Dno konstrukcji z płyt OSB zabezpiecza się obróbką blacharską – pasem podrynnowym. Odcinki odpowiednio wyprofilowanej blachy przykręca się do ścianki pionowej, a zakłady między nimi zabezpiecza uszczelniaczem dekarskim.
8. Jeden odcinek mocowany będzie oddzielnie. To ten, w którym robiony jest otwór na rurę spustową. W otworze tym umieszcza się uszczelkę dwukołnierzową, a jej styk z obróbką blacharską skleja uszczelniaczem dekarskim.
9. Od spodu doczepia się do uszczelki pierwszy odcinek rury spustowej (z uciętym kielichem) i przytwierdza do niej stalową opaską zaciskową. Tak wykonany element umieszcza się na dolnej płycie, wsuwając rurę w wycięcie w niej przygotowane.
10. Później montuje się kolejne odcinki rury spustowej, posuwając się od góry w dół. Na tym etapie do wcześniej zamocowanych uchwytów dokręca się obejmy podtrzymujące rurę.
11. Blachą obrabiana jest też tylna ścianka konstrukcji z płyt OSB. To tak zwany pas skroplinowy. Jest wygięty tak, że opiera się go również na krokwiach, z wierzchu. Membrana dachowa musi być na niego wyprowadzona i przyklejona wzdłuż krawędzi.
12. Następnie mocowane są haki rynnowe, doczołowe, w rozstawie 50-60 cm. Są one przystosowane do późniejszego zamocowania maskownicy od strony lica ściany. Instalowane muszą być tak, żeby rynny miały 5% spadek w kierunku odpływu. Przytwierdza się je wkrętami farmerskimi.
13. Do haków zaczepia się rynny. Sztucer umieszcza się w otworze z uszczelką dwukołnierzową.
14. Maskownica blaszana, grubości 0,7 mm, jest montowana zatrzaskowo do haków rynnowych lub do specjalnej profilowanej podstawy, wcześniej do nich przytwierdzanej. Maskownicę łatwo w razie potrzeby demontować. Biegnie ona idealnie poziomo, mimo że haki są zamocowane ze spadkiem nadającym rynnom pochyłość.
15. Ostatnią czynnością jest zaślepienie termoizolacyjnej obudowy rury spustowej, do czego służą styropianowe płyty o dopasowanym kształcie.

Orynnowanie bez błędów

Aby uniknąć powstania mostka termicznego, rury spustowe biegnące w warstwie ocieplenia ścian trzeba obłożyć materiałem, którego współczynnik przewodzenia ciepła λ jest znacznie niższy od współczynnika wełny lub styropianu (jego warstwa musi być znacznie cieńsza). Może to być poliizocyjanurat PIR lub nawet aerożel. Możliwe jest też wcześniejsze przygotowanie w murze wnęki na rurę tak, żeby w miejscu jej osadzenia umieścić tradycyjną izolację, ale o odpowiednio dużej grubości.

Rynny mogą w pewnych sytuacjach utrudniać szczelne połączenie izolacji cieplnej ścian z izolacją połaci. Najlepiej, aby krokwie były skrócone tak, żeby od ich czoła zmieścił się dodatkowy pas izolacji cieplnej połączony później z izolacją muru.

Jeśli budynek ma fasadę wentylowaną, wówczas trzeba koniecznie dopilnować, żeby podczas montażu rynien ukrytych niczym nie zablokować wylotu powietrza ze szczeliny wentylacyjnej między fasadą a izolacją termiczną ściany. To samo dotyczy zresztą wlotu powietrza pod pokrycie dachowe, umiejscowionego w linii okapu.

Jak dbać o rynny w dachu bezokapowym?

Aby system bezokapowy funkcjonował bez zarzutów, już na etapie jego montażu należałoby pomyśleć o rozprowadzeniu kabli grzejnych, wyposażonych w termostat. Niezmiernie kłopotliwe będzie bowiem udrożnienie rury spustowej, gdy zakorkuje ją śnieg albo lód.

Czyszczenie rynien nie nastręcza trudności. W tym celu trzeba odczepić elementy maskownicy, usunąć z rynien zabrudzenia i zamocować maskownicę ponownie.

Będzie to utrudnione, jeśli system jest ukryty za obudową fasady.

Czyszczenie trzeba przeprowadzać częściej niż w przypadku rynien zwykłych, żeby nie dopuścić do zatkania rur spustowych, do których (pomijając rewizje lub wyczystki) nie ma jak się dostać, bez demontażu lub zniszczenia fragmentu fasady. Warto więc zadbać, by wlot do rur zabezpieczały kratki ochronne, zatrzymujące co większe zanieczyszczenia.

Rynny czyści się miękką szczotką lub usuwa liście i igliwie strumieniem wody o ciśnieniu 3-4 bar.

• Przejdź do galerii: Jak wybrać i zamontować system rynnowy do dachu bezokapowego?