O budownictwie mieszkaniowym bez ministerstwa budownictwa
Już po raz kolejny organizacja Habitat for Humanity Poland zorganizowała Forum Mieszkaniowe, które odbyło się pod hasłem "Mieszkać godnie. Wspólnie budujemy politykę mieszkaniową w Polsce". Temat to trudny, dlatego jest zamiatany przez kolejne ekipy rządzące pod dywan. Tym bardziej środowiska, którym problemy mieszkaniowe Polaków są bliskie, czekały na wystąpienie podczas konferencji na zapowiadane wystąpienie Andrzeja Adamczyka, ministra infrastruktury i budownictwa.
Jednak minister nie pojawił się, nie było zresztą nikogo z Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa, by przedstawić propozycje rządowe na zwiększenie dostępności mieszkań w Polsce. Ale podobno prace w tej materii trwają... I dobrze, ale też dobrze by było, by nie były to rozwiązania, które będą znowu źródłem zarobków dla banków oraz deweloperów i były przeznaczone dla osób z niezłymi dochodami. Jak się analizuje wydatki z budżetu na popieranie budownictwa, to aż się uwierzyć jakie kwoty są przeznaczane na wspieranie deweloperów, a jak niewiele idzie na budownictwo społeczne.
Pociechą może być jedynie, że kryzys w budownictwie mieszkaniowym, to nie tylko problem Polski. Jak podał Habitat for Humanity Poland w Europie jest 3 mln bezdomnych, a 17% ludności z tego regionu zamieszkuje w warunkach poniżej standardów. Ponadto ponad 10% mieszkańców Unii Europejskiej ma trudności z utrzymaniem swoich mieszkań, z powodu zbyt dużych obciążeń finansowych (koszty najmu, kredytów lub innych opłat wynoszą bowiem ponad 40% przychodów gospodarstw domowych). Na tle Europy kondycja polskiej polityki mieszkaniowej plasuje się na jednym z ostatnich miejsc. A chodzi o takie wskaźniki jak deficyt mieszkań, ograniczona dostępność do mieszkań przystępnych cenowo dla osób o niskich dochodach, niski standard mieszkań. Jak zauważa Habitat for Humanity, jeszcze jeden aspekt wyróżnia nasz kraj na tle innych w UE – na Zachodzie o problemie mieszkaniowym mówi się głośno, prowadzi się dyskurs społeczny i polityczny. U nas ten problem został zmarginalizowany. Czyżby Polacy stracili nadzieję? – pytała otwierając konferencję Małgorzata Salamon, dyrektor Habitat for Humanity Poland.
Czy będzie oddźwięk na kolejną interdyscyplinarną debatę o mieszkalnictwie? Uczestnicy forum wyliczali się brakuje w Polsce od 1-2,2 mln mieszkań. Obecnie na 38 mln Polaków przypada 14,5 mln izb. Żeby zacząć zaspokajać tę jedną z najistotniejszych elementarnych potrzeb życiowych trzeba w najbliższych latach budować rocznie 200 tys. izb.
Tegorocznej konferencji Habitat for Humanity Poland przyświecały trzy hasła związane z komplementarnym postrzeganiem i kierunkami rozwiązywania problemów mieszkaniowych: dostępność, utrzymanie i otoczenie.
Pierwszy wymiar – dostępność, jest tu rozumiana w kategoriach modeli finansowania, dostępności kredytów mieszkaniowych, wysokości czynszów, potrzeb społeczeństwa i polityki mieszkaniowej. W jaki sposób obecne działania rządu wspierają zwiększanie dostępności?
Utrzymanie zostało zdefiniowane na potrzeby konferencji jako możliwość zamieszkiwania w tzw. standardzie przy kosztach nie obciążających nadmiernie budżetów domowych.
Odpowiednie otoczenie to optymalne użycie dostępnych środków i istniejącej infrastruktury, przyjazne środowisku, korzystające z kapitału społecznego i wpisujące się w lokalną społeczność, czyli mieszkalnictwo zrównoważone.
Uczestnicy Forum Mieszkaniowego usiłowali wspólnie sformułować najważniejsze postulaty dotyczące wymienionych wyżej obszarów polityki mieszkaniowej. Oto najważniejsze z nich...
1. Promowanie najmu jako sposobu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.
W tym celu konieczne jest wprowadzenie nowych narzędzi ułatwiających najem, takich jak społeczne pośrednictwo najmu (np. Społeczne Agencje Najmu), rozszerzenie ustawowego katalogu podmiotów mogących realizować projekty z zakresu społecznego budownictwa czynszowego, i wreszcie tworzenie warunków prawno-finansowych promujących rynek najmu.
2. Wdrożenie całościowego programu przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu.
Tu najważniejsze jest wdrożenie norm gwarantujących efektywność energetyczną nowopowstających budynków, stworzenie systemu edukacji w zakresie zarządzania energią oraz usprawnianie i zwiększanie efektywności dostępnych funduszy termomodernizacyjnych.
3. Przeciwdziałanie bezdomności.
Pomoże w tym upowszechnienie metod zapobiegających utracie mieszkania (monitorowanie płatności czynszowych, mediacja, restrukturyzacja zadłużenia) oraz stworzenie systemu tzw. mieszkań wspomaganych (co. m.in. wymaga wspierania integracji społecznej).
4. Opracowanie systemu planowania urbanistyczno-budowlanego uwzględniającego zasadę racjonalnego gospodarowania gruntem i podnoszącego jakość życia mieszkańców.
Dla realizacji tego postulatu potrzeba wprowadzenia przepisów ułatwiających gminom pozyskiwanie gruntów i przygotowywanie do zabudowy mieszkalnej i priorytet dla budownictwa mieszkalnego w planowaniu przestrzennym.
5. Ułatwienie przepływu informacji i integracja działań podmiotów zaangażowanych w politykę mieszkaniową w celu zwiększenia efektywności zarządzania najmem.
6. W proces decydowania o mieszkalnictwie i otoczeniu mieszkaniowym bezwzględnie muszą zostać włączeni interesariusze.
7. No i sprawa zasadnicza - zwiększenie nakładów na mieszkalnictwo w Polsce, w szczególności intensywne finansowanie w ciągu najbliższych dziesięciu lat społecznego budownictwa na wynajem.
To po raz kolejny ujęte w punkty postulaty dla poprawy sytuacji mieszkaniowej Polaków. Ich przywoływanie od lat to zamiennik dla braku długofalowej polityki mieszkaniowej państwa. W realizacji tych postulatów nie da się pominąć konieczności zaangażowania ciał ustawodawczych, wykonawczych i samorządowych, taka jest bowiem specyfika zaspokajania potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa, mało kto może zostać niezależnym inwestorem indywidulanym...
Organizacja Habitat for Humanity Poland do 25 marca 2016 czeka na opiniowanie sformułowanych postulatów - rzecznictwo@habitat.pl oraz dyskusji - www.forummieszkaniowe.org. Wszystkie opinie, również te z Forum Mieszkaniowego, zostaną następnie zebrane w ostateczną wersję dokumentu, który zostanie przesłany premier Beacie Szydło.
A co dalej? Poczekamy, zobaczymy...
