Docieplenie budynków – jak prawidłowo dobrać i zamontować drugą warstwę ocieplenia?

Jakie znaczenie ma docieplanie budynków?

Docieplenie budynków to coraz częściej stosowana praktyka termomodernizacyjna. Potrzeba ponownego ocieplenia wynika głównie z wieloletniego użytkowania obiektu, ale też z zaostrzających się wymagań w zakresie efektywności energetycznej i rosnących cen energii. Postępujące procesy degradacyjne materiałów izolacyjnych z czasem prowadzą do konieczności uzupełnienia lub całkowitej wymiany starego ocieplenia.

Odpowiednio zaprojektowane i wykonane docieplenia budynków pozwalają znacząco ograniczyć straty ciepła czy zwiększyć trwałość przegród zewnętrznych. Jednak proces ten wiąże się również z szeregiem wyzwań. Konieczne jest uwzględnienie stanu istniejącej warstwy ocieplenia, nośności podłoża, ryzyka kondensacji pary wodnej, a także doboru odpowiednich materiałów i technologii montażu.

Docieplenie budynku – diagnostyka istniejącego ocieplenia 

Docieplenie budynku należy zawsze poprzedzić oceną stanu technicznego istniejącej izolacji cieplnej (inwentaryzacją). Renowację można bowiem przeprowadzić tylko wówczas, gdy pozwala na to stan techniczny ścian i istniejącego ocieplenia. Rzetelnie przeprowadzona diagnostyka to bardzo ważny etap ponownego ocieplenia budynków. Niezbędne jest wykonanie inwentaryzacji materiałowej oraz ocena przyczepności i spójności warstw (materiału termoizolacyjnego i wyprawy tynkarskiej). Szczególną uwagę zwraca się na ewentualne ubytki, rozwarstwienia, oznaki zawilgocenia, obecność mikroorganizmów (glonów, grzybów).

W diagnostyce starego ocieplenia (w opinii technicznej) należy uwzględnić m.in.:

• technologie wykonywania ścian nośnych i zalecenia dotyczące ich ewentualnego wzmocnienia;
• rodzaj warstw nienośnych (tynku, farb itp.);
• sposób zamocowania do podłoża;
• ocenę i rodzaj warstw zewnętrznych (zalecenie usunięcia tej warstwy lub możliwość przygotowania pod docieplenie);
• ocenę przyczepności poszczególnych warstw izolacji względem siebie;
• obecność powierzchni nieocieplonych;
• określenie przyczyn braku skuteczności poprzedniej izolacji oraz sposoby likwidacji usterek. 

Ocenę przekroju ocieplenia wykonuje się za pomocą analizy dokumentacji (projektu, dziennika budowy) oraz tzw. odkrywek. Odkrycie przekroju ocieplenia to badanie wyciętego fragmentu przekroju dotychczasowego ocieplenia (zwykle 3 lub 3 próbek). Jest ono konieczne nawet wtedy, gdy nie widać powierzchniowych uszkodzeń. Do oceny istniejącego ocieplenia warto wykorzystać zalecenia opracowane przez Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń w dokumencie „Ocieplenia na ocieplenia. Zalecenia dotyczące renowacji istniejącego systemu ETICS”. 

Wyżej wymienione informacje wykorzystuje się do sporządzenia projektu docieplenia budynku. Należy w nim uwzględnić także szczegóły projektowanego rozwiązania, w tym rodzaj materiału, układ warstw, klasyfikację ogniową oraz sposób mocowania warstw do podłoża. Ocenę stanu technicznego elewacji należy zlecać doświadczonym specjalistom, najlepiej projektantom. 

Polecamy:

• Farba elewacyjna – rodzaje i właściwości. Jaką farbę wybrać do systemu ociepleń ETICS?
• Tynki elewacyjne w systemie ociepleń ETICS. Rodzaje i właściwości

Dobór materiałów do warstwy ocieplenia budynku

Styropian 

Styropian jest najczęściej wybieranym materiałem przy wtórnych dociepleniach budynków, ze względu na korzystny stosunek ceny do parametrów cieplnych oraz łatwość montażu. Dla drugiej warstwy zaleca się stosowanie płyt o niższej lambdzie (cieńszych i o lepszej izolacyjności), aby ograniczyć grubość całkowitą ocieplenia. Styropian dobrze sprawdza się na elewacjach o niskim ryzyku zawilgocenia, jednak wymaga zabezpieczenia przeciwwilgociowego w dolnych strefach fasady.

Wełna mineralna

Wełna skalna lub szklana jest wybierana w szczególności tam, gdzie liczy się paroprzepuszczalność oraz odporność ogniowa. Jednak wyższa gęstość materiału oznacza także większą masę i potencjalnie większe obciążenie dla istniejącej warstwy ocieplenia i mocowań. Należy też zwrócić uwagę na zgodność parametrów dyfuzyjnych nowej warstwy z istniejącą – szczególnie w budynkach z wysokim poziomem wilgotności wewnętrznej (np. mieszkania, szkoły).

Płyty PIR / PUR

Płyty PIR i PUR wyróżniają się najniższym współczynnikiem przewodzenia ciepła – nawet λ = 0,022–0,027 W/mK. Są lekkie i sztywne, mają bardzo dobrą odporność na wilgoć. Wymagają starannego montażu oraz systemowych rozwiązań klejąco-mocujących. W dociepleniach stosowane są dość rzadko. 

• Polecamy: Poznaj nowoczesne metody ocieplania: PIR, PUR, Rezol i Peripor - ich właściwości i ceny

Najważniejsze kryteria wyboru, którymi warto się kierować, wybierając materiał na drugą warstwę ocieplenia to:

• kompatybilność – materiał na drugą warstwę powinien być chemicznie i mechanicznie zgodny z pierwszą warstwą, aby uniknąć problemów z przyczepnością, naprężeniami czy trwałością całego systemu;
• systemowość – najlepiej stosować materiały z tej samej linii systemowej lub od tego samego producenta, wtedy zyskamy pewność, że wszystkie elementy (kleje, siatki, tynki) będą do siebie dopasowane i spełnią normy techniczne;
• właściwości termoizolacyjne i odporność – druga warstwa powinna uzupełniać izolację, np. poprawiając izolacyjność cieplną lub zwiększając odporność na wilgoć i ogień, w zależności od potrzeb konkretnego budynku.

Polecamy:

• Na montaż styropianu mocno wpływa pogoda. Na co uważać podczas prac termoizolacyjnych?
• Ocieplenie budynku wielorodzinnego w systemie ETICS. Jak wykończyć ocieplenie elewacji?

Przygotowanie podłoża pod docieplenie budynku

Skuteczne docieplenie budynków w systemie dwuwarstwowym wymaga starannego przygotowania istniejącej powierzchni izolacji. Warunkuje to trwałość i bezpieczeństwo renowacji ocieplenia. Podłoże musi być czyste, nośne i stabilne – prace rozpoczyna się od usunięcia zabrudzeń, mikroorganizmów oraz słabo związanych warstw. Czyszczenie wykonuje się mechanicznie lub przy użyciu myjek ciśnieniowych.

Kolejny krok to naprawa ubytków, spękań oraz odspojeń wyprawy tynkarskiej i warstwy zbrojonej. W przypadku większych uszkodzeń konieczne może być częściowe usunięcie systemu i jego rekonstrukcja. Powierzchnie przed klejeniem należy zagruntować, dobierając preparat do rodzaju i chłonności podłoża.

Ocena nośności istniejącej warstwy ocieplenia to etap kluczowy. Wykonuje się testy odrywania (pull-off), aby upewnić się, że stara warstwa jest w stanie przenieść dodatkowe obciążenie. Minimalna wartość wytrzymałości to zazwyczaj 0,08-0,10 MPa. Równie ważne jest sprawdzenie stanu i liczby istniejących mocowań mechanicznych. Często wymagane jest wzmocnienie mocowań i zastosowanie kotew przez obie warstwy aż do muru nośnego.

Techniki montażu izolacji termicznej podczas docieplania budynków

Klejenie

Druga warstwa izolacji może być przyklejana do uprzednio przygotowanego podłoża (istniejącej warstwy ocieplenia) za pomocą zaprawy klejącej. Klej nanosi się na całą powierzchnię płyty lub punktowo, zgodnie z zaleceniami producenta. Metoda ta wymaga bardzo dobrej przyczepności podłoża i precyzyjnego przygotowania powierzchni, by uniknąć odspojenia czy powstawania mostków termicznych.

Mocowanie mechaniczne

Mocowanie mechaniczne nowego ocieplenia jest obowiązkowe (chyba, że w projekcie wybrano inna metodę techniczną). Zaleca się stosowanie łączników z trzpieniem stalowym wkręcanym, które przechodzą przez obie warstwy izolacji i są kotwione bezpośrednio do konstrukcji budynku (muru). Liczba i rozmieszczenie kołków muszą spełniać wymagania norm i systemu ETICS, zapewniając stabilność i odporność na obciążenia wiatrowe oraz termiczne.

Najczęściej rekomendowanym rozwiązaniem przy drugim ociepleniu jest zastosowanie kombinacji klejenia i mocowania mechanicznego. Zapewnia to wysoką przyczepność warstwy izolacyjnej oraz trwałe zamocowanie, minimalizując ryzyko odspojenia i zwiększając odporność całego systemu na uszkodzenia mechaniczne.

Warstwy izolacji należy układać na tzw. mijankę, czyli z przesunięciem o około połowę długości płyty. Dzięki temu ogranicza się ryzyko powstania liniowych mostków termicznych, poprawiając ciągłość izolacji. Kołki mocujące drugą warstwę powinny być rozmieszczone w miejscach zapewniających optymalne rozłożenie sił i nie powinny pokrywać się z kotwami pierwszej warstwy, by uniknąć osłabienia struktury.

• Polecamy: Ocieplanie budynków. Czy zaproponowana nowelizacja Warunków Technicznych może podnieść koszty ocieplania budynków?

Na co trzeba zwracać uwagę podczas docieplania budynków?

Kondensacja pary wodnej

Wzrost grubości izolacji i zmiana układu warstw może powodować zmianę punktu rosy, co skutkuje ryzykiem kondensacji pary wodnej wewnątrz ściany lub w samej warstwie izolacji. Aby temu zapobiec, ważne jest zachowanie odpowiedniej paroprzepuszczalności warstw izolacyjnych oraz stosowanie materiałów o kompatybilnych właściwościach dyfuzyjnych. 

Mostki termiczne

Błędy montażowe lub niewłaściwe łączenie płyt izolacyjnych mogą prowadzić do powstawania mostków termicznych. Stąd istotne jest układanie płyt na mijankę oraz staranne zabezpieczenie miejsc newralgicznych, takich jak ościeża, nadproża, wieńce czy styki z elementami konstrukcyjnymi. W tej kwestii pomaga też użycie specjalistycznych profili i listew przy krawędziach elewacji, które dodatkowo poprawiają estetykę i trwałość wykończenia.

Obciążenie elewacji

Dodanie drugiej warstwy ocieplenia zwiększa ciężar całego systemu, co może stanowić wyzwanie dla nośności istniejącej konstrukcji oraz mocowań. Dlatego przed przystąpieniem do prac należy dokładnie ocenić nośność i stan podłoża oraz przeanalizować liczbę łączników mechanicznych i wzmocnienie systemu. 

Wybór odpowiednich akcesoriów

Ważną rolę w trwałości i jakości docieplenia odgrywają profile i listwy systemowe. Profile narożne, listwy startowe, zakończeniowe i dylatacyjne stabilizują warstwy izolacji, zapobiegają pęknięciom i ułatwiają estetyczne wykończenie elewacji. Akcesoria te powinny być dobrane zgodnie z systemem ocieplenia i montowane zgodnie z zaleceniami producentów, by zapewnić właściwą wentylację, odpływ wody i ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi.

• Przejdź do galerii: Najciekawsze budynki mieszkaniowe w ostatnich latach - zdjęcia, wizualizacje