Przygotowanie projektu PPP
Często do realizacji zadań w formule partnerstwa publiczno-prywatnego niezbędne będzie uzyskanie licznych pozwoleń, a także zorganizowanie wielu zebrań z mieszkańcami i uzyskanie ich przychylności dla całego przedsięwzięcia. Projekty PPP są interdyscyplinarne i zakładają korzystanie z wiedzy i doświadczenia wielu specjalistów. Pierwszym etapem musi być stworzenie pomocniczej struktury instytucjonalnej, zdolnej do rozwijania, kierowania i zarządzania PPP w imieniu sektora publicznego. Na wstępnym etapie należy zadbać o następujące elementy:
- "wybór najbardziej odpowiedniej struktury PPP dla otoczenia lokalnego i cech projektu
- systemy i struktury rozwoju ograniczające złożoność i, gdzie to możliwe, znormalizowanie podejścia
- zapewnienie zarządzania strukturami zarówno w zakresie ich wielkości, jak i złożoności
- zapewnienie, aby osiągnięto pełne zrozumienie w odniesieniu do harmonogramu
- sektor publiczny powinien realnie podchodzić do posiadanych umiejętności i doświadczenia w rozwijaniu oraz wdrażaniu PPP – włączać specjalistyczną wiedzę sektora prywatnego, jeżeli będzie to wymagane
- PPP musi przedstawiać dodatkową wartość w stosunku do zaangażowanych pieniędzy, przewyższającą tradycyjne systemy udzielania zamówień publicznych oraz PPP musi być opracowany w taki sposób, aby maksymalizować korzyści wszystkich stron, zgodnie z ich celami
- wszystkie strony muszą rozpoznać i zrozumieć swoje cele. Sektor publiczny ma większe obawy aniżeli sektor prywatny, który nie dostarczy "darmowych prezentów" w ramach procesu PPP
- skuteczne struktury instytucjonalne i regulacyjne muszą być stworzone w celu zarządzania i monitorowania PPP. Sektor publiczny powinien być świadom tego, że pewien zakres kontroli musi być przekazany sektorowi prywatnemu
- społeczeństwo, które będzie płaciło za usługi powinno zostać włączone do funkcji monitorowania/nadzoru
- aby powstało partnerstwo, konieczne jest stworzenie zaufania między wszystkimi stronami"1.
Wykonalność PPP
Zanim zapadną kluczowe dla realizacji zadania decyzje, władze, które chcą realizować inwestycje w formule PPP, muszą podjąć kilka decyzji dotyczących:
- "Wskazania osób, które będą odpowiadały za PPP i będą upoważnione do podejmowanie ostatecznych decyzji i regulacji
- Zdobycia niezbędnej wiedzy specjalistycznej w celu opracowania, przeprowadzenia przetargu, dokonania oceny, wdrożenia i monitorowania PPP
- Ustanowienia polityki w odniesieniu do wskazówek dotyczących podejmowania decyzji w tym zapewnienie, że istnieją niezbędne prawne i regulacyjne struktury dopuszczające PPP
- Ustanowienia procedur, które ułatwiają efektywną ocenę i świadczenia usług PPP
- Rozwijania polityki w odniesieniu do PPP w zakresie bieżących i przyszłych usług, w celu wprowadzenia spójnego procesu planowania zachęcającego do wcześniejszego określenia możliwości PPP
- Włączenia projektów do strategii harmonizacji i priorytetowego finansowania UE2
Projekt powinien być tak przygotowany, by w równym stopniu chronił prawa i obowiązki obu stron. Na tym wstępnym etapie ważna jest przede wszystkim odpowiedź na pytanie: czy realizacja inwestycji właśnie w formule PPP jest właściwa dla projektu? Odpowiedzialność za tę ocenę i ostateczną decyzję ponosi oczywiście strona publiczna. Jednakże, podstawą dla żywotnych powiązań PPP jest uznanie sektora prywatnego za zainteresowanego projektem.
Pytanie o celowość projektu
Strona publiczna, chcąc realizować inwestycję w formule PPP, musi poddać analizie następujące kwestie. Po pierwsze, należy się zastanowić, jakie są potencjalne przeszkody i ograniczenia w realizacji inwestycji w tej formie. Podstawowy problem to kwestie społeczne, a więc czy miejscowe społeczeństwo jest przygotowane na taką inwestycję i czy oczekuje jej od władz lokalnych.
Kolejną sprawą, którą należy rozważyć, to środki finansowe na zadanie - jak duże fundusze trzeba zaangażować, żeby zrealizować zadanie i skąd będą pochodziły? Wreszcie, czy znajdą się firmy, które zechcą zrealizować to zadanie.
I pytanie kluczowe dla całości rozważań: czy inwestycja w formule PPP jest tą właściwą? Tu z pomocą przychodzą nam oczywiście obliczenia ekonomiczne i narzędzia zwane komparatorami. Jest to metoda analizy porównawczej używana w różnych etapach opracowania i przygotowania projektu. Dzięki komparatorom możemy ocenić korzyści metody PPP w odniesieniu do innych metod realizacji zadania. Samorząd, realizując inwestycje w formule PPP, powinien wypracować odpowiednie instrukcje. Opisane by w nich były krok po kroku zasady postępowania, którymi powinni się kierować pracownicy lub współpracownicy samorządu, odpowiedzialni za negocjowanie, wdrażanie i ocenę (nadzór) nad poszczególnymi przedsięwzięciami typu PPP. Założenia powinny również pozwalać na wypracowanie procedur eliminacji konfliktów interesu ze szczególnym podkreśleniem trybu postępowania w przypadku zaistnienia jakichkolwiek prób korupcyjnych oraz innych nieuczciwych praktyk, mogących wystąpić w trakcie realizacji przedsięwzięć.
Ważnym elementem jest ocena potrzeb. Chodzi o to, żeby zdefiniować cele, jakie mają zostać osiągnięte przez PPP. "Cele te muszą być możliwe do policzenia, wymierzenia i uszczegółowione w celu wsparcia analizy i przyszłego przygotowania procesu udzielania zamówienia publicznego. Uwzględniając przyszłe monitorowanie po ukończeniu projektu, niezmiernie istotne jest, aby potrzeby i cele władz krajowych zostały wyraźnie określone"3.
1. Wytyczne dotyczące udanego partnerstwa publiczno-prywatnego, Komisja Europejska Bruksela 2003 s. 94.
