Upadłość konsumencka 2024 - kto może ogłosić? Jak i gdzie złożyć wniosek? Procedury upadłości konsumenckiej krok po kroku
Brak wypłacalności, spirala długów i niekończące się problemy finansowe – to coraz większy problem w naszym społeczeństwie. Co należy zrobić, aby zakończyć nierówną batalię z zobowiązaniami finansowymi? Mamy prawo ogłosić upadłość konsumencką. Jak przejść przez ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Jakie są jej konsekwencje? Odpowiadamy na najczęstsze pytania.
Spis treści
- Upadłość konsumencka – czym właściwie jest?
- Jakie są podstawy do ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
- Jak złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
- Jak uzasadnić wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
- Gdzie złożyć wniosek o upadłość konsumencką?
- Czas oczekiwania na ogłoszenie upadłości konsumenckiej
- Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez sąd
- Jeżeli dłużnik posiada mieszkania, to czy nieruchomość ta zostanie sprzedana w celu zaspokojenia wierzycieli?
- Ustalenie planu spłaty wierzycieli
- Umorzenie pozostałych długów
- Kiedy upadłość konsumencka jest korzystna?
- Czy były upadły może ubiegać się o przyznanie kredytu?
W czasach, w których kryzysy i załamania rynkowe występują niezwykle często, łatwo jest doprowadzić do sytuacji, w której sami przestaniemy panować nad płynnością naszych własnych, domowych finansów. Istotnym jest wiedzieć, co należy zrobić w takiej sytuacji.
Upadłość konsumencka – czym właściwie jest?
Przez upadłość konsumencką należy rozumieć bankructwo osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Głównym celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie oraz zaspokojenie wierzycieli.
Upadłość konsumencką ogłasza się w stosunku do osoby dłużnika, który stał się niewypłacalny. Przez stan niewypłacalności należy rozumieć okoliczności, w których dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich zobowiązań pieniężnych wobec innych podmiotów. W tym miejscu należy wytłumaczyć, że stan niewypłacalności musi mieć charakter stały (trwały). Przez stały charakter rozumiemy stan, który trwa minimum 3 miesiące w spłacie zobowiązań finansowych przez dłużnika. Podstawą prawną upadłości konsumenckiej jest natomiast prawo upadłościowe.
Jakie są podstawy do ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
Podstawową okolicznością umożliwiającą rozpoczęcie upadłości konsumenckiej jest istnienie trwałego stanu niewypłacalności. Nowelizacja przepisów upadłościowych z dnia 24 marca 2020 r., wprowadziła szereg zmian do instytucji upadłości konsumenckiej. Najważniejszą z nich jest fakt, iż od tego momentu umyślność lub rażące niedbalstwo nie pozbawia dłużnika prawa do skorzystania z upadłości konsumenckiej.
Jak złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
W pierwszej kolejności dłużnik powinien dokonać spisu swoich zobowiązań finansowych. Sam, korzystając z kartki i długopisu. Często okazuje się, że już na tym etapie jest problem ze skompletowaniem wszystkich wymaganych dokumentów. Zaleca się, aby dokumenty te były przechowywane w jednym miejscu, celem sprawnego ich zebrania i zestawienia.
Jeżeli nie dysponujemy całokształtem naszych zobowiązań finansowych, nie należy tracić zapału do rozwiązania tej sytuacji. Z każdej okoliczności jest wyjście, dlatego też poniżej przedstawiamy co należy zrobić w dalszej kolejności. Co należy zrobić, aby odtworzyć wszystkie posiadane zobowiązania finansowe?
- należy pobrać raport z Biura Informacji Kredytowej odnośnie naszej osoby (będą tam informacje o zobowiązaniach kredytowych, pożyczkach etc.);
- następnie należy skontaktować się z każdym z wierzycieli osobno, w celu uaktualnienia stanu zadłużenia;
- dłużnik powinien wystąpić do sądu z wnioskiem o uzyskanie informacji, czy w stosunku do jego osoby (ważnym jest podanie numeru PESEL), toczy się postępowanie sądowe w zakresie zapłaty zobowiązań finansowych. Dotyczy to też wniosku do e-sądu w Lublinie, który zajmuje się elektronicznymi postępowaniami upominawczymi (ważne jest ustalenie sygnatury akt takiej sprawy);
- należy skontaktować się z komornikiem, jeżeli toczy się już postępowanie komornicze, celem uzyskania informacji o aktualnym stanie zadłużenia.
UWAGA! wniosek o upadłość konsumencką składa każdy z małżonków oddzielnie.
Ważne jest też to, że aby przystąpić do procedury upadłości konsumenckiej nie jest wymagane posiadanie jakiegokolwiek majątku.
Jak uzasadnić wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
Kolejnym elementem jest udowodnienie na podstawie dokumentów, że konsument popadł w trwały stan niewypłacalności finansowej. Do takich dokumentów należy m.in.:
- wypowiedzenie umowy o pracę,
- w przypadku ciężkiego stanu zdrowia będzie to dokumentacja medyczna, z której wynika, że dłużnik nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej etc.
Nie jest to warunek, aby została ogłoszona upadłość konsumencka, ale należycie uzasadniony wniosek zawsze jest lepiej widziany przez sąd rozpatrujący naszą sprawę. Dodatkowo należy przedłożyć dokumenty, które wykazują nasze miesięczne koszty utrzymania, rachunki i inne stałe zobowiązania miesięczne (w tym m.in.: rachunki za internet, telefon komórkowych, samochód).
Jeżeli sąd uzna, że wniosek jest niekompletny, wówczas wezwie nas do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma z wnioskiem o uzupełnienie. Dlatego tak ważne jest mieć skompletowane wszystkie dokumenty już przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż czas na przedłożenie dodatkowych dokumentów jest niezwykle krótki.
Dłużnik zobowiązany jest do dokładnego opisu każdego zadłużenia osobno. Taki spis zawiera informacje:
- dokładną nazwę i adres aktualnego wierzyciela,
- wysokość wierzytelności oraz termin wymagalności danej wierzytelności.
- informacje o zobowiązaniach w stosunku do osób prywatnych oraz zobowiązania przedawnione.
- jeżeli dysponujemy tzw. wierzytelnościami spornymi – to jest takimi, których wymagalność nie jest oczywista, również o tym należy poinformować sąd we wniosku, właśnie w spisie wierzycieli.
Gdzie złożyć wniosek o upadłość konsumencką?
Wniosek składamy do sądu rejonowego (wydział gospodarczy) zgodnie z miejscem zamieszkania dłużnika. Taki wniosek można złożyć osobiście na biurze podawczym sądu lub drogą pocztową. Wniosek składa się na formularzu, który dostępny jest na stronie rządowej. Należy złożyć wniosek w dwóch egzemplarzach wraz ze wszystkim dokumentami i opłatą skarbową, która wynosi 30,00 zł (opłaty można dokonać w kasie sądu lub poprzez przelew na rachunek bankowy sądu określony na stronie internetowej danego sądu rejonowego).
Czas oczekiwania na ogłoszenie upadłości konsumenckiej
Co do zasady od momentu złożenia wniosku do sądu o ogłoszenie upadłości do wydania orzeczenia mija około 6 miesięcy. Termin ten może się zmienić w zależności od aktualnego obciążenia danego sądu w konkretne sprawy sądowe. Sąd może wezwać dłużnika na rozprawę lub wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości na podstawie samych dokumentów na posiedzeniu niejawnym. Dzieje się tak, gdy przygotowane dokumenty są należycie skompletowane i nie budzą wątpliwości sądu.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez sąd
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez sąd podawane jest do wiadomości publicznej w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W tym momencie rozpoczyna się procedura oddłużeniowa, czyli czynności, którymi zajmuje się syndyk. Syndyk likwiduje majątek dłużnika. Następnie ustalany jest plan spłaty wierzycieli, co oznacza dla dłużnika comiesięczne wpłaty na rzecz swoich wierzycieli.
Jeżeli dłużnik posiada mieszkania, to czy nieruchomość ta zostanie sprzedana w celu zaspokojenia wierzycieli?
Tak, nieruchomości wchodzą do masy upadłościowej. Oznacza to, że są zarządzane przez syndyka, który dokonując ich sprzedaży, zaspokaja z uzyskanej kwoty poszczególnych wierzycieli. Dłużnikowi przysługuje prawo do uzyskania kwoty odpowiadającej do 24 miesięcy przeciętnego czynszu najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiadującej miejscowości (dotyczy to zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych upadłego).
Ustalenie planu spłaty wierzycieli
Syndyk przygotowuje plan spłaty wierzycieli, który podlega zatwierdzeniu przez sąd. Sąd ustala też plan spłaty na rzecz wierzycieli przez dłużnika. Zasadą jest określanie miesięcznych wpłat, jednakże zdarzają się sytuacje, w których spłaty te dokonywane są przez dłużnika w innych odstępach czasu np. co kwartał.
Dłużnik nie może po zatwierdzeniu planu sprzedaży wierzycieli, dokonywać jakichkolwiek zmian, które mogłyby pogorszyć jego sytuację finansową. Co roku dłużnik musi przedłożyć do sądu sprawozdanie z wykonywania planu spłaty do dnia 30 kwietnia za poprzedni rok. Należy pamiętać, aby do sprawozdania dołączyć również zeznania podatkowe za dany rok. Okres trwania planu spłaty wynosi średnio od 3 do 7 lat.
Jeśli sytuacja finansowa ulegnie zmianie można wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli.
Umorzenie pozostałych długów
Sąd upadłościowy podejmuje decyzję odnośnie umorzenia pozostałych długów, dopiero po pełnym zrealizowaniu planu spłaty wierzycieli. Umorzenie pozostałych długów oznacza, że dłużnik nie będzie zobowiązany do ich zapłaty, mimo iż nie zostały one przez niego spłacone.
Wyjaśnić należy, że z praktycznego punktu widzenia istnieją zobowiązania, które nie ulegają przedawnieniu. Należą do nich m.in.: alimenty, zobowiązania, które dłużnik celowo zataił przed sądem upadłościowym czy zobowiązania do zapłaty kary grzywny.
Kiedy upadłość konsumencka jest korzystna?
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że dłużnik po skutecznym przeprowadzeniu upadłości konsumenckiej rozpoczyna nowe życie finansowe, pozbawione długów i zobowiązań z przeszłości.
Często też to jedyna droga do pozbycia się z życia komorników i wierzycieli. Upadłość konsumencka chroni również przed bezdomnością.
Pojawiają się pytania, czy po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej możliwe będzie uzyskanie jakiegokolwiek kredytu lub zaciągnięcie pożyczki. Naturalnie sytuacja ta nie jest prosta, gdyż upadły w dalszym ciągu figuruje w Biurze Informacji Kredytowej. Sytuacja ta ulegnie zmianie po upływie paru lat, wówczas upadły będzie mógł zaciągnąć zobowiązania finansowe.
Czy były upadły może ubiegać się o przyznanie kredytu?
Tak, osoba po zakończeniu upadłości konsumenckiej ma pełne prawo do złożenia wniosku o kredyt. Jeżeli były upadły posiada zdolność kredytową i ma już dobrą historię w Biurze Informacji Kredytowej (historia o problemach ze spłatą długów czyści się po kilku latach), wówczas nie ma prawnych przeciwwskazań do otrzymania pozytywnej decyzji kredytowej.
Często upadłość konsumencka postrzegana jest jako temat tabu lub temat wstydliwy. Niepotrzebnie. Upadłość konsumencka jest porozumieniem, które pozwala nam na rozpoczęcie nowego życia bez kłopotliwych zobowiązań finansowych.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 1520).
