Zamówienia publiczne. Stosowanie kryterium ceny w praktyce

2017-05-25 15:02
plac budowy roboty budowlane dzwigi
Autor: thinkstockphotos Rozpiętość cennika budowlanego analizujemy na kwotach od 200 do 2 000 000 000 zł

W zamówieniach publicznych ciągle mówi się o stosowaniu kryterium cenowego w ocenach ofert, a eksperci podkreślają, że nigdy Prawo zamówień publicznych nie nakazywało takich praktyk. Teraz w przepisach pojawił się zapis ograniczający wagę tego kryterium, powstał też katalog sugerowanych kryteriów pozacenowych.

Konferencja w UZP
Autor: UZP „Raport dotyczący kryteriów oceny ofert – wpływ zmian wprowadzonych nowelizacjami ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 29 sierpnia 2014 r. i z dnia 22 czerwca 2016 r. na stosowanie pozacenowych kryteriów ofert w postępowaniach o zamówienie publiczne” zaprezentozany został podczas konferencji prasowej. Przy mikrofonie Małgorzata Stręciwilk, prezes UZP

O tym, że UZP kontroluje zamówienia publiczne pod kątem stosowania cenowych oraz pozacenowych kryteriów do oceny ofert informowała, podczas naszej konferencji w ramach akcji „Chcemy uczciwego budownictwa”, Małgorzata Stręciwilk, prezes Urzędu Zamówień Publicznych. Kontrola i jej analiza dobiegły końca, czego efektem jest „Raport dotyczący kryteriów oceny ofert – wpływ zmian wprowadzonych nowelizacjami ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 29 sierpnia 2014 r. i z dnia 22 czerwca 2016 r. na stosowanie pozacenowych kryteriów ofert w postępowaniach o zamówienie publiczne”, który został zaprezentowany podczas konferencji prasowej 24 maja 2017.

Prawo Zamówień Publicznych – zalety i zagrożenia dla wykonawców

Przypomnijmy, jak brzmią zapisy Pzp, których poprawność stosowania zbadał UZP.

Art. 91. 1. Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

2a. Zamawiający kryterium ceny mogą zastosować jako jedyne kryterium oceny ofert lub kryterium o wadze przekraczającej 60%, jeżeli określą w opisie przedmiotu zamówienia standardy jakościowe odnoszące się do wszystkich istotnych cech przedmiotu zamówienia oraz wykażą w załączniku do protokołu w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty cyklu życia...

Roboty budowlane najbardziej skażone kryterium ceny

W przypadku tych zapisów kontrolę przeprowadzono w oparciu o analizę 17 407 ogłoszeń o zamówieniu lub udzieleniu zamówienia publicznego, które zostały opublikowane w okresie 1 listopada 2014 – 31 grudnia 2015 (15 065 ogłoszeń z Biuletynu Zamówień Publicznych oraz 2342 opublikowanych w Dzienniku Urzędowym UE). Z tej grupy wyłoniono 78 zamówień do postępowań wyjaśniających, przeprowadzono 62 kontrole doraźne.

Kontroli Prezesa UZP poddano zamówienia, w których:
– było współfinansowanie ze środków UE,
– wartość przekraczała wyrażoną w złotych równowartość 30 tys. euro,
– złożono tylko jedną ofertę;
– ustalono tylko jedno kryterium oceny ofert.

W większości przypadków (prawie 81%) skontrolowanych postępowań, zamawiający w sposób nieuzasadniony określali jedynie cenowe kryterium oceny ofert. Kolejne przewinienia zamawiających to zła interpretacja pojęć „powszechnej dostępności” i „ustalonych standardów jakościowych”, które były utożsamiane z realizacją dostaw czy usług przez szeroki krąg podmiotów.

Najwięcej naruszeń dotyczyło zamówień na roboty budowlane. Wszystkie wyniki kontroli Prezesa UZP zostały podtrzymane – albo zamawiający nie wnieśli zastrzeżeń do wyniku kontroli albo zgłoszone zastrzeżenia nie były uwzględniane przez Krajową Izbę Odwoławczą. Naruszenie art. 91 ust. 2a ustawy Pzp w wielu postępowaniach kontrolnych (16 na 50), w których stwierdzono naruszenia połączone było z naruszeniem przepisów dotyczących badania podejrzenia rażąco niskiej ceny.

Kryterium ceny i katalog kryteriów pozacenowych

Wyniki kontroli oraz analiza zamówień publicznych posłużyły UZP do opracowania wspomnianego wcześniej „Raportu dotyczącego kryteriów oceny ofert...” Z danych zawartych w Raporcie wynika, że zarówno przed, jak i po nowelizacji z dnia 22 czerwca 2016, najczęściej stosowanym kryterium pozacenowym jest termin realizacji, na drugim miejscu pozostaje niezmiennie kryterium dotyczące gwarancji/rękojmi. Trzecie najczęściej stosowane przed nowelizacją kryterium dotyczyło płatności. Aktualnie na tym miejscu znajduje się kryterium związane z jakością/ funkcjonalnością/ parametrami technicznymi. Odsetek postępowań z udziałem kryterium związanego z tymi kryteriami wzrósł prawie dwukrotnie z 10% do 19%. Po nowelizacji z roku 2016 na czwarte miejsce w praktyce stosowania wskoczyło kryterium dotyczące wiedzy i doświadczenia. Kryterium to znajduje się na czwartym miejscu wśród najczęściej stosowanych kryteriów oceny ofert. To kryterium zostało dodane do katalogu przykładowych kryteriów organizacji, kwalifikacji zawodowych i doświadczenia osób wyznaczonych do realizacji zamówienia.

Tryby udzielania zamówienia publicznego

UZP uważa, że nowelizacja z 22 czerwca 2016 wpłynęła w istotny sposób na wagi przyznawane pozacenowym kryteriom oceny ofert. Ponad dwukrotnie wzrosła średnia waga kryterium „termin realizacji/czas dostawy”, podobnie kryterium dotyczącego gwarancji/rękojmi. Pozytywnym skutkiem nowelizacji jest niewątpliwie wzrost znaczenia kryterium związanego z jakością/funkcjonalnością/parametrami technicznymi z 20% do 29%.

W postępowaniach u dzielenie zamówienia publicznego na dostawy, wszczętych po nowelizacji z 22 czerwca 2016, wzrosło zastosowanie ceny jako jedynego kryterium oceny oferty z 14% do 22% w postępowaniach poniżej progów unijnych i z 10% do 25% w postępowaniach powyżej progów unijnych. Spowodowane jest to zapewne zmianą w art. 91 ust. 2a ustawy Pzp, tj. rezygnacją w tej regulacji z odniesienia się do „przedmiotu zamówienia powszechnie dostępnego o ustalonych standardach jakościowych” na rzecz wskazania, że cena może być zastosowana jako jedyne kryterium oceny ofert, jeżeli zamawiający określą w opisie przedmiotu zamówienia standardy jakościowe odnoszące się do wszystkich istotnych cech przedmiotu zamówienia.
Wzrost w zakresie stosowania kryterium ceny jako jedynego kryterium oceny ofert nie jest zjawiskiem niepokojącym, zwłaszcza w zamówieniach na dostawy, o ile zamawiający dokona prawidłowego opisu, tj. określającego standardy jakościowe odnoszące się do wszystkich istotnych cech przedmiotu zamówienia, uwzględniającego jednocześnie koszty cyklu życia tego przedmiotu.

Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.
Nasi Partnerzy polecają
Czytaj więcej