Zielona gospodarka ma potężny potencjał - Dania stawia na zrównoważony rozwój Unii Europejskiej

"Tworzenie rozwiązań zrównoważonych energetycznie - marzenie czy rzeczywistość" tak zatytułowano spotkanie, jakie odbyło się 1 marca w Warszawie z inicjatywy Ambasady Danii, kraju który przewodniczy obecnie Unii Europejskiej.

"Europa powinna promować zwrot ku zielonej gospodarce i przewodzić światowym wysiłkom na rzecz ochrony klimatu" – czytamy w dokumentach Prezydencji Królestwa Danii w Unii Europejskiej (Programme of the Danish Presidency of the Council of the European Union 2012). To, że wzrost gospodarczy dzięki inwestycjom w zielone technologie jest jednym z głównych priorytetów duńskiej prezydencji nie dziwi. Dania stoi bowiem na czele krajów, w których rozwój gospodarczy od lat idzie w parze z troską o środowisko naturalne i godne warunki życia i pracy Duńczyków. Zrównoważony rozwój to nie tylko modne hasło, ale praktyka dnia codziennego. Wszystkie badania pokazują, że to właśnie Kopenhaga jest na czele listy miast, w których żyje się najlepiej na świecie.

– Zielona gospodarka ma potężny potencjał - powiedział Thomas Østrup Møller Ambasador Królestwa Danii w Warszawie otwierając spotkanie na temat wdrożenia dyrektywy unijnej dotyczącej efektywności energetycznej oraz efektywnych energetycznie rozwiązań w budownictwie. Zielona ekonomia prowadzi nie tylko do ochrony klimatu i środowiska, ale generuje także nowe miejsca pracy i pobudza rozwój nowych technologii. Trzeba to wykorzystać. Już dotychczasowe akty prawne UE wskazują, że jest zgoda na większą efektywność energetyczną, być może potrzebne są jednak nowe regulacje prawne, a na pewno – większa dyscyplina we wdrażaniu dotychczasowych ustaleń. Europę czeka konieczność unowocześnienia infrastruktury energetycznej.

– Tymczasem w Polsce tzw. Pakiet energetyczno-klimatyczny postrzegany jest jako wielkie zło - mówił moderator debaty Michał Ćwil z Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej.

W najbliższych dziewięciu latach powinniśmy poczynić masę inwestycji, by pozyskiwać znacznie więcej energii ze źródeł odnawialnych. Po 2013 roku cena energii elektrycznej znacznie wzrośnie, już obserwujemy jak rok do roku wzrasta, ale nie można obarczać za to - jak chcą niektórzy - wyłącznie zielonych certyfikatów. Konieczność pozyskiwania "zielonej energii" przez wprowadzenie "zielonych certyfikatów" - tak niestety uzasadnia się wzrost rachunków za energię, które otrzymujemy co miesiąc.

Jak zielone certyfikaty wpływają na rachunki odbiorców?

Michał Ćwil przedstawił wyniki badania przeprowadzonego przez Polską Izbę Gospodarczą Energii Odnawialnej, które wykazało, iż dla przeciętnego gospodarstwa domowego (zużywajacego 3000 kWh) jest to kwota 7 zł miesięcznie (w rachunku o wysokości 153 zł/miesiąc).
- To nie zielone certyfikaty są przyczyną wzrostu cen energii - skomentował wyniki badania Michał Ćwil.

O konieczności zmiany podejścia do zielonych technologii mówił też dr Zbigniew Karaczun z Katedry Ochrony Środowiska SGGW, przedstawiciel Polskiego Klubu Ekologicznego, członek Koalicji Klimatycznej. Wykorzystywane u nas odnawialne źródła energii (OZE) to głównie biomasa. Pewne ożywienie nastąpiło też w sektorze energii słonecznej, za sprawą kolektorów słonecznych, które montowane są w celu pozyskiwania ciepła. Niewatpliwie przyczyniło się do tego dofinansowanie w postaci rządowego programu wsparcia i dopłat do kolektorów słonecznych. Takim programem nie objęto jednak urządzeń fotowoltaicznych i dlatego fotowoltaika w Polsce rozwija się bardzo niemrawo.

Zakończone 6 lutego 2012 roku konsultacje społeczne wykazały, że przygotowany pakiet Ustaw energetyczno-klimatycznych przyjmowany jest z zainteresowaniem, choć organizacje ekologiczne zgłosiły szereg postulatów i propozycji zmian. Społeczeństwo jest gotowe do przyjęcia takiego punktu widzenia. Gdyby nie dezinformacyjne działania silnego u nas lobby energetycznego, wywodzącego się ze środowiska managmentu elektrowni węglowych i specjalistów pracujących nad rozwojem energetyki opartej na węglu, zrozumienie i społeczne poparcie dla OZE byłoby znacznie większe.

Czy stać nas jednak na marnowanie węgla w tak prymitywany sposób jak spalanie go i produkowanie przy tym góry odpadów? Węgiel można przecież wykorzystać w inny, znacznie lepszy sposób? Istnieją już odpowiednie technologie, każdego roku są one udoskanalane, a za jakiś czas będą nie tylko bardziej efektywne, ale i znacznie tańsze. Tylko węgla - tego naszego narodowego bogactwa - może już wtedy zabraknąć.

Co robi rząd?

Oprócz przygotowania pakietu Ustaw energetyczno-klimatycznych prowadzone są i inne działania w celu zintensyfikowania wysiłów na rzecz sprostania wymaganiom postawionym Polsce przez Unię Europejską. 
– W perspektywie roku 2020 odchodzimy od paliw kopalnych – deklarował Waldemar Łagoda z Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki.

Co prawda trudno uwierzyć, że OZE są priorytetem rządu, skoro trwają intensywne prace nad pozyskaniem gazu łupkowego lub powstają takie koncepcje jak budowa nowej kopalni odkrywkowej węgla brunatnego pod Legnicą, jednakże padło wiele zapewnień dotyczących pro-środowiskowej aktywności ministerialnych urzędników. 
– Jestemy na dobrej drodze i sprostamy wymaganiu pozyskania 15% energii ze źródeł odnawialnych w 2020 roku. Dodam, że całe Ministerstwo Gospodarki jest w przebudowie, powstaje nowy Departament Energii Odnawialnej. W perspektywie mamy też energetykę jądrową – zapewniał Waldemar Łagoda.

Kim Søe, specjalista z Vestas Northern Europe A/S - firmy budującej farmy wiatrowe na całym świecie, w tym także w Polsce, mówił jednak, że potrzebne są jasne zasady i spójne przepisy. Muszą być przede wszystkim stabilne w długim okresie czasu - by móc efektywnie wykorzystywać energię wiatrową i by było to opłacalne dla inwestorów (długi czas zwrotu inwestycji). Firma Vestas jest obecna w Polsce od 1992 roku, ale daleko nam do osiągnięć Dani w wykorzystaniu energii wiatrowej choć mamy podobne możliwości (w pasie nadmorskim i w Polsce południowej). Tym bardziej, że najnowsze technologie idą w kierunku mniejszych prędkości wiatru i pozwalają na pozyskiwanie energii w obszarach nawet nie branych do tej pory pod uwagę.

Czy tylko wiatr i biomasa?

Dziś pozyskiwanie energii z OZE oparte jest w Polsce głównie na biomasie. Ta gałąź rozwija się prężnie, ale... już dzisiaj Polska zmuszona jest importować znaczne ilości biomasy.
– Czy to jest właściwe podejście do ekologii? – pytał retorycznie Grzegorz Wiśniewski (EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej) i postulował: zatrzymać tę paranoję!
Tylko biomasa pozyskiwana lokalnie, bez ponoszenia kosztów środowiskowych i nakładów finansowych związanych z transportem, jest właściwym źródłem "zielonej energii". Takie właśnie rozwiązania są wdrażane w Europie. Są na to dziesiątki przykładów i naprawdę nie trzeba wyważać otwartych drzwi. Zaprojektowane przez Daniela Libeskinda Westside - wielkie centrum handlowe, sportowo-rozrywkowe i konferencyjne z Agua-parkiem, hotelem i mieszkaniami pod Brnem, w Szwajcarii opalane jest na przykład kotłem na zrębki drewniane, ale... pozyskiwane są one z odpadów z pobliskiego lasu, a nie dowożone setki kilometrów.

Najlepsze paliwo to paliwo... zaoszczędzone 

– Komu zależy na dużym zużyciu energii w Polsce? – pytała Maria Dreger, Menadżer ds. Norm i Standardów, Rockwool Polska – Czas wreszcie pomyśleć o całościowej polityce energetycznej, a ważnym jej składnikiem powinno być oszczędzanie energii. To najlepsze i najtańsze paliwo, w ogóle nie trzeba go produkować!
Co roku powstaje w Polsce 70 tys. nowych budynków, które potrzebują 2,5 raza więcej energii, niż takie same budynki w Danii - kraju o podobnym klimacie. Tylko wydane dodatkowo 30 tys. zł w przeliczeniu na jeden budynek, pozwoli na zmniejszenie zapotrzebowania takiego budynku na ciepło o połowę. Dlaczego tego nie robimy? Winne są przepisy prawa, które umożliwiają takie postępowanie. Brak właściwej efektywności energetycznej w budowictwie to wielkie marnotrastwo. Czy stać nas na nie?

Przedszkole Elverhuset, do którego ogrzania wystarczy energia równoważna energii 16 zwykłych świec, powstało w Høje Tåstrup w Danii. Jego autorem są: Arkitektur A/S (Dania) i Bjerg Szpalerski Architekci (Polska). Dlaczego takie obiekty nie powstają w Polsce? Polski architekt Jakub Lewkowicz, współautor Elverhuset, jest przygotowany do projektowania takich innowacyjnych obiektów równie dobrze jak jego duński partner Lars Køhler.

Wśród przeszkód wymienia się brak zrozumienia dla odnawialnej energii w kręgach urzędniczych decydentów oraz brak środków na takie innowacyjne projekty.
– Sama Instalacja pompy ciepła (łącznie z dolnym źródłem) to dziś koszt 40-45 tys. złotych – mówił Andrzej Oczoś, Kierownik Wsparcia Technologicznego firmy Danfoss Polska. Potrzebne jest rządowe wsparcie dla popularyzacji tego typu urządzeń, podobnie jak mamy dopłaty do kolektorów słonecznych. To dlatego wzrosło zainteresowanie energią słoneczną i kolektorami, instaluje się ich coraz więcej i coraz więcej produkuje. Polska jest już nawet znaczącym eksporterem kolektorów słonecznych.

Stosowanie wielu rozwiązań jednocześnie może obniżyć koszty eksploatacji obiektu tak bardzo, że stanie się opłacalne użycie nawet droższych urządzeń. Zwrot nakładów na budowę domu nastąpi szybko, gdy znacznie zmniejszymy rachunki za ogrzewanie i energię elektryczną. Ideałem jest zintegrowane działanie kliku urządzeń (gdy energię niezbędną do pracy pompy ciepła dostarczą np. ogniwa fotowoltaiczne) a jednocześnie obiekt dobrze ocieplimy i zastosujemy urządzenia do odzysku ciepła z powietrza wewnętrznego (zobacz Osiedle Wolfswinkel).

Kluczem do sukcesu zintegrowane projektowanie

Niezwykle ważne jest projektowanie nastawione na współpracę - architekta, projektantów instalacji wewnętrznych i systemów fasadowych oraz producentów urządzeń i materiałów budowlanych. Nie można przy tym zapominać o biernym pozyskiwaniu energii, np. przez właściwe usytuowanie okien i orientację budynku w stosunku do stron świata, czy też o gromadzeniu energii poprzez użycie odpowiednich materiałów kumulujących ciepło. Mówiła o tym Lidia Mikołajczyk Gmur, Dyrektor Velux Polska. 
Firma Velux od wielu lat uczestniczy w projektach, których celem jest pokazanie w praktyce, że możliwa jest budowa domów, nie tylko  zużywających minimalne ilości energii, ale i produkujących własną energię, tzw domów aktywnych. Projekt Model Home 2020, w efekcie którego powstało już kilka modelowych domów aktywnie pozyskujących energię ze źródeł odnawialnych jest tego najlepszym przykładem (przeczytaj koniecznie: dom w Aarhus ). Niestety żaden z tych modelowych domów nie powstał jeszcze w Polsce. Energooszczędne domy aktywne można zobaczyć w Danii, Francji, Niemczech, Austrii i Wielkiej Brytanii.

Wsparcie dla energetyki odnawialnej owocuje nie tylko zmniejszeniem zapotrzebowania na energię z węgla oraz ochroną klimatu, ale także pobudza rynek, zwiększa liczbę miejsc pracy, stwarza pole do rozwoju nowych technologii, produkcji innowacyjnych urządzeń i ich eksportu. Trzeba je traktować jak impuls pobudzający całą gospodarkę. Tak więc informacja, że Dania stawia na zrównoważony rozwój Unii Europejskiej powinna - zamiast niepokoić Polaków - budzić nadzieję na lepszą przyszłość.

Przeczytaj: Model Home 2020 , zobacz także wideo: jak mieszka się w modelowym domu w Aarhus