Pracownik poszukiwany i zawód, którego nie ma

Przeglądając ogłoszenia o pracę, z łatwością można spostrzec, jakich specjalistów brakuje w budownictwie. I choć w większości firmy budowlane poszukują murarzy, tynkarzy czy dekarzy, to wśród rzeki ogłoszeń skierowanych do sektora, coraz częściej można znaleźć informacje o przedsiębiorstwach poszukujących facility managerów, kosztorysantów, audytorów energetycznych czy project managerów.

Jeszcze kilka lat temu w budownictwie panował swoisty porządek. Porządek ten można było określić porządkiem ponadbranżowym - poszczególne grupy zawodowe funkcjonowały trochę na zasadzie osobnych planet, nie wchodząc sobie w paradę. Współcześnie, ta uporządkowana sytuacja się zmienia, przy czym zmiana następuje w dwojaki sposób. Z jednej bowiem strony, powstają nowe zawody, będące połączeniem kilku specjalności, a nawet branż - swoiste hybrydy. Z drugiej, wyodrębniają się zawody bardziej specjalistyczne, roszcząc sobie prawa do samodzielności.

Betoniarz, tynkarz i inżynier budowlany

Obecnie, kwestie zawodów reguluje Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania. Zestawienie to obejmuje łącznie blisko 130 zawodów i specjalności (nie wliczając trudnych do policzenia zawodów mieszczących się w kategoriach "pozostałe" lub "pokrewne"), przy czym największa dywersyfikacja występuje w grupie robotników przemysłowych i rzemieślników, która stanowi 60 proc. ogólnej liczby zawodów w budownictwie. Przeglądając ogłoszenia o pracę, nie trudno zauważyć, że to właśnie pracownicy tej grupy są najbardziej poszukiwani przez firmy budowlane, do pracy nie tylko w Polsce, lecz także poza granicami naszego kraju. Murarze, brukarze, dekarze, malarze czy zbrojarze bez trudu powinni znaleźć zajęcie w Niemczech, Hiszpanii, na Cyprze czy we Francji. W krajach tych jest również spore zapotrzebowanie na płytkarzy, tokarzy, cieśli i betoniarzy. Generalnie, poszukiwani są pracownicy budowlani wszystkich zawodów. Nieco inaczej sytuacja przedstawia się w Szwecji, Danii, Holandii czy Irlandii. Tutaj pracodawcy nastawiają się raczej na pozyskanie pracowników wyższego szczebla - wykwalifikowanych inżynierów, znających języki obce i rodzime technologie oraz, co ważne, posiadających uprawnienia budowlane.

Zawód inżyniera budowlanego cieszy się obecnie szczególną popularnością, tym bardziej, że osoba wykształcona w tym kierunku może pracować jako menedżer projektu, inżynier komunikacji, budownictwa wodnego czy specjalista z dziedziny fizyki budowli. Inżynier budowlany ma możliwość kierowania budową albo koordynowania procesem projektowym. Może znaleźć zatrudnienie jako inżynier komunikacji, specjalista mechaniki gruntów, specjalista z dziedziny instalacji podziemnych, czy też w placówkach naukowo-badawczych. To tylko kilka możliwości, które czekają absolwentów wydziałów inżynierii lądowej.

Oczywiście, dyplom wyższej uczelni to nie wszystko. Przykładowo, aby otrzymać posadę kierownika budowy, oprócz odpowiednich kwalifikacji, kandydat powinien się wykazać zazwyczaj kilkuletnim doświadczeniem na podobnym stanowisku i znajomością przynajmniej jednego języka obcego. Zakres obowiązków na wspomnianym stanowisku obejmuje nadzór nad brygadą budowlaną, przygotowanie oraz realizację obiektów budowlanych, administrowanie dokumentacją, a także przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa pracy przy poszczególnych projektów. W przypadku projektantów, pracodawcy zazwyczaj oprócz kierunkowego wykształcenia, doświadczenia, wymagają dodatkowo od ubiegających się o posadę znajomości języków obcych, a także programu AutoCad. Ważne są również uprawnienia budowlane.

Aby je otrzymać, trzeba podejść do egzaminu. Oprócz tego do uzyskania uprawnień w danej specjalności konieczne są: posiadanie kierunkowego wyższego lub średniego wykształcenia i praktyka zawodowa. Osoby mające wykształcenie zawodowe również mogą się o nie ubiegać, pod warunkiem, że posiadają dyplom mistrza. Co dają uprawnienia budowlane? Przykładowo, uprawnienia w specjalności mostowej stanowią podstawę do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi: mostów, wiaduktów, estakad, kładek, tuneli etc wraz z nieskomplikowanymi odcinkami dróg stanowiącymi bezpośrednie dojazdy do tych budowli. Egzaminy powinny się odbywać co najmniej dwa razy w roku. Według Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie upoważniania organów i jednostek do uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych w zakresie budownictwa za jednostkę tę uznaje się Krajową Radę Izby Inżynierów Budownictwa.

Poniżej przedstawiono wykaz specjalizacji techniczno-budowlanych wyodrębnionych w specjalnościach budowlanych.

Źródło: Polska Izba Inżynierów Budownictwa

Nowe możliwości
Szybki wzrost gospodarczy, rewolucja w dziedzinie informatyki doprowadziły do zmian w uporządkowanej hierarchii zawodów i specjalności. Inżynier budowlany może się realizować w bardziej niekonwencjonalnych zawodach, które powstały poniekąd jako odpowiedź na przeobrażenia rynkowe. Do grupy nowych zawodów można zaliczyć m.in. audytora energetycznego, facility managera, kosztorysanta czy project managera. Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę każdego z nich.

Audytor energetyczny
To "zawód", który można uznać za najbardziej kontrowersyjny. Obecnie trwa dyskusja nad tym, czy przyznać "audytorowi" prawa osobnego zawodu. Zdania są jak zwykle podzielone. Cała sprawa powiązana jest ściśle z obowiązkiem wdrożenia Dyrektywy 2002/91/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 16 grudnia 2002 r. dotyczącej jakości energetycznej budynków i projektu ustawy o systemie oceny energetycznej budynków oraz kontroli niektórych urządzeń w zakresie efektywności energetycznej. Celem unijnej dyrektywy jest poprawa jakości energetycznej budynków, ale zdaniem Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa nie ma potrzeby uchwalania odrębnej ustawy, ponieważ projekt dotyczy zagadnień, które są już w części uregulowane. Co więcej, nie ma konieczności tworzenia nowego zawodu audytora energetycznego, a audytem powinny się zajmować jedynie osoby posiadające uprawnienia budowlane. Podobny pogląd głosi również Krzysztof Żmijewski , kierownik Zakładu Budownictwa Ogólnego (Politechnika Warszawska). - Nie trzeba wprowadzać dodatkowej specjalizacji "audytor energetyczny", ponieważ audyt można uznać za rodzaj remontu związanego z instalacjami energetycznymi - tłumaczy dr Żmijewski.

Na studiach nie istnieje również odrębna specjalizacja w zakresie audytu energetycznego i jak na razie nic nie wskazuje na to, by uczelnie zdecydowały się na jej uruchomienie. - Na Politechnice Warszawskiej uczymy audytu w ramach fizyki budowli czy budownictwa ogólnego. Nie jest konieczne tworzenie odrębnej specjalizacji - mówi Krzysztof Żmijewski. Oczywiście, szkoły starają się przystosować do nowych realiów. Dalsza nauka na studiach podyplomowych czy kursach specjalistycznych z zakresu audytu pozwala dodatkowo pogłębić zdobyte wiadomości. Tak jest np. na Politechnice Gdańskiej.

Na czym polega praca audytora energetycznego? Najkrócej mówiąc, jest to osoba, która ocenia dany obiekt pod kątem zarządzania paliwami i energią elektryczną, analizuje koszty eksploatacji, a następnie przygotowuje projekt modernizacji w wyniku którego mają zostać zredukowane koszty zużycia, a co za tym idzie negatywny wpływ na środowisko naturalne. Znaczenie audytora energetycznego dostrzega Krajowa Agencja Poszanowania Energii, autoryzująca studia podyplomowe i kursy przygotowujące do zawodu. Zdaniem Dariusza Koca (KAPE), inżynierowie budowlani nie posiadają odpowiednich kwalifikacji do wykonywania tego zawodu, toteż konieczne jest jego wyodrębnienie. Do przeprowadzenia audytu konieczne są bowiem specjalistyczne kursy.
KAPE prowadzi egzaminy na audytorów energetycznych. Na stronie internetowej Agencji opublikowana jest lista autoryzowanych audytorów energetycznych, ale co ciekawe, wiele osób widniejących na tej liście na co dzień nie zajmuje się audytem.

Facility Manager
Zawód ten często mylony jest z property managerem (tradycyjnym zarządcą nieruchomościami). Różnice między nimi polegają na tym, że drugi z nich koncentruje się głównie na maksymalizacji wartości poszczególnego obiektu. Facility manager natomiast skupia się na tworzeniu optymalnych warunków środowiska pracy po to, by firmie łatwiej było funkcjonować.
Zawód ten można potraktować jak swoistą hybrydę, która łączy w sobie wiele obszarów gospodarowania, takich jak: utrzymanie obiektów i urządzeń, usługi administracyjne i architektoniczno-budowlane, zdrowie i bezpieczeństwo, zarządzanie finansowe i in. Nic więc dziwnego, że od facility managera wymaga się znajomości zarówno ekonomii, architektury, jak i przedmiotów inżynieryjnych. Osobie na tym stanowisku przydadzą się też nauki społeczne, a także wiedza z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem i zasobami ludzkimi.
Przy Politechnice Śląskiej w Gliwicach utworzono pierwszą w Polsce placówkę dydaktyczną z zakresu facility management. W Warszawie natomiast w 2002 roku powstał polski oddział IFMA - International Facility Management Association, stowarzyszenia, którego celem jest m.in. wypracowanie profesjonalnych standardów pracy w zakresie facility management.

Project manager
Pracownikiem coraz częściej poszukiwanym przez firmy budowlane jest project manager. Do obowiązków osoby zatrudnionej na tym stanowisku należy przede wszystkim nadzór nad przebiegiem prac budowlanych, prowadzenie dokumentacji, sporządzanie harmonogramów prac i raportowanie o ich przebiegu. Podstawowe zadanie project managera to kierowanie ogółem spraw związanych z realizacją poszczególnych inwestycji, dlatego też osoba która ubiega się o taką posadę oprócz wyższego wykształcenia powinna się wykazać kilkuletnim doświadczeniem zawodowym, np. w pracy na stanowisku asystenta kierownika projektu. Niezbędne są także dobra znajomość nadzoru i koordynacji procesu budowlanego, praktyka w zarządzaniu dokumentacją projektu, kontaktach z wykonawcami oraz firmami zewnętrznymi. Warto pamiętać także o umiejętności tworzenia harmonogramów i znajomości języków obcych.

Kosztorysant
Stosunkowo niedawno zawód kosztorysanta budowlanego został umieszczony w klasyfikacji zawodów i specjalności i uzyskał symbol 311201. Symbol ten odnosi zawód do czwartego poziomu wykształcenia, to znaczy uzyskiwanego w szkole policealnej lub w technikum. W praktyce, szkoły w Polsce nie kształcą w zakresie kosztorysowania budowlanego. Kwalifikacje te można zdobyć raczej na specjalnych kursach czy poprzez zwyczajną praktykę. Kursy na kosztorysanta i rzeczoznawcę kosztorysowego organizowane są przez Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych.
Czym zajmuje się kosztorysant budowlany?
Najogólniej mówiąc, praca kosztorysanta polega na sporządzaniu kosztorysów budowlanych, analizie kosztów ponoszonych przy realizacji robót budowlanych, opisie technologii i organizacji wykonywania robót budowlanych, ustalaniu ilości robót podanych w przedmiarze i obmiarze czy określaniu podstaw ustalania cen jednostkowych robót. Tak więc od kosztorysanta wymaga się zarówno gruntownej wiedzy techniczno-budowlanej, jak i z zakresu ekonomiczno-finansowego.

Specyfikacja zawodów i specjalności >>