Elektrownia słoneczna – inwestycja bez wad? Elektrownie słoneczne w Polsce w początkowym okresie rozwoju ...od 10 lat
Elektrownia słoneczna, czyli zestaw urządzeń połączonych odpowiednią instalacją, który pozwala przetwarzać energię słoneczną na energię elektryczną. Elektrownie słoneczne cieszą się w Polsce zainteresowaniem inwestorów, mimo braku odpowiedniego rządowego mechanizmu wsparcia. Przypominamy rozmowę z roku 2010 z dr Stanisławem Pietruszko, prezesem Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki. Jak wiele się zmieniło od tego czasu?
Elektrownia słoneczna może dostarczać wiele terawatogodzin (TWh) „zielonej” energii – nie obciążającej środowiska, przyjaznej ludziom i przyrodzie. Od wielu lat energię słoneczną wykorzystują gospodarstwa domowe oraz gospodarki innych krajów. A jak jest w Polsce? Jak wiele się zmieniło od czasu rozmowy z dr Stanisławem Pietruszko, prezesem Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki, członkiem Komitetu Sterującego Europejskiej Platformy Technologicznej Fotowoltaiki, pracownikiem naukowym Politechniki Warszawskiej.
Pierwsza elektrownia słoneczna w Polsce
Kiedy w 2010 roku, pytaliśmy dr Pietruszko o pierwszą elektrownię słoneczną w Polsce, planowane były inwestycje w Gryźlinach koło Olsztyna (elektrownia słoneczna miała mieć moc 1 MW, koszt jej realizacji planowany na 20 mln złotych, termin realizacji - rok 2013); w gminie Wierzchosławice w woj. tarnowskim (elektrownia słoneczna o mocy 1,8 MW; koszt tej inwestycji obliczono na 36 mln zł, elektrownia miała być finansowana z Funduszu Szwajcarskiego).
Jest rok 2018 i w Polsce funkcjonuje 589 elektrowni słonecznych o łącznej mocy 107,7 MW, operatorzy których mają koncesję Urzędu Regulacji Energetyki (dane Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki).
- Czytaj też: Fotowoltaika - nowy element projektowania fasad
Za największe elektrownie słoneczne uznawane są:
- elektrownia słoneczna w gminie Czernikowo koło Torunia. Elektrownia składa się z około 16 000 paneli, każdy o mocy 240 W i zajmuje 24 000 m². Roczna produkcja energii elektrycznej z tej elektrowni to 3500 MWh;
- elektrownia słoneczna w Ostrzeszowie w woj. wielkopolskim - 8000 modułów o mocy 250 W każdy; powierzchnia 11 115 m², energia elektryczna - 2000 MWh rocznie;
- elektrownia słoneczna w Cieszanowie, woj. podkarpackie - ponad 8000 modułów o mocy 240 W każdy; roczna produkcja energii elektrycznej 2000 MWh;
- elektrownia słoneczna w Kolno, woj. podlaskie - 7000 modułów o mocy całkowitej 1,84 MW;
- elektrownia słoneczna w Gdańsku Przejazdowo - ponad 6000 modułów o mocy całkowitej 1,64 MW;
- elektrownia słoneczna w Gubinie - 6000 modułów o mocy całkowitej 1,5 MW.
Dodatkowo w Polsce na koniec 2017 roku funkcjonowało 28 608 mikroinstalacji fotowoltaicznych o mocy łącznej 173,7 MW, w przypadku których przyłączenie następowało w trybie na zgłoszenie i dla których nie jest wymagana koncesja (dane Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki).
Pierwsza elektrownia słoneczna w Polsce miała moc 1 MW, powstała na terenie gminy Wierzchosławice pod Tarnowem. Uruchomiona została we wrześniu 2011 roku. Elektrownię wyposażono w 4445 modułów, każdy o mocy 225 W.
Elektrownia słoneczna – co stoi na przeszkodzie rozwoju fotowoltaiki?
Wiadomo już, że ani położenie geograficzne Polski, ani koszt realizacji inwestycji nie są barierą rozwoju fotowoltaiki.
W Polsce obowiązują tzw. zielone certyfikaty, podczas gdy w innych krajach obowiązuje feed-in tariff, czyli system taryfy stałej. Zielony certyfikat jest to tzw. świadectwo pochodzenia energii. Zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej Rząd Polski nałożył na zakłady energetyczne, producentów i dystrybutorów energii obowiązek posiadania określonego procentowego udziału tzw. „zielonej energii” w ogólnym jej bilansie. Zielone certyfikaty miały zakończyć się z końcem 2015 (taki zapis znalazł się w Ustawie o OZE z roku 2015). Jednak w grudniu 2015 rząd wydłużył system zielonych certyfikatów do połowy 2016 roku. Tym samym zablokował wprowadzenie systemu taryf gwarantowanych dla prosumentów i zastąpił je systemem aukcyjnym.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki (i zobowiązaniem Polski wobec Unii - dyrektywa Parlamentu Europejskiego 2009/28/WE) udział energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii w Polsce do roku 2020 powinien wynosić 15% udziału energii odnawialnej w energii wytworzonej.
Powstał dokument strategiczny rządu "Polityka energetyczna Polski do 2030 roku", opublikowany w 2009 roku. Niestety, rzeczywisty rozwój elektrowni słonecznych i fotowoltaiki w Polsce bardzo odbiega od zapisów tego dokumentu (na koniec 2017 moc zainstalowana w fotowoltaice przekroczyła 280 MW).
wypowiedź z roku 2010 dla serwisu www.muratorplus.pl
Jaka jest przyszłość elektrowni slonecznych w Polsce?
Przyszłością fotowoltaiki, i to nie tylko w Polsce, są systemy rozproszone. To nie duże elektrownie słoneczne, ale małe systemy stosowane w budynkach mieszkalnych, w małych zakładach produkcyjnych, gospodarstwach domowych oraz rolnych na wsi będą produkowały najwięcej energii ze źródeł odnawialnych. Już 6 m² powierzchni wystarczy na uzyskanie 1 kW mocy energii elektrycznej (przy sprawności 17-18% modułów fotowoltaicznych z monokrystalicznego krzemu). Jest to przy tym niezwykle efektywne wykorzystanie energii – nie ma strat energii, nie ma kosztów budowy systemów przesyłu, energia zużywana jest w miejscu produkcji.
Ale, aby tak się stało również w Polsce, potrzeba zachęty i rządowego systemu wsparcia dla budowy elektrowni słonecznych. Na przeszkodzie budowy instalacji słonecznych w Polsce stoi generalnie nieodpowiedni mechanizm wsparcia rozwoju fotowoltaiki. Jest on nieskuteczny i nie zachęca do budowy tego typu instalacji.
Feed-in tariff, czyli taryfa stała, polega na tym, że producent energii ze źródeł odnawialnych oddaje ją do sieci energetycznej, otrzymując zapłatę. System jest tak skonstruowany, że za energię z elektrowni słonecznych otrzymuje się więcej pieniędzy niż płaci za energię pobieraną z sieci. Jest także elastyczny, energii nie magazynuje się w sieci, ale odbiera w okresach niedoboru po niższej cenie. Umowy natomiast są zawierane na wiele lat.
Elektrownie słoneczne w założeniach polityki energetycznej
Od kilku lat trwają prace nad nowym dokumentem, który wyznaczy kierunki rozwoju elektrowni słonecznych i fotowoltaiki w ogóle. "Polityka energetyczna Polski do 2050 roku" ma określić politykę naszego państwa w zakresie wspierania energetyki opartej na węglu oraz energetyki jądrowej. A to będzie miało znaczenie dla rozwoju OZE w Polsce.
Jak można przeczytać w raporcie opracowanym przez dr Stanisława Pietruszko, podsumowującym rynek fotowoltaiki w Polsce w 2017 roku, rynek fotowoltaiczny w Polsce znajduje się w początkowym okresie rozwoju. Moc zainstalowana nie przekracza 300 MW.
Przyrost mocy zainstalowanej w elektrowniach słonecznych będzie przede wszystkim pochodną powstawania dużych elektrowni fotowoltaicznych w ramach systemu aukcji. Segment prosumencki wspierany systemem opustów wydaje się mieć umiarkowany potencjał rozwoju. Mechanizm opustów nie stanowi dla inwestorów wystarczającego bodźca ekonomicznego. Znaczna część nowo powstających instalacji prosumenckich otrzymuje dotacje w ramach programów wspierających rozwój OZE, zarówno unijnych, jak i krajowych. Dynamika rozwoju segmentu mikroinstalacji elektrowni słonecznych uzależniona jest więc w znacznym stopniu od strumienia dostępnych środków w ramach tych programów (do porównania archiwalna wypowiedź dr Pietruszko).
Miejmy nadzieję, że wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, rozwój technologii pozyskania energii ze źródeł odnawialnych, a co za tym idzie zmniejszenia kosztów takich inwestycji, zmieni założenia polityki energetycznej kraju.
