Montaż rynien krok po kroku. Jak wybrać odpowiednie rynny? Rodzaje rynien

Prawidłowy montaż systemu rynien to gwarancja poprawnego i niezawodnego działania. To niezbędny element budynku gwarantujący prawidłowe odprowadzanie wody z dachu. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów rynien, zróżnicowanych pod względem estetycznym, technicznym i materiałowym. Aby spełniały swoją funkcję, zarówno praktyczną, jak i wizualną, muszą być odpowiednio dobrane oraz zamontowane.

Spis treści

1. Rodzaje rynien ze względu na kształt
2. Rodzaje rynien ze względu na materiał
3. Elementy systemu rynnowego
4. Jak wybrać odpowiednie rynny?
5. Montaż rynien - wymagania normatywne
6. Montaż rynien krok po kroku

Rodzaje rynien ze względu na kształt

Rynny można podzielić z uwagi na kształt poziomu rynny na:

• klasyczne, czyli rynny półokrągłe, charakteryzujące się dnem zakrzywionym w okręg; widziane z boku kojarzą się z wycinkiem pierścienia.
• kwadratowe, w którym dno jest płaskie, a kąty proste; w przekroju bocznym przypominają otwarty od góry kwadrat lub prostokąt.
• rynny z maskownicą, gdzie elementy zarówno półokrągłe, jak i kwadratowe można ukryć i wkomponować tym samym w bryłę budynku, łącząc estetycznie dach bezokapowy z jego elewacją.

Rodzaje rynien ze względu na materiał

Rynny mogą być wykonane:

• ze stali – najbardziej popularna jest blacha powlekana powłoką cynkową, przy czym jej grubość nie powinna być mniejsza niż 275 g/m²; ważną rolę odgrywa także grubość stali – na polskim rynku w systemach rynnowych najczęściej ma ona 0,6 mm; równie istotna jest warstwa wykończeniowa odpowiadająca za trwałość koloru – nie może być mniejsza niż 0,25 μm; mniej popularne, choć tańsze, są rynny ocynkowane, bez powłoki kolorystycznej;
• z PVC, czyli nieplastyfikowany polichlorek winylu – w tym przypadku niezwykle istotna jest trwałość profilu i koloru; niektórzy producenci, aby uzyskać najbardziej optymalne rozwiązania, podczas procesu wytwarzania łączą dwa różne typy PVC, stosują również specjalne dodatki i powłoki utrwalające barwy;
• z miedzi – stop metalu szlachetnego – materiał jest trwały, ale bardzo czuły na obecność innych metali (koroduje w ich otoczeniu), naturalnie pokrywa się patyną (zmienia także kolor); montaż produktów miedzianych wymaga specjalistycznych narzędzi;
• z tytan-cynku – stop cynku z dodatkiem tytanu, miedzi i aluminium – również pokrywa się ochronną warstwą patyny;dodatek tytanu wpływa na zwiększenie trwałości na kwaśne deszcze; systemy charakteryzują się wysoką wytrzymałością mechaniczną i odpornością na zarysowania, a także brakiem korozji na krawędziach ciętych;
• z aluminium – rynny z tego materiału, podobnie jak stalowe, wskaźniku nie mniejszym niż 25 μm), ale nie wymagają cynkowania; grubość elementów to 0,8 mm; są trwałe, ale cechuje je duża czułość na środowisko, w jakim są montowane – aluminium źle znosi wysokie zasolenie.

Elementy systemu rynnowego

Każdy element systemu rynnowego pełni inną funkcję. Warto wiedzieć, za co odpowiadają jego poszczególne części:

• rynna – transportuje wodę zebraną z linii okapu dachu do rury spustowej, jej przekrój poprzeczny odpowiada za przepustowość systemu.
• hak – w nim osadza się rynny; wyróżnia się haki doczołowe (instalowane do deski doczołowej), nakrokwiowe (wymagają wygięcia mocowania pod zaplanowany kąt dachu).
• rura spustowa – odpowiada za bezpieczny transport wody opadowej z rynny do osadnika lub rewizji; jej właściwy przekrój jest równie istotny, bo może mieć wpływ na możliwości odbioru deszczówki w całym systemie;
• obejma rury spustowej – służy do mocowania rury do ściany budynku, z trzpieniem lub stopką stanowi komplet pod płytę warstwową.
• lej spustowy/odpływ – umożliwia sprawną zmianę kierunku spływu wody z poziomu rynny do pionu spustowego;
• maskownice rynny – to części dostępne w niektórych systemach, muszą spełniać wiele wytycznych i jednocześnie być stabilnie zamocowane.
• elementy dodatkowe, takie jak narożniki zewnętrzne i wewnętrzne, denka rynny, rewizje, mufy do rur spustowych.

Jak wybrać odpowiednie rynny?

Proces doboru rynien składa się z kilku etapów. W pierwszej kolejności należy mieć na uwadze poprawne rozwiązania techniczne, zaś w drugiej – estetyczne (kształt czy kolor).

Przede wszystkim trzeba określić tzw. efektywną powierzchnię dachu (EPD), na podstawie wzoru:

EPD = (C/2 + B) x L

gdzie:

• C – to wysokość połaci,
• B – odległość od narożnika do kalenicy w poziomie,
• L – długość dachu.

Powyższe obliczenie wykonuje się przy założeniu, że natężenie opadów wynosi 75 mm/ha, a spadek dachu ma maks. 50°. Dla konstrukcji o spadku mniejszym niż 10° lub płaskich maksymalna efektywna powierzchnia dachu równa się jego powierzchni.

Jeżeli rynna będzie wyposażona w łuki, powierzchnię dachu należy zwiększyć o odpowiedni procent:

• dla łuków umieszczonych do 2 m od odpływu – o 10%;
• dla łuków ulokowanych powyżej 2 m – o 5%.

Wyliczenie EPD dostarcza informacji o tym, jaka powinna być średnica rynien i rur spustowych. Otrzymany wynik należy porównać z tabelą wydajności danego rozmiaru systemu rynnowego, uwzględniającego wybór ustawienia rury spustowej.

Podczas podejmowania decyzji o systemie istotne są również szczegóły konstrukcyjne budynku, np. bezokapowy nie może być zainstalowany (lub będzie to trudne), jeżeli nie został przewidziany w projekcie danego obiektu.

Kolejnym kryterium jest estetyka. Ważne, aby system rynnowy był dobrany do charakteru posesji, np. w przypadku budynku nowoczesnego, z dachem dwuspadowym, gdzie na elewacji zastosowano chłodne odcienie, a stolarka jest w ciemnym kolorze, naturalną kontynuacją aranżacji powinien być kwadratowy model rynny lub z maskownicą.

Montaż rynien - wymagania normatywne

Poprawny montaż systemu rynnowego to bardzo ważny aspekt wpływający nie tylko na szczelność całego układu, lecz także na komfort użytkowania budynku. Normą, której podlegają systemy rynnowe, jest PN-EN 12056-3 „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków. Część 3: Przewody deszczowe.Projektowanie układu i obliczenia”.

Dokument ten jednoznacznie określa, jak rynna ma być umiejscowiona względem linii okapu, tj. jej przednia krawędź nie powinna być zamontowana wyżej niż tylna (zasada przelewania wody podczas intensywnych opadów). Nie może też wychodzić poza linię przedłużenia połaci dachowej, czyli stanowić bariery dla zsuwającego się z połaci śniegu. W przypadku braku możliwości spełnienia tego warunku (np. duży kąt nachylenia połaci) należy zastosować płotki przeciwśnieżne. Spadek w rynnie wpływa na prędkość spływu wody – im jest on większy, tym lepiej, bo nieczystości nie zalegają w poziomie rynnowym. Dopuszczalne jest zastosowanie rynien w systemie bezspadkowym (od 0 do 1 mm na 1 m rynny), ale wymaga to zachowania paru zasad – odległość lejów spustowych względem siebie nie może być większa niż 8 m i/lub odcinek rynny, z której woda jest zbierana do pionu, nie powinien być dłuższy niż 6–8 m.

Montaż rynien krok po kroku

Zobacz galerię 12 zdjęć

Autor: Galeco

Przygotowując elementy łukowe, należy dokładnie dogiąć zaczepy narożnika i zawiniąć rynnę

1. Mocowanie haków - podczas tych robót należy pamiętać o tym, że rynny nie mogą być zamontowane ponad poziomem płaszczyzny przedłużenia połaci dachowej. Przykręcając uchwyty do deski okapowej, krokwi, łat, ściany czy specjalnej szyny, trzeba więc dopasować je tak, aby były wysunięte na 1/2 lub 2/3 swojej szerokości. Hak mocowany najwyżej powinien znajdować się daleko od wlotu do rury spustowej, zaś ten, który ma być umieszczony najniżej, jest mocowany zaraz przy leju. W montażu przyda się także żyłka, która pomaga w uzyskaniu niezbędnego spadku w kierunku rury spustowej – należy ją rozciągnąć między skrajnymi hakami. To ułatwi zainstalowanie reszty haków, te powinny znaleźć się mniej więcej 10–15 cm od narożników, końca okapu oraz miejsca, gdzie znajdzie się rura spustowa i łączniki. Montuje się je na poziomie wyznaczonym przez żyłkę.

2. Łączenie rynien - przed założeniem rynny na haki niezbędne jest jej dokładne wymierzenie i docięcie, tak aby miejsca połączeń nie znajdowały się tam, gdzie zostały zainstalowane haki. W tym celu należy użyć specjalnych zatrzasków wyposażonych w zaślepki. Montuje się je w tylnej części rynny. Zaczep przedni zaginany jest do dołu, a następnie obrócony w stronę rynny i zamknięty klamerką. Podczas łączenia ze sobą rynien trzeba pamiętać, że w sytuacji gdy są one dłuższe niż 20 m, należy je podzielić na mniejsze odcinki, a do tego będą potrzebne złączki dylatacyjne. To z kolei pociąga za sobą większą liczbę wpustów oraz rur.

3. Montaż rur spustowych - aby solidnie przymocować rurę spustową, przydatne będą obejmy oraz kolanka o różnym kącie załamania, które pozwalają zmienić jej kierunek. Obejmy montuje się pod dolnym kolanem odsadzki, w odstępach maksymalnie 2 m. Powinny one znajdować się także pod punktami łączenia rur.Przed instalacją rur spustowych należy dokładnie zmierzyć odległość między ścianą a rynną, od tego wymiaru zależy bowiem pionowe ustawienie pierwszej obejmy rury spustowej. Najbezpieczniej jest przymocować rurę z obydwu stron, aby mieć pewność, że fragment ten nie zostanie uszkodzony przez lód lub śnieg. Wylot powinien znajdować się ok. 30 cm nad gruntem

4. Zakończenie rur spustowych - w sytuacji, w której wodę deszczową odprowadza się do studni, kanalizacji czy innego rodzaju zbiornika, na końcu rury spustowej można zamontować wpust z osadnikiem i rewizją. Kiedy jednak deszczówka ma spływać na teren, wystarczy instalacja wylewki.

5. Sprawdzenie szczelności rynien

Ostatnim krokiem jest sprawdzenie jakości wykonanych robót, czyli szczelności systemu rynnowego. Jest to ważne zarówno z punktu widzenia inwestora (aby uzyskać gwarancję na montaż), jaki i dekarzy (świadczy o jakości i rzetelności ich pracy). Weryfikację należy przeprowadzić bezpośrednio po zakończeniu prac, ponieważ reklamacja usługi montażu systemu po dłuższym czasie jest bardzo trudna do przeprowadzenia i łatwo ją podważyć. Aby sprawdzić szczelność, należy napełnić rynny wodą do ok. 3/4 wysokości i zamknąć odpływy. Jeśli rury w żadnym miejscu nie przeciekają, oznacza to, że system działa poprawnie.

Krok VI. Kontrola jakości prac

Niektórzy producenci wskazują newralgiczne miejsca, które bezwzględnie trzeba sprawdzić i zweryfikować. Należą do nich:

• łączenia rynien/rur spustowych – muszą być szczelne, ale także pozwalać na niezależną pracę tych elementów względem siebie; w niektórych systemach sugerowane jest wykonanie w tych miejscach dylatacji;
• narożniki – powinny być szczelne i idealnie przenosić linię zejścia poziomu rynnowego na drugą połać;
• haki – każdy ma równo dolegać do dna rynny; ich rozstaw zawsze jest podany przez producenta i należy ich przestrzegać;
• odpływ – ten element trzeba sprawdzić pod względem szczelności przy próbie zejścia wody opadowej do pionu spustowego;
• kolanka – mają narzucony kąt zastosowania (możliwe są jedynie niewielkie odstępstwa);
• obejmy rur – rozstaw i ich liczbę zawsze podaje producent,
• zaślepki – należy sprawdzić ich szczelność przy próbie zejścia wody opadowej, nie mogą przeciekać.