Koniunktura dobra a w materiałach dla budownictwa zastój...

Pierwsze półrocze 2008 r. podsumowuje się dobrą koniunkturą i ponownym wzrost budownictwa (o 18,2%). Szczególnie istotny i korzystny jest - po słabym drugim półroczu 2007 - wzrost budownictwa drogowego i infrastrukturalnego. Oczekiwano, że wywoła to presję na materiały budowlane. Jednakże produkcja materiałów budowlanych wzrasta wolniej niż budownictwo. W pierwszym kwartale 2008 produkcja sprzedana materiałów budowlanych wzrosła o 10,2%, w drugim była niższa niż rok temu, a w skali całego półrocza wskaźnik wzrostu produkcji sprzedanej materiałów dla budownictwa wynosił 3,6%.

Dlaczego tak się dzieje? Jest prawdopodobne, że firmy budowlane, obserwując malejące ceny materiałów - odkładają zakupy na później. Nie bez znaczenia są również możliwości importu wielu wyrobów, szczególnie do prac wykończeniowych. Poza tym firmy mogą jeszcze mieć zapasy materiałów z końca roku ubiegłego - analiza struktury środków obrotowych w sektorze budownictwa wskazuje na wzrost wartości zapasów o ponad 15%.

Produkcja materiałów budowlanych uzależniona jest od tempa wzrostu, wolumenu i struktury rodzajowe budownictwa. Od 2005 roku budownictwo jest dziedziną o wysokich wskaźnikach wzrostu, co wywołuje popyt na materiały budowlane. Przy wzroście budownictwa o 17,5% w 2006 r., wartość produkcji sprzedanej mineralnych materiałów budowlanych zwiększyła się o 19,4%, również wysoki wzrost notowały inne dziedziny pracujące na rzecz budownictwa, np. przemysł drzewny, konstrukcje stalowe czy tworzywa sztuczne.

W 2007 r. produkcja budowlana wzrosła o 15,7, a materiały budowlane mineralne o 12,4%. Wysoki wzrost produkcji materiałów dla budownictwa miał miejsce w pierwszym półroczu, a w drugim produkcja była już stabilna lub w niektórych branżach nawet zmniejszała się. Wzrost budownictwa w pierwszym półroczu 2007 r. wywołał duże potrzeby na materiały. Zakłady zwiększały produkcję, lawinowo podwyższały ceny. Pomimo ponad 30% wzrostu budownictwa nie doceniono, że może pojawić się "bariera materiałowa". Brak materiałów był zaskoczeniem dla wielu firm, bowiem ugruntowane było przekonanie, że w Polsce jest nie tylko nowoczesna, ale też i wystarczająca baza materiałów. Trudności materiałowe nałożyły się na barierę zatrudnienia i drugie półrocze 2007 r. przyniosło znaczne obniżenie tempa wzrostu budownictwa, co w efekcie złagodziło niedobór materiałów i spowodowało sukcesywne obniżanie cen.

Podstawowe wskaźniki ilustrujące sytuację w budownictwie i w przemyśle materiałów budowlanych

Jeżeli przeanalizujemy wskaźniki wzrostu produkcji sprzedanej materiałów budowlanych w 2007 roku wg kwartałów, to zwraca uwagę wyraźnie zmniejszające się tempo wzrostu - od wzrostu w pierwszym kwartale o 48%, do 1,5% w końcu roku. W I kwartale 2008 r. odnotowano wzrost o 10,4%, a w drugim produkcja zmniejszyła się o 1,8%.

Porównanie miesięcznych wskaźników wzrostu budownictwa i materiałów budowlanych wskazuje, że tempo wzrostu w 2007 roku było zbliżone. Natomiast w pierwszym półroczu 2008 r., różnice między wzrostem budownictwa a produkcją sprzedaną krajowych materiałów budowlanych są znaczące.

Wielkość produkcji

Ceny, zarówno produkcji budowlanej jak też materiałów budowlanych, w ostatnich 2 latach charakteryzowały się dużymi zmianami. Szczególnie intensywnie wzrastały ceny materiałów budowlanych w pierwszym półroczu 2007 roku, na co wpływał wysoki popyt i brak wielu materiałów. W trzecim kwartale 2007 ceny się stabilizowały, w ostatnich miesiącach roku wzrost cen materiałów dla budownictwa wyraźnie zmalał i taka tendencja utrzymuje się w pierwszym półroczu 2008 r. Wzrost cen wyrobów drzewnych był mniej intensywny, a obecnie spadek jest znacznie głębszy.

Po okresie względnej stabilizacji cen robót budowlanych, od pierwszego półrocza 2007 r. ceny w budownictwie wzrastały szybciej od inflacji, m.in. z powodu rosnącej koniunktury (zamówienia przekraczały możliwości realizacyjne firm), presji na płace w budownictwie (braki zatrudnienia) i rosnących cen materiałów budowlanych.

W grudniu 2006 ceny robót budowlanych były wyższe o 4,3% niż w roku poprzednim, a w trzecim kwartale 2007 r. ceny w budownictwie wzrosły o blisko 10%. Nawet przy tak wysokim wskaźniku wzrostu cen, zdaniem wielu ekspertów i przedstawicieli firm budowlanych, podwyżki zarówno robót budowlanych jak też materiałów stosowanych w budownictwie były w rzeczywistości wyższy od wskaźników publikowanych przez GUS. Ostatnie miesiące 2007 r. i pierwsze półrocze 2008 przyniosły zahamowanie tempa wzrostu cen w budownictwie, znaczne "uspokojenie" miało też miejsce na rynku materiałów dla budownictwa. W grudniu 2007 wskaźnik wzrostu cen w budownictwie wynosił 8,4%, a w czerwcu 2008 r. 4,7%. Średnie ceny budowlanych materiałów mineralnych, które w połowie roku 2007 wzrastały o 12%, w czerwcu 2008 wzrosły o 3,6%.

Rentowność producentów

Przemysł materiałów budowlanych należał zawsze do rentownych. Nawet w okresie dekoniunktury w gospodarce, przedsiębiorstwa wytwarzające materiały i wyroby dla budownictwa przynosiły zyski, bowiem produkcja niektórych branż kierowana była na eksport. Również w 2007 i 2008 r. rentowność producentów mineralnych materiałów budowlanych jest wysoka, mimo zmniejszającego się tempa wzrostu produkcji sprzedanej.

W skali całego roku 2007, średni wskaźnik rentowności netto wynosił 13,5% (rok wcześniej 9,7%). Wpływ na tak wysokie wskaźniki wywierały w większym stopniu rosnące ceny sprzedawanych materiałów, niż racjonalizacja kosztów. W pierwszym kwartale 2008 r. rentowność netto przemysłu wytwarzającego materiały i wyroby z surowców mineralnych wynosiła 11,9%. Wszystkie branże mineralnych materiałów budowlanych (z wyjątkiem produkcji kamienia dla budownictwa) były rentowne.
 
       Źródło: GUS Nakłady i wyniki przemysłu