Lotniska do rozbudowy

W ubiegłym roku polskie lotniska obsłużyły 11,3 mln pasażerów, jednak to głównie zasługa tanich linii lotniczych. Z danych Urzędu Lotnictwa Cywilnego wynika, że w stosunku do roku 2004 liczba klientów tych linii zwiększyła się o 95 proc., podczas gdy tradycyjny przewoźnik miał tylko o 4,66 proc. podróżnych więcej. Wzrost liczby pasażerów wymusza potrzebę modernizacji portów, ale rozwijać będą się głównie porty regionalne.

Porty lotnicze to tzw. infrastruktura punktowa. Poza nią do ruchu lotniczego niezbędna jest infrastruktura liniowa, czyli wyznaczone w przestrzeni powietrznej korytarze.

W Polsce znajduje się 12 lotnisk komunikacyjnych, tj. takich, które mogą obsługiwać regularny ruch pasażerski - niekoniecznie międzynarodowy. Do tego bowiem są jeszcze potrzebne lotnicze przejścia graniczne. Pojęcie lotniska komunikacyjnego wprowadza nowa ustawa prawo lotnicze z 3 lipca 2002 roku.

Skąd latają

Regularne rejsowe loty nie są obecnie wykonywane z Szyman koło Szczytna, gdyż lotnisko znajduje się w stanie upadłości z możliwością zawarcia układu. Od września 2004 roku do listopada 2005 roku nie działało też lotnisko w Babimoście, położone 34 km od Zielonej Góry. W tym okresie teren po poprzednim właścicielu przejęła Agencja Mienia Wojskowego, której nie było stać na utrzymanie portu (koszt rzędu 3,5 mln zł rocznie). Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze jest dziś całościowym udziałowcem w trzech portach: warszawskim (Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina), w Zielonej Górze-Babimoście i Rzeszowie-Jasionce. Pozostałe porty: Kraków-Balice, Gdańsk-Rębiechowo, Katowice-Pyrzowice, Poznań-Ławica, Wrocław-Strachowice, Szczecin-Goleniów, Bydgoszcz-Szwederowo, Łódź-Lublinek i Szczytno-Szymany łączą wpływy PPL, władz samorządu wojewódzkiego i władz miejskich. Np. miasto jest częściowym właścicielem portów w Krakowie i Szczecinie.

Udziały PPL w polskich portach

Port Lotniczy Warszawa-Okęcie im. F. Chopina pełni funkcję portu węzłowego, czyli tzw. HUB-u. Obsługuje przewozy międzynarodowe na liniach dalekiego, średniego i krótkiego zasięgu oraz liniach krajowych. Regionalny Główny Port Lotniczy Kraków-Balice im. Jana Pawła II obsługuje przewozy na liniach dalekiego, średniego i krótkiego zasięgu, a także połączenia krajowe pomiędzy portami regionalnymi. Częściowo dowozi też pasażerów do HUB Warszawa-Okęcie. Podobną funkcję pełnią pozostałe regionalne porty lotnicze - z tym tylko wyjątkiem, że nie obsługują przewozów międzynarodowych na liniach dalekiego zasięgu. Za obsługę ruchu lotniczego i międzynarodowego na liniach krótkiego zasięgu o małych potokach ruchu odpowiadają lokalne porty lotnicze. Jednak z nich nie odbywa się transport regularny - służą bardziej do potrzeb sportowych, rekreacyjnych, turystycznych. Wykorzystywane samoloty mają pojemność do 30 miejsc pasażerskich i mniejszą. Takich portów jest w Polsce 43.

Tanie linie

Ruch lotniczy wzrastał ostatnio głównie dzięki klientom tanich linii, potocznie nazywanych niskokosztowymi (LCC, czyli low-cost carrier), które zawojowały polski rynek po 1 maja 2004 roku. Nową kategorię pasażerów tworzą przede wszystkim ludzie, którzy wcześniej nie latali. Co podkreślają znawcy rynku, otwarcie nieba nastąpiło w praktyce już pod koniec roku 2003, bo wtedy zaczęła latać Air Polonia (zbankrutowała w grudniu 2004 roku). Np. warszawskie Okęcie niedługo po wejściu Polski do Unii Europejskiej przyjmowało już samoloty 13 nowych przewoźników, z czego 8 zaliczało się do grupy przewoźników tanich. Pod koniec zeszłego roku pasażerowie tych linii stanowili 31 proc. wszystkich odprawionych w polskich portach, w 2004 roku było ich tylko 13 proc. Obecnie port w Warszawie obsługuje 6 tanich linii. To: Wizzair, Centralwings, Sky Europe, Easy Jet, Norwegian Air Shuttle i Germanwings. Niskokosztowce nie startują z lotnisk w Zielonej Górze oraz Szczytnie.

Na wzroście liczby tanich przewoźników - ze względu na lokalizację, a tym samym możliwość wygodnych podróży z miejsca na miejsce, bez przesiadania się - skorzystały głównie porty regionalne. W ich kierunku przesuwa się teraz ruch, choć terminal w Warszawie wciąż jest tym, który obsługuje rocznie najwięcej pasażerów (w całym roku 2005 obsłużył ponad 7 mln pasażerów, co stanowi 61 proc. wszystkich pasażerów korzystających z polskich lotnisk). W ubiegłym roku największą dynamikę wzrostu odnotowała Łódź (190 proc.), kolejne miejsca zajęły Kraków (94,7 proc.), Katowice (86,8 proc.) oraz Bydgoszcz (52,5 proc.).

Wielkość przewozów pasażerskich oraz towarowych w ruchu rozkładowym
oraz czarterowym w latach 2004-2005

* W przypadku PL Wrocław zestawiono łączną liczbę operacji
Uwaga: Dane nie uwzględniają ruchu tranzytowego oraz GA

W latach 2000-2004 najwyższe procentowe wzrosty w obsłudze przewozów osiągnęły porty:

• w liczbie odprawionych pasażerów: Zielona Góra (2083 proc.) i Rezszów (813 proc.); 
• w tonażu cargo: Gdańsk (199,6 proc.) i Poznań (172,6 proc.);
• w obsłudze operacji lotniczych w ruchu komunikacyjnym: Zielona Góra (2600 proc.), Rzeszów (220,8 proc.) i Bydgoszcz (311,3 proc.).

Inwestycje

Wzrastający ruch pasażerski na lotniskach wymusza ich rozbudowę. Przedstawiciele PPL zwracają uwagę, że czynnikami determinującymi przepustowość lotniska są prócz dróg zejścia (port w Warszawie ma ograniczone możliwości rozwoju, bowiem dwa istniejące pasy krzyżują się) - liczba płyt postojowych oraz wielkość terminali. O tym, że ze zbyt gigantycznymi inwestycjami w te ostatnie nie należy przesadzać, świadczy przykład z Poznania. Przepustowość terminala pasażerskiego, który został oddany do użytku 4 listopada 2001 roku, wynosi 1,2-1,5 mln pasażerów rocznie, a faktycznie obsługiwanych jest tam około 400 tys. pasażerów rocznie.

Przykłady ostatnich inwestycji w portach lotniczych:

• wydłużenie i modernizacja drogi startowej w Porcie Lotniczym Rzeszów-Jasionka

Nowy pas ma długość 3200 m i szerokość 140 m (wydłużono go o 700 m, poszerzono o 60 m). Dobudowana została też nowa płyta postoju oraz droga kołowania, lotnisko odwodniono, a na jego terenie zainstalowano światła PAPI. Wykonawcami robót były firmy: Heilit oraz Wörner Budowlana sp. z o. o.

• budowa terminala pasażerskiego Portu Lotniczego w Bydgoszczy (przy ul. Jana Pawła II 158)

Terminal zajmuje powierzchnię 6 989 m kwadratowych, a jego kubatura wynosi 38 555 m sześciennych. Inwestycja była realizowana w latach 2000-2004 przez DORACO Korporację Budowlaną. 

Nowa wieża - według projektu Leszka Szostaka, a symbolizująca kabinę kapitana statku - została oddana do użytku 23 listopada 2005 roku. Ma ona 36 m i jest uważana za najnowocześniejszą w Polsce. Wykonawcą obiektu była firma K. T. S. Elpom S. A.

Nowoczesny dworzec zaprojektowano na 6,5 mln osób i w połączeniu z terminalem I będzie w stanie obsłużyć około 10 mln pasażerów (w zeszłym roku port w Warszawie obsłużył ponad 7 mln osób). Prace ruszyły na początku maja 2004 roku. Po ich zakończeniu podróżni będą mieli do dyspozycji 60 dodatkowych stanowisk odprawy biletowo-bagażowej (obecnie jest ich 46). Liczba poczekalni odlotowych wzrośnie z 12 do 21, a rękawów, czyli miejsc postojowych dla samolotów przy pomostach pasażerskich wychodzących z budynku, wyniesie 23. Według zapewnień przedstawicieli PPL terminal przynajmniej w części zostanie oddany do użytku na przełomie maja i czerwca. Wówczas gotowych ma być już 16 rękawów.