Rok 2003 - kryzys w budownictwie i rosnące zyski zagranicznych firm budowlanych

Wyniki monitoringu budownictwa prowadzonego przez Polską Agencję Badawczą Budownictwa wykazują niekorzystne tendencje w dziedzinie eksportu polskich usług budowlanych oraz wyrobów dla budownictwa. Tendencje te nasiliły się w 2003 roku.

Jeszcze do połowy lat 90-tych polskie budownictwo było ważnym sektorem gospodarki, przynoszącym zyski ze sprzedaży produkcji budowlanej za granicą (głównie w Niemczech). Także polski przemysł materiałów budowlanych przynosił wysokie nadwyżki z tytułu eksportu wyrobów - głównie cementu.
Teraz te dziedziny przynoszą coraz większy deficyt. W warunkach głębokiego kryzysu w budownictwie polskim i pogłębiającego się spadku produkcji i zatrudnienia w 2003 roku oraz utrzymującej się stagnacji w transferach zysków polskich firm świadczących usługi budowlane za granicą, budowlane firmy zagraniczne osiągnęły prawie dwukrotnie większe zyski (z tytułu świadczenia usług budowlanych w Polsce) i zyski te zostały przelane za granicę. Pogłębieniu uległa - utrzymująca się od końca lat 90-tych - niekorzystna relacja eksportu do importu usług budowlanych; obecnie są to proporcje 1:5, co oznacza, że Polska osiąga pięciokrotnie mniejsze zyski z wymiany usług budowlanych z zagranicą niż kraje - importerzy (z tego tytułu do Polski wpłynęło 110 mln USD, wypłynęło 550 mln USD).
W ocenie PABB zjawisko to wymaga wnikliwej analizy i oceny w kontekście optymalizacji korzyści, jakie powinien przynieść Polsce wielki napływ środków pomocowych na rozwój infrastruktury i innych zadań budowlanych, zapowiadany po wejściu do UE.
W świetle przytoczonych danych niezbędne jest stworzenie odpowiednich warunków i zwiększenie możliwości absorpcji środków unijnych przez polskie firmy budowlane i gospodarkę naszego kraju.

Korzyści z eksportu z Polski i importu do Polski usług w latach 2001-2002, w mln USD

Źródło: Polska Agencja Badawcza Budownictwa

Trzeba także zwrócić uwagę na rosnący deficyt w wymianie handlowej z zagranicą (mineralne materiały budowlane, kruszywa, kamień budowlany i cement). Złoża minerałów w naszym kraju oraz możliwości produkcyjne w pełni wystarczają do pokrycia zapotrzebowania krajowego w okresie wysokiej koniunktury, a tym bardziej w warunkach panującego obecnie regresu w budownictwie.
Z punktu widzenia polskich interesów gospodarczych szczególnie niepokoi utrata wysokiej pozycji polskiego przemysłu cementowego w Europie. Do połowy lat 90-tych przemysł cementowy przynosił wysoką nadwyżkę w obrotach z zagranicą. W 2002 roku Polska po raz pierwszy w ciągu ostatnich 50 lat stała się importerem netto cementu w wyniku uzyskania ujemnego salda wymiany zarówno w ujęciu wartościowym, jak i rzeczowym, a tendencje te utrzymały się także w 2003 roku. Podobne niekorzystne zjawiska występują w wymianie z zagranicą kruszywami i ceramiką budowlaną, w tym cegłą ceramiczną - gdzie deficyt obrotów wyrażony w USD po trzech kwartałach 2003 roku wyniósł 3,7 mln.