Czy będzie wzrost?

2008-08-14 15:31

Budownictwo jest obecnie dziedziną gospodarki o szczególnym znaczeniu. Dlaczego? Bo w porównaniu z innymi krajami UE, Polskę charakteryzuje dystans w wielu dziedzinach (w infrastrukturze, drogownictwie, mieszkalnictwie, ochronie środowiska naturalnego i in.). Zmniejszenie tego dystansu wymaga intensywnej działalności budowlanej. Czy na pewno Program Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 oraz zadania związane z EURO 2012 zapewnią szybki i trwały wzrost budownictwa?

 

Program Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, oparty w znaczniej mierze na funduszach unijnych, stwarza na niespotykaną dotychczas skalę możliwości "odrobienia" istniejących zaniedbań. A dodatkowo, powierzenie Polsce i Ukrainie organizacji EURO 2012 z jednej strony wywiera dodatkową presję na realizację nowych dużych inwestycji, z drugiej zaś stwarza możliwości rozwoju budownictwa.


Dobry punkt startu?

Po kilkuletnim regresie, budownictwo weszło na ścieżkę wzrostu i uważano, że jest to dobry "punkt startu" do dalszego przyspieszonego rozwoju. Jednakże szybko ujawniły się nowe lub zaostrzyły istniejące bariery, które mogą ten wzrost zahamować. W najbliższych latach popyt budowlany kreowany będzie przez rosnące inwestycje w wielu dziedzinach gospodarki, zadania z Programu IiŚ oraz zadania związane z EURO. Te czynniki mogą zapewnić szybki i trwały wzrost budownictwa, ale wymaga to spełnienia szeregu warunków gwarantujących niezakłócone funkcjonowanie budownictwa.
 

Wyniki osiągnięte przez sektor budownictwa w 2007 r. ukształtowały się znacznie poniżej wcześniejszych ocen ekspertów i prognoz na ten rok. W 2006 roku i w pierwszym półroczu 2007 r. w największym stopniu wzrastało budownictwo infrastrukturalne, drogowe, instalacje budowlane, przygotowanie terenu pod budowę. Natomiast stagnacja lub spadek miał miejsce w robotach wykończeniowych i w budownictwie mieszkaniowym. W drugim półroczu 2007 relacje zmieniły się - odnotowano wysoki wzrost budownictwa mieszkaniowego, a w pozostałych rodzajach robót wskaźniki wzrostu były znacznie niższe niż w pierwszym półroczu.

Bariery wzrostu pojawiły się równocześnie ze wzrostem budownictwa, początkowo niedostrzegane, następnie przyjmowane jako przejściowe utrudnienie. Najwcześniej dostrzeżono trudności z pozyskaniem zatrudnienia, a potem brak niektórych materiałów i gwałtownie rosnące ich ceny. W opiniach przedsiębiorstw najbardziej uciążliwą barierą jest brak pracowników (do prac prostych i wykwalifikowanych), wysokie koszty pracy oraz rosnące znaczenie bariery związanej z niedoborem sprzętu, materiałów oraz surowców, również z przyczyn pozafinansowych. Coraz częściej wymieniane są ograniczenia administracyjno-prawne, np. brak zatwierdzonych planów zagospodarowania przestrzennego, wysokie ceny terenów, przewlekłe procedury administracyjne, brak projektantów, "niewydolny" system zamówień publicznych. Wymienione bariery w różnym stopniu wpływają na realny poziom zdolności produkcyjnej firm budowlanych. Okazało się, że możliwości realizacyjne w niektórych przedsiębiorstwach nie gwarantują terminowej realizacji zawartych kontraktów. Wzrost cen materiałów i płac zwiększa koszty robót budowlanych i przesuwa terminy zakończenia projektu.
Różne są szacunki niedoborów zatrudnienia w sektorze budownictwa. Na dzisiaj najczęściej wymienia jest liczba 100-150 tysięcy. Jeżeli planowane programy i zadania wejdą w fazę realizacji, to potrzeby budownictwa w tym zakresie będą znacznie wyższe.

Koła napędowe

 Mimo słabszych wyników w ostatnich miesiącach 2007 r. budownictwo ma szansę na utrzymanie wysokiego tempa wzrostu. Przemawiają za tym rosnące inwestycje, bardzo dobra sytuacja finansowa sektora przedsiębiorstw oraz możliwości korzystania z funduszy pomocowych Unii Europejskiej. Budownictwo polskie powinno wykorzystać olbrzymią szansę, jaka stoi przed nim w związku z realizacją Programu Infrastruktura i Środowisko oraz EURO 2012.

Celem Programu IiŚ jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski oraz jej poszczególnych regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska. Łączna kwota środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu w latach 2007-2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkład unijny wynosić będzie 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy 9,7 mld euro.
W ramach Programu wymieniono 15 priorytetów, w tym 3 priorytety (VI-VIII), w realizację których zaangażowany jest sektor budownictwa [wg www.mrr.gov.pl/Programy Operacyjne 2007-2013/ Infrastruktura i Środowisko. Opis priorytetów... dokument z 25.01.2008] są to:

  • drogowa i lotnicza sieć TEN-T;
  • transport przyjazny środowisku;
  • bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe.

Drogowa Transeuropejska Sieć Transportowa TEN-T obejmuje w Polsce 4816 km dróg. Zasadnicza przebudowa sieci dróg zaplanowana jest do 2020 roku, z podziałem na okresy: 2004 -2007, 2008-2012 i 2013-2020. Podstawowymi źródłami finansowania programu inwestycyjnego będą środki budżetowe, środki unijne, pochodzące z Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz środki Krajowego Funduszu Drogowego.
Na podstawie wyżej określonych priorytetów przygotowano Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2008-2012. Zaproponowano przesunięcie (przyspieszenie) terminów realizacji zadań, jakie uznano za kluczowe pod kątem budowy sieci dróg oraz w związku z organizacją EURO 2012.

 W minionych latach zwracano uwagę, że polski sektor budownictwa dysponuje znaczącym (i niewykorzystywanym w okresie dekoniunktury) potencjałem wykonawczym oraz rozwijającą się i stale unowocześnianą bazą wyrobów dla budownictwa. Te opinie działały "uspokajająco" na przedsiębiorców i nie doceniano siły oddziaływania pojawiających się barier na rynku budowlanym. Sygnały o narastających barierach były zbyt słabe, nie wskazywały na grożące ujemne konsekwencje.
Obecnie bariery te mogą (i muszą) być wyeliminowane, ale wymaga to usprawnienia procedur i podjęcia szeregu działań, takich jak np:

  • likwidacja utrudnień administracyjnych (np. wprowadzenie zmian do Prawa budowlanego, ograniczeń związanych z ochroną środowiska, uproszczenie w planach;
  • zagospodarowania przestrzennego, efektywne wykorzystanie środków unijnych, ułatwienia w partnerstwie publiczno-prywatnym);
  • zmiana ustawy o zamówieniach publicznych (uproszczenie procedur i systemu przetargowego);
  • uproszczenie działalności budowlanym przedsiębiorstwom zagranicznym spoza UE (jako podwykonawców);
  • wspieranie szkolnictwa zawodowego (na wszystkich szczeblach);
  • działania w kierunku wzrostu podaży terenów (odrolnienie gruntów, przeznaczanie niewykorzystanych terenów na budownictwo);
  • ustalenie, w ogólnych warunkach realizacji inwestycji, procedur obowiązujących na rynkach unijnych;
  • uwzględnienie w Kodeksie pracy specyfiki budownictwa polegającej na sezonowości robót.

To najczęściej sygnalizowane przez przedsiębiorców i postulowane działania. Większość z nich jest od wielu miesięcy przedkładana odpowiednim władzom i negocjowana przez Polski Związek Pracodawców Budownictwa, niektóre z nich uzyskały wstępną akceptację i są, lub będą, wprowadzane w życie.

Działania skierowane na usprawnienie działalności budownictwa są wymienione w Strategicznym Planie Rządzenia ogłoszonym (w lutym 2008) po 100 dniach funkcjonowania rządu. Najważniejsze z nich dotyczą wykorzystania środków na poprawę infrastruktury, budownictwa dróg i autostrad, przyspieszenia budowy infrastruktury sportowej warunkującej sprawne zorganizowanie Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, zapewnienia większej dostępności mieszkań.

Drogi i autostrady mają szansę na szybsze budowanie, bo rząd rozpoczął prace nad pakietem ustaw, które odblokują zastój w inwestycjach drogowych. Są pieniądze na budowę dróg i autostrad, powstała lista projektów transportowych w latach 2008-2012.

Wzmacniane są instytucje odpowiedzialne za wykorzystanie środków na poprawę infrastruktury. Zostanie przyspieszona budowa stadionów na EURO. Opracowano plan, dzięki któremu szybko powstaną stadiony, hotele, drogi i autostrady, sprawna sieć kolejowa i lotnicza. Autostrady będą budowane również w systemie partnerstwa publiczno - prywatnego.

Jest zapowiedź wprowadzenia nowych rozwiązań i regulacji sprzyjających rozwojowi budownictwa mieszkaniowego. Zmiany będą wprowadzane w trzech obszarach: racjonalizacji procesu planowania i realizacji inwestycji mieszkaniowych, likwidacji zbędnych procedur administracyjnych, zwiększenia udziału w rynku budownictwa różnych form (w tym dla osób średniozamożnych, rozwoju budownictwa na wynajem), mechanizmów finansowania budownictwa mieszkaniowego, zasad zintegrowanego rozwoju i zarządzania miastami.

marzec 2008 r.

Fragment referatu przygotowanego na konferencję pt.: "Oczekiwania pracodawców budowlanych a polityka Rządu w sprawie warunków zatrudnienia firm budowlanych z krajów spoza Unii Europejskiej", zorganizowanej przez Polski Związek Pracodawców Budownictwa (28.02.2008)

Niezbędne dla zapewnienia wzrostu

Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.
Czytaj więcej

Materiał sponsorowany