Produkcja poza regułami

W latach 2007-2008 zmiany na branżowych rynkach materiałów budowlanych były bardzo dynamiczne. Nie zawsze można je było racjonalnie uzasadnić. Spodziewano się, że rok 2008 przyniesie duży popyt. Tymczasem oczekiwania nie spełniły się, a wskaźniki wzrostu produkcji sprzedanej w poszczególnych miesiącach wykazywały duże wahania.

W pierwszej połowie 2007 roku duży popyt na materiały, wynikający z rozpoczęcia wielu projektów budowlanych przy dobrej koniunkturze na rynku budowlanym, spowodował nadmierny i nieoczekiwany wzrost ich cen. Drugie półrocze 2007 – to spadek popytu i wzrostu cen. Efektem tego było zmniejszenie produkcji sprzedanej materiałów budowlanych. Nawet w pierwszym półroczu 2008, kiedy koniunktura w budownictwie była dobra (18,2% wzrost), produkcja sprzedana materiałów budowlanych wykazywała zaledwie 3,6% wzrost, a nawet w drugim kwartale 2008 była niższa niż rok wcześniej. Miesięczny wolumen produkcji sprzedanej mineralnych materiałów budowlanych w zakładach zatrudniających powyżej 9 osób, nieznacznie przekraczał poziom roku 2007, a w kilku miesiącach był niższy niż rok temu.

Z punktu widzenia rentowności istotny jest nie tylko wzrost produkcji i poziom kosztów, ale też ceny wyrobów. Już w drugim półroczu 2007 dynamika wzrostu cen robót budowlanych i materiałów stosowanych w budownictwie zostały zahamowane i taka tendencja utrzymała się w 2008 r. Mimo wzrostu płac w budownictwie (najwyższy w gospodarce, chociaż malejący) dynamika cen produkcji budowlanej jest coraz niższa, głównie ze względu na spadek cen materiałów. W połowie roku 2007 wskaźnik wzrostu cen robót budowlanych wynosił 9%, a w listopadzie 2008 r. 2,9%. Średnie ceny materiałów budowlanych mineralnych, które w połowie roku 2007 wzrastały o 12%, obecnie są niższe niż rok wcześniej. Również ceny wyrobów drzewnych od kilku miesięcy systematycznie spadają.

Wskaźniki wzrostu/ spadku produkcji mineralnych materiałów budowlanych wg kwartałów (rok poprzedni = 100) w zakładach zatrudniających > 9 osób

Wolumen miesięcznej wartości produkcji sprzedanej (w mln zł) mineralnych materiałów budowlanych w zakładach zatrudniających > 9 osób ^1/

GUS opublikował dane o rentowności w branżach przemysłu materiałów budowlanych po trzech kwartałach 2008. Według wcześniejszych prognoz spodziewano się zmniejszenia wskaźników rentowności wobec malejącego tempa wzrostu cen i coraz niższej dynamiki produkcji sprzedanej. Rzeczywistość okazała się inna. Po trzech kwartałach rentowność całego działu była taka jak w pierwszym półroczu 2008. Wzrost cen materiałów w 2007 roku. był tak duży, że obecne niższe ceny jeszcze zapewniają wysoką rentowność.

W pierwszym kwartale 2008 roku. rentowność netto przemysłu wytwarzającego materiały i wyroby z surowców mineralnych wynosiła 11,9%, w drugim kwartale była jeszcze wyższa i w skali całego półrocza 2008 ukształtowała się na poziomie 13,6%. Na takim samym poziomie wskaźnik rentowności netto utrzymał się po trzech kwartałach 2008 roku. Jest to najwyższy wskaźnik rentowności wśród wszystkich działów przetwórstwa przemysłowego.

Wskaźnik ten był niewiele niższy (o 1 pkt proc.) od osiągniętego w okresie styczeń – wrzesień 2007, kiedy ceny na materiały budowlane “lawinowo” wzrastały. Wpływ na wskaźniki rentowności w 2008 r. wywierały w większym stopniu nadal wysokie ceny sprzedawanych materiałów, niż racjonalizacja kosztów.

Wszystkie branże mineralnych materiałów budowlanych były po trzech kwartałach 2008 rentowne przy zróżnicowaniu wskaźników. Najniższą (ale relatywnie wysoką) rentowność - 6,6% wykazują producenci szkła i wyrobów ze szkła, najwyższymi wskaźnikami rentowności charakteryzują się producenci cementu, wapna i gipsu -26,3%. Należy zwrócić uwagę na relacje wskaźników wzrostu produkcji sprzedanej i rentowności. W niektórych branżach relacje były zaskakujące: producenci ceramiki budowlanej zwiększyli produkcję o 1,7%, a rentowność netto wynosiła 16,1%. Producenci cementu, wapna i gipsu przy wzroście produkcji o 3,3% osiągali rentowność 26,3%. Wprawdzie zakłady obniżają koszty produkcji, ale nadal poziom cen materiałów budowlanych (mimo obniżania) zapewnia jeszcze wysoką rentowność.

Wskaźniki wzrostu produkcji sprzedanej i rentowność netto w branżach mineralnych materiałów budowlanych w zakładach > 49 osób

Prezentowane wielkości i wskaźniki wymagają komentarza. Publikowane przez GUS kwartalne dane o rentowności uwzględniają zakłady zatrudniające > 49 osób. W okresie styczeń – wrzesień 2008 objęto badaniami GUS 434 zakłady w przemyśle mineralnych materiałów budowlanych i 1565 w budownictwie. Raz w roku publikowane są dane oparte na większej zbiorowości. Wynika z nich, że w 2007 r. w przemyśle mineralnych materiałów budowlanych zakłady małe (zatrudniające do 49 osób) osiągały rentowność niższą niż duże. Odwrotna sytuacja była w budownictwie, gdzie zakłady największe (zatrudniające powyżej 249 osób) notowały rentowność najniższą.

Wskaźniki rentowności netto w % w 2007 r. w zakładach różnej wielkości