Kondycja budownictwa - jaki może być rok 2008
Po ponad 30 procentowym wzroście w pierwszym półroczu 2007 - prognozy były bardzo optymistyczne, jednak nie doceniono wpływu barier ograniczających wzrost budownictwa. Już w trzecim kwartale, w okresie największego nasilenia robót budowlanych, dały o sobie znać sygnalizowane już wcześniej trudności z pozyskaniem wykwalifikowanych pracowników i brak niektórych materiałów budowlanych. Czy podobnie będzie w roku 2008?
Według wstępnych szacunków GUS, w 2007 r. produkcja budowlana ogółem wzrosła o 12%, a zrealizowana przez przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 9 osób o 15,7% - było to mniej od oczekiwań i prognoz. Szybciej wzrastały roboty o charakterze inwestycyjnym (o 18,3%) niż remontowym (o 9,5%), bowiem struktura robót budowlanych uzależniona była od inwestycji, które wzrastają dynamicznie. Na wysokie tempo inwestowania wpływała dobra sytuacja ekonomiczno - finansowa przedsiębiorstw (firmy mają środki na rozwój). Przedsiębiorstwa oceniają, że zapotrzebowanie na produkty i usługi będzie wzrastało, natomiast obecne zdolności produkcyjne są w wielu dziedzinach wyczerpane. Inwestycjom sprzyjał też łatwo dostępny i relatywnie tani kredyt bankowy, napływ kapitału zagranicznego oraz absorpcja funduszy unijnych.
Podstawowe wskaźniki ilustrujące sytuację w budownictwie 1/
| 2005 | 2006 | 2007 | ||||
| wyszczególnienie | I kw. | I półr. | I- III kw. | I-IV kw. | ||
| produkcja budowlana; rok poprzedni = 100 | 107,4 | 117,5 | 151,1 | 130,2 | 120,2 | 115,7 |
| produkcja przemysłu ogółem: rok poprzedni = 100 | 104,1 | 111,8 | 113,0 | 110,7 | 109,8 | 109,7 |
| produkcja materiałów budowlanych; rok poprzedni =100 | 104,0 | 119,4 | 148,0 | 128,4 | 117,6 | 112,4 |
| inflacja; rok poprzedni = 100 2/ | 102,1 | 101,0 | 102,0 | 102,2 | 102,3 | 104,0 |
| wzrost cen produkcji budowlanej; rok poprzedni = 100 2/ | 103,1 | 102,9 | 105,6 | 106,8 | 108,8 | 108,4 |
| mieszkania oddane do użytku w tys. | 114,1 | 114,2 | 26,5 | 52,7 | 87,2 | 133,8 |
| przeciętne zatrudnienie w budownictwie w tys. osób | 317 | 329 | 341 | 348 | 353 | 359 |
| wzrost przeciętnego wynagrodzenia brutto w budownictwie w % | 105,5 | 109,0 | 114,0 | 114,6 | 116,0 | 115,5 |
Źródło: GUS Biuletyny Statystyczne, Informacje o sytuacji społeczno - gospodarczej kraju
1/ w przedsiębiorstwach o zatrudnieniu >9 osób. 2/ na koniec okresu
W latach 2005-2006 budownictwo było dziedziną o najwyższych wskaźnikach wzrostu w gospodarce. Wprawdzie tempo wzrostu budownictwa w 2007 r. było wyższe niż np. przemysłu i usług, ale "przewaga" znacznie się zmniejszyła.
Zmiany w sektorze budownictwa w 2007 r. należy oceniać biorąc pod uwagę tempo wzrostu, wolumen robót budowlanych oraz rodzaje realizowanych robót.
Bardzo wysokie wskaźniki wzrostu budownictwa w pierwszym kwartale 2007 (51%) uzasadnia się nie tylko dobrą koniunkturą, ale też wyjątkowo korzystnymi warunkami atmosferycznymi i niską bazą odniesienia (rok wcześniej zima była bardzo surowa i w pierwszym kwartale 2006 r. warunki atmosferyczne ograniczały możliwości realizacji robót budowlanych).
W kolejnych miesiącach drugiego kwartału wskaźniki wzrostu zaczęły się zmniejszać (od 36% w kwietniu do 3,7% w czerwcu) - po sześciu miesiącach 2007 wzrost produkcji budowlanej wynosił 30,2%.
Trzeci kwartał przyniósł kolejne wahania produkcji budowlanej -od 18% w lipcu do 0,2% we wrześniu. Po trzech kwartałach 2007 roku wzrost produkcji budowlanej w zakładach zatrudniających > 9 osób wynosił 20,2%.
Czwarty kwartał nie przyniósł oczekiwanego wzrostu produkcji budowlanej, miesięczne wskaźniki wzrostu wynosiły od 4,6% do 13%.
Nie wszyscy jednakowo
W 2006 roku i w pierwszym półroczu 2007 r. najbardziej korzystne były wyniki w budownictwie infrastrukturalnym, drogowym, instalacji budowlanych i przygotowującym tereny pod budowy. Natomiast stagnacja lub spadek miały miejsce w robotach wykończeniowych i w budownictwie mieszkaniowym.
W drugim półroczu 2007 zmieniły się relacje - odnotowano wysoki wzrost budownictwa mieszkaniowego, a w pozostałych rodzajach robót wskaźniki wzrostu były znacznie niższe niż w pierwszym półroczu. |
Dynamika realizacji wybranych rodzajów robót budowlanych (okres poprzedni = 100)
| rodzaje wykonywanych robót | 2006 | I-VI.07 | I-IX.07 | 2007 |
| produkcja budowlana w przedsiębiorstwach >9 osób | 117,5 | 130,2 | 120,2 | 115,7 |
| roboty o charakterze inwestycyjnym | 115,2 | 128,6 | 121,8 | 118,3 |
| roboty o charakterze remontowym | 123,2 | 134,5 | 116,5 | 109,5 |
| przygotowanie terenów pod budowę | 143,6 | 125,7 | 135,4 | 130,6 |
| inżynieria wodna | 120,0 | 138,0 | 123,0 | 120,0 |
| budownictwo ogólne i lądowe | 116,0 | 130,0 | 121,0 | 117,0 |
| wykonywanie robót specjalistycznych | 123,0 | 151,0 | 149,0 | 138,0 |
| roboty drogowe | 126,0 | 131,0 | 110,0 | 104,0 |
| konstrukcje i pokrycia dachowe | 125,0 | 129,0 | 122,0 | 110,0 |
| wykonywanie instalacji budowlanych | 112,6 | 124,7 | 119,4 | 116,4 |
| wykonywanie robót wykończeniowych | 99,2 | 106,2 | 106,2 | 109,0 |
| budownictwo mieszkaniowe | 101,1 | 104,7 | 113,9 | 116,0 |
Źródło: GUS Informacja o sytuacji społeczno - gospodarczej
W 2007 r. do użytku oddano 133,8 tys. mieszkań (o 16% więcej niż rok wcześniej) - jest to największa liczba od 1992 roku. Równocześnie wzrastała liczba wydanych pozwoleń na budowę i mieszkań rozpoczynanych, co przyniesie efekty w 2008 roku i w latach następnych.
Nie zmieniła się struktura budowanych mieszkań:
- mieszkania indywidualne to ponad 53% wszystkich budowanych mieszkań,
- deweloperskie (przeznaczone na sprzedaż i wynajem) około 35%,
- mieszkania TBS, socjalne i zakładowe to zaledwie 5,8% mieszkań oddawanych do użytku,
- mieszkań spółdzielczych wybudowano 5,8%.
Również mieszkania jednorodzinne i deweloperskie "wyczerpują" ponad 90% wydanych pozwoleń na budowę. Utrwaliło to istniejącą, społecznie krytykowaną strukturę mieszkań - budowane mieszkania były przeznaczane głównie dla osób dysponujących środkami na ich zakup, a oferta nie była skierowana do mniej zamożnej części społeczeństwa (najbardziej potrzebujących mieszkań).
| |
Mieszkania oddane do użytku, rozpoczynane i wydane pozwolenia na budowę (w tys.)
|
Z nowym rokiem optymizm
Słabsze wyniki w drugim półroczu 2007 r. nie wpłynęły na oceny ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie, który oceniany był w styczniu 2008 r. korzystnie, lepiej niż w grudniu ubiegłego roku.
Poprawę koniunktury sygnalizowało 32% przedsiębiorstw (w grudniu 28%), a jej pogorszenie 10%. Firmy odnotowują wzrost portfela zamówień, prognozy na pierwszy kwartał 2008 są korzystne (również na rynku robót budowlanych prowadzonych za granicą). Pozytywnie oceniano sytuację finansową firm, przewiduje się wzrost cen realizacji robót, należy oczekiwać wzrostu zatrudnienia, czemu sprzyjać będą rosnące płace.
W styczniu 2008 r. tylko 3,8% badanych jednostek nie odczuwało żadnych barier w prowadzeniu działalności budowlano-montażowej. Nadal wysokie jest znaczenie bariery związanej z niedoborem kwalifikowanych pracowników (zwraca na to uwagę 59% badanych firm), z kosztami zatrudnienia (barierę tę zgłasza 57% przedsiębiorstw) i konkurencją ze strony innych firm (48%). W skali roku najbardziej wzrosło znaczenie bariery związanej z kosztami materiałów (37% przedsiębiorstw w styczniu 2008 r. wobec 30% rok wcześniej) oraz z niedoborem wykwalifikowanych pracowników (wzrost o 7%). W styczniu 2008 r., w stosunku do portfela zamówień na kolejne 12 miesięcy, 6% przedsiębiorstw budowlano-montażowych oceniało swoje zdolności produkcyjne jako zbyt duże, 75% jako wystarczające, a 19% jako zbyt małe.
