Wykres 1, na którym przedstawione są funkcje trendu wskaźników koniunktury sektora firm prywatnych i przedsiębiorstw publicznych, wyraźnie pokazuje potwierdzenie tak pozytywnej oceny obecnej sytuacji budownictwa.
Wskaźnik koniunktury w budownictwie, I kwartał 1994 - IV kwartał 2006
Rok 2006 był dla budownictwa wyjątkowo pomyślny - w każdym kwartale wskaźniki koniunktury zarówno w ujęciu ogółem, jak i w obu sektorach własnościowych znacznie przekraczały wartość osiągniętą rok wstecz. Ta korzystna ocena dotyczy również znacznej części analizowanych grup klasyfikacyjnych zakładów budowlanych.
Z drugiej jednak strony nadal występuje przewaga największych zakładów budowlanych nad małymi i średnimi, chociaż na pozytywny kierunek zmian w 2006 r. wskazuje to, że w grupach zakładów małych i średnich poprawiły się niemal wszystkie analizowane aspekty ich działalności produkcyjnej. Na przykład, różnica między grupą zakładów o zatrudnieniu do 20 pracowników i ponad 100 pracowników w przypadku salda oceny własnej sytuacji finansowej zmniejszyła się w ciągu minionego roku aż o ok. 30 punktów.
Ważnym rezultatem badania koniunktury w budownictwie w 2006 r. jest stwierdzenie nienadążania przedsiębiorstw publicznych za firmami prywatnymi, które wyraźnie lepiej umieją spożytkować okres dobrej koniunktury. Na wykresie 1 można zobaczyć przewagę sektora publicznego nad prywatnym występującą do 2005 r., odwrócenie sytuacji na początku 2006 r. i w ciągu 2006 r. znacznie szybszą poprawę koniunktury w sektorze prywatnym.
Rok 2006 był kolejnym rokiem rosnących cen usług budowlanych, a tempo wzrostu cen w 2006 r. było znacznie szybsze niż w ciągu trzech wcześniejszych lat.
Ceny usług budowlanych
Nie ma grupy klasyfikacyjnej zakładów budowlanych, w której ceny nie wzrosły. Relatywnie mniej podniosły ceny zakłady najmniejsze, a w przedsiębiorstwach sektora publicznego wzrost cen był słabszy niż w firmach prywatnych.
Firmy budowlane z optymizmem oceniają nadchodzący 2007 r. mając w portfelach znacznie więcej zamówień niż w minionych latach. W kolejnych kwartałach 2006 r. salda zamówień krajowych przewyższały poziom z analogicznych kwartałów okresu 1994-2005, czyli od czasu rozpoczęcia badania koniunktury w budownictwie. Dla eksportu usług budowlanych 2006 r. nie był aż tak korzystny - salda zamówień eksportowych ustabilizowały się na poziomie zbliżonym do osiągniętego pod koniec 2005 r.
Portfel zamówień krajowych i eksportowych
Przez cały 2006 r. zakłady budowlane bardzo korzystnie oceniały własną sytuację finansową. W IV kwartale 2006 r. został ustanowiony rekord - saldo sytuacji finansowej zarówno odniesione do ogółu zakładów budowlanych, jak do sektora prywatnego i publicznego, było większe niż w którymkolwiek kwartale w ciągu 13 lat prowadzenia badania. Jednak nie wszystkie grupy zakładów tak dobrze oceniały swą sytuację finansową. Od połowy 2006 r. przedsiębiorstwa publiczne wyraźnie "zostały w tyle" za firmami prywatnymi.
Sytuacja finansowa prywatnych i publicznych zakładów budowlanych
Ponadto, oceny zakładów najmniejszych, zwłaszcza prywatnych, były istotnie gorsze od pozostałych zakładów budowlanych.
Wzrost nakładów inwestycyjnych w budownictwie obserwuje się od połowy 2004 r. W IV kwartale 2006 r. saldo nakładów inwestycyjnych w ujęciu ogółem przyjęło wartość większą niż w którymkolwiek wcześniejszym okresie badania. Inwestycji dokonują przede wszystkim duże firmy budowlane, zarówno prywatne, jak i publiczne. Jednak inwestycje ogółu publicznych zakładów budowlanych w ciągu 2006 r. powoli zaczęły się zmniejszać.
Nakłady inwestycyjne w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych
Od 2001 r., gdy koniunktura w budownictwie zaczęła się poprawiać, nastąpiły istotne zmiany w układzie barier ograniczających aktywność firm budowlanych. Wykres 2 umożliwia porównanie sytuacji panującej pod koniec 2006 r., 2005 r. i 2001 r. Jak widać, w ciągu minionych pięciu lat wyraźnie zmniejszyła się skala oddziaływania niemal wszystkich barier, przy czym największa poprawa dokonała się w ciągu 2006 r.
Jedyną barierą, którą obecnie wskazuje więcej firm budowlanych niż 5 lat temu są zbyt wysokie ceny surowców i materiałów. Odsetek zakładów wymieniających tę barierę zwiększył się w stosunku do 2001 r. aż o 10 punktów procentowych.
Przed pięcioma laty ponad 60% zakładów budowlanych ograniczało działalność produkcyjną z powodu silnej konkurencji i niskiego popytu. Obecnie sytuacja na rynku jest zupełnie inna - na barierę niedostatecznego popytu wskazuje tylko 22%, a na barierę konkurencji 47% firm. Obecne problemy rynkowe firm budowlanych związane są przede wszystkim z silną konkurencją, która zajmuje pierwszą pozycję na liście barier, nie zaś ze zbyt niskim popytem, który "spadł" na szóste miejsce. W porównaniu z 2001 r. znacznie mniej zakładów budowlanych musi obecnie borykać się z problemem zatorów płatniczych. Jeśli zaś chodzi o nadmierne obciążenia podatkowe, niestabilne przepisy prawne i trudności związane z uzyskaniem kredytu, sytuacja poprawiła się tylko w niewielkim stopniu.
1 Bariery ograniczające aktywność zakładów budowlanych w 2006, 2005 i 2001 r.
Wykres 2 dodatkowo pokazuje jak bardzo aktywności firm budowlanych sprzyja dobra pogoda. Zimowe warunki w IV kwartale 2001 r. stanowiły barierę dla 38% firm, a gdy w IV kwartale 2006 r. zimy nie było - tylko dla 12%.
Oceny sytuacji budownictwa, jak i oceny ogólnej sytuacji gospodarczej formułowane w 2006 r. przez zakłady budowlane były znacznie lepsze niż w którymkolwiek wcześniejszym okresie. Tak korzystna koniunktura w budownictwie jak obecnie nie występowała w żadnym okresie od rozpoczęcia badania w 1994 r. Na tle bardzo pozytywnych wyników budownictwa w 2006 r. niepokój budzą sygnały zahamowania wzrostu lub wręcz spadku niektórych wskaźników charakteryzujących funkcjonowanie przedsiębiorstw sektora publicznego, a także najmniej korzystna - na tle ogółu zakładów budowlanych - sytuacja firm małych, zwłaszcza prywatnych.
Opracowano na podstawie wyników badania "Koniunktura w budownictwie", prowadzonego przez Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH
Zobacz także:
Koniunktura w budownictwie - I kwartał 2006 r. >> Koniunktura w budownictwie - II kwartał 2006 r. >>
Koniunktura w budownictwie - III kwartał 2006 r. >>Koniunktura w budownictwie - IV kwartał 2006 r. >>
