Koniunktura w budownictwie - II kwartał 2006 r.

W budownictwie nadal obserwuje się rosnący trend koniunktury, a zgodnie z prognozą na III i IV kwartał 2006 r. można się spodziewać kontynuacji tej korzystnej tendencji, chociaż w porównaniu z okresem 2001-2003 poprawa będzie postępować w słabszym tempie.

Koniunktura w budownictwie - I kwartał 2006 r. >>

1. Wskaźnik koniunktury

Wykres 1. Wskaźnik koniunktury w ujęciu ogółem

Wykres 1 przedstawia wartości ogólnego wskaźnika koniunktury od 2001 r., czyli od czasu, gdy koniunktura w budownictwie zaczęła się poprawiać, oczyszczone z wahań sezonowych i przypadkowych¹, wraz z prognozą wyznaczoną na III i IV kwartał 2006 r.

W II kwartale 2006 r. ogólny wskaźnik koniunktury przyjął wartość większą niż w którymkolwiek kwartale od rozpoczęcia badania koniunktury w budownictwie w 1994 r. Obecny wskaźnik jest znacznie większy niż w II kwartale ostatnich lat: większy o 14 punktów niż rok i 2 lata temu, o 31 punktów niż 3 lata temu i o 42 punkty niż 4 lata temu.

Wykres 2. Wskaźnik koniunktury w sektorze prywatnym i publicznym

Wykres 2 umożliwia porównanie warunków funkcjonowania zakładów prywatnych i publicznych. Do połowy 2005 r. sytuacja panująca w sektorze publicznym była wyraźnie lepsza, obecnie zaś można już zauważyć pewną przewagę sektora prywatnego, która - zgodnie z wyznaczoną prognozą - w drugiej połowie 2006 r. może się jeszcze zwiększyć.

Warto podkreślić, że tak jak w przypadku ogólnego wskaźnika koniunktury, również w obu sektorach własnościowych obecne wskaźniki koniunktury mają największe wartości od rozpoczęcia tego badania.

Wykres 3. Regionalne zróżnicowanie koniunktury w budownictwie w II kwartale 2006 r.

Regionalne zróżnicowanie koniunktury znacznie się zmniejszyło i obecnie nie ma regionu, w którym koniunktura byłaby oceniana negatywnie. Różnica między największą i najmniejszą wartością wskaźnika koniunktury zaledwie przekracza 20 punktów, podczas jeszcze niedawno sięgała 60 punktów.

W porównaniu z minionym kwartałem najistotniejsze zmiany dotyczą regionu stołecznego i południowo-zachodniego. Na tle całego kraju sytuacja panująca w regionie stołecznym zdecydowanie się poprawiła, w południowo-zachodnim zaś uległa pogorszeniu.

2. Ceny usług budowlanych

Wykres 4. Ceny usług budowlanych

Ceny usług budowlanych wciąż rosną, a zgodnie z wyznaczoną prognozą można oczekiwać, że również w ciągu najbliższego półrocza będą rosły niemal w tym samym tempie.

Ceny usług firm prywatnych rosną znacznie wolniej od publicznych. Różnica salda cen usług budowlanych w sektorze prywatnym i publicznym wynosi ponad 11 punktów. Najsłabszy wzrost cen występuje w grupie najmniejszych zakładów prywatnych, zatrudniających do 10 osób, dla której saldo jest mniejsze od średniej o ponad 7 punktów. W znacznie większym stopniu ceny zostały zwiększone przez przedsiębiorstwa państwowe i komunalne. W tych grupach salda cen przewyższają średnią, odpowiednio, o około 6 oraz 13 punktów.

3. Portfel zamówień firm budowlanych

Wykres 5. Portfel zamówień krajowych i eksportowych

Obecna sytuacja w zakresie zamówień, zarówno w odniesieniu do zamówień w ujęciu ogółem, jak też zamówień krajowych i eksportowych, jest lepsza niż w którymkolwiek kwartale od rozpoczęcia badania koniunktury w budownictwie. Zamówienia krajowe wciąż dynamicznie rosną, eksportowe zaś także rosną, chociaż w słabszym tempie. Na podstawie prognoz wyznaczonych na następne półrocze można spodziewać się kontynuacji korzystnie rosnącego trendu zamówień krajowych, przy zahamowaniu wzrostu zamówień eksportowych.

Pod względem zamówień w znacznie korzystniejszej sytuacji niż firmy prywatne znajdują się przedsiębiorstwa publiczne. Miarą dystansu między tymi grupami zakładów budowlanych jest różnica salda portfela zamówień sięgająca 20 punktów. Bardzo duże różnice występują także pomiędzy grupami zakładów różniących się wielkością. Dla zakładów zatrudniających do 20 pracowników saldo jest mniejsze prawie o 37 punktów w porównaniu z zakładami o zatrudnieniu ponad 100 pracowników.

4. Sytuacja finansowa firm budowlanych

Wykres 6. Sytuacja finansowa prywatnych i publicznych zakładów budowlanych

Wykres 5 przedstawia oceny własnej sytuacji finansowej, formułowane przez ankietowane prywatne i publiczne zakłady budowlane. W porównaniu z minionym kwartałem sytuacja finansowa zarówno zakładów prywatnych, jak i publicznych poprawiła się, przy czym znacznie większą poprawę stwierdzają zakłady prywatne. Salda sytuacji finansowej zakładów budowlanych większe niż obecnie po raz ostatni wystąpiły w III kwartale 1997 r. W najbliższym kwartale można spodziewać się podobnie korzystnej tendencji w obu grupach zakładów budowlanych, lecz w okresie późniejszym firmy budowlane powinny liczyć się z odwróceniem trendu i pogorszeniem sytuacji finansowej.

Wykres 7. Przewidywania firm budowlanych dotyczące własnej sytuacji finansowej w III kwartale 2006 r.

Przeważająca część analizowanych grup zakładów budowlanych optymistycznie ocenia swą przyszłą sytuację finansową w III kwartale 2006 r. Opinie najlepsze, znacznie przekraczające średnią, pochodzą od przedsiębiorstw państwowych, jak też od największych przedsiębiorstw publicznych zatrudniających ponad 100 pracowników. Zdecydowanie mniejszy optymizm cechuje małe firmy prywatne - w tej grupie zakładów saldo przewidywań własnej sytuacji finansowej jest o ponad 30 punktów mniejsze od średniej ogółem.

5. Nakłady inwestycyjne

Wykres 8. Nakłady inwestycyjne w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Zakłady budowlane nadal zwiększają wydatki na cele inwestycyjne, lecz zakres inwestycji w przedsiębiorstwach publicznych wciąż jest wyraźnie większy niż w firmach prywatnych. Na podstawie salda inwestycji można stwierdzić, że wyniki lepsze od obecnych zarówno w ujęciu ogółem, jak i w obu sektorach własnościowych, nie wystąpiły w żadnym kwartale od rozpoczęcia badania koniunktury w budownictwie.

W analizowanych grupach klasyfikacyjnych zakładów budowlanych nakłady inwestycyjne są bardzo zróżnicowane. Dla przedsiębiorstw państwowych i komunalnych saldo inwestycji jest większe od średniej ogółem o ponad 6 punktów, zaś dla zakładów będących własnością krajowych osób fizycznych jest o prawie 6 punktów niższe. W grupie zakładów o zatrudnieniu do 20 osób saldo jest niższe od średniej aż o 16 punktów, przy zatrudnieniu 21-100 osób niższe o 4 punkty, a przy zatrudnieniu powyżej 100 osób wyższe o 11 punktów.

Prognoza nakładów inwestycyjnych w budownictwie prowadzi do wniosku, że w ciągu najbliższego półrocza korzystna tendencja rosnących inwestycji powinna się utrzymać.

6. Zatrudnienie

Wykres 9. Zatrudnienie w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Wykres 9 obrazuje poziom zatrudnienia w budownictwie, podlegający trendowi rosnącemu od około połowy 2001 r. Zgodnie z wyznaczoną prognozą, w ciągu najbliższego półrocza taka tendencja powinna się utrzymać, chociaż w obu sektorach własnościowych tempo wzrostu może być słabsze.

Obecne saldo zatrudnienia w ujęciu ogółem ma wartość większą niż w którymkolwiek kwartale od rozpoczęcia badania koniunktury w budownictwie. Podobnie wysokie są salda zatrudnienia w sektorze prywatnym i publicznym, przy czym w porównaniu do minionego kwartału obecne saldo zatrudnienia w ujęciu ogółem zwiększyło się o ponad 15 punktów, w sektorze publicznym o 2 punkty, a w sektorze prywatnym aż o 22 punkty.

7. Bariery aktywności produkcyjnej

Wykres 10. Bariery aktywności zakładów budowlanych w II kwartale 2006 r.

Od kilku lat trzema głównymi barierami ograniczającymi aktywność budownictwa były: silna konkurencja w branży budowlanej, zbyt niski popyt oraz zatory płatnicze. Obecnie sytuacja uległa istotnej zmianie - niedostateczny popyt znajduje się w "rankingu" barier dopiero na piątej pozycji. W ujęciu ogółem popyt stanowi barierę już tylko dla 28,4% zakładów budowlanych i jest to odsetek mniejszy o 12,6 punktu procentowego niż w minionym kwartale.

W porównaniu z minionym kwartałem zwiększył się jednak odsetek zakładów wskazujących na problemy spowodowane zatorami płatniczymi, obciążeniami podatkowymi oraz wysokimi cenami surowców i materiałów. W odniesieniu do zatorów płatniczych i podatków wzrost wynosi około 4 punktów, a  cen surowców i materiałów aż ponad 8 punktów procentowych.

Firmy budowlane przewidują, że w III kwartale 2006 r. nie zmienią się główne bariery ograniczające aktywność budownictwa, lecz ich dotkliwość może być nieco słabsza. Odsetek firm ograniczających aktywność z powodu silnej konkurencji, zatorów płatniczych i obciążeń podatkowych może zmniejszyć się, odpowiednio, o 2.8, 3.8 oraz 3.2 punktu procentowego. Przewidywane trudności związane z popytem, niestabilnym prawem, cenami surowców i materiałów oraz uzyskaniem kredytu są podobne do obecnych.

8. Sytuacja budownictwa na tle gospodarki

Wykres 11. Sytuacja budownictwa na tle gospodarki według ocen ogółu firm budowlanych

Firmy budowlane obecnie oceniają zarówno ogólną sytuację gospodarczą, jak i sytuację budownictwa na tle gospodarki lepiej niż w którymkolwiek kwartale od początku badania koniunktury w budownictwie. Jednak o ile w ciągu minionego roku oceny odnoszące się do gospodarki i budownictwa były zbliżone, to obecnie wyraźnie lepsze są oceny budownictwa.

Prognoza wyznaczona na najbliższe półrocze wskazuje, że sytuacja panująca i w całej gospodarce i w branży budowlanej jeszcze się poprawi, a korzystne zmiany w budownictwie będą następować szybciej.

Raport opracowano na podstawie wyników badania "Koniunktura w budownictwie", prowadzonego przez Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH

Koniunktura w budownictwie - III kwartał 2006 r. >>

1) Trendy przedstawione na dalszych wykresach także są oczyszczone z wahań sezonowych i przypadkowych. Zastosowany do tego celu program DEMETRA został opracowany przez Eurostat.