Zasady układania pap termozgrzewalnych

Pokrycia z papy są popularną metodą pokrycia dachu płaskiego. Ze względu na łatwość układania i trwałość powłoki papy termozgrzewalne wypierają papy tradycyjne. Zobacz, jak poprawnie pokryć dach papą termozgrzewalną.

Papa termozgrzewalna jest gruba i ma dużą gramaturę, ponieważ masa asfaltowa potrzebna do jej klejenia zawarta jest w strukturze materiału. Papę termozgrzewalną wyróżnia też duża trwałość, co jednocześnie wymusza na inwestorze i wykonawcy pokrycia dachowego konieczność zapewnienia podobnej trwałości pozostałym elementom znajdującym się na dachu.

1. Dach z papy - podstawowe zasady układania

Przed przystąpieniem do układania nowego pokrycia z papy termozgrzewalnej lub renowacji starego należy dokładnie zapoznać się ze stanem dachu i dokonać wyboru odpowiednich materiałów oraz technologii robót. Trzeba również podjąć decyzję o konieczności wykonania wentylacji pokrycia (szczególnie w przypadku remontu starych dachów).

Bezpośrednio przed przystąpieniem do prac dekarskich wykonuje się pomiary połaci dachowej, sprawdza osadzenie wpustów dachowych, wielkość spadków połaci dachu oraz określa ilość przerw dylatacyjnych. W oparciu o dokonane ustalenia należy precyzyjnie rozplanować rozłożenie poszczególnych pasów papy na powierzchni dachu.

• Czytaj też: Papy dachowe. Rodzaje pap dachowych. Jak wybrać właściwą papę na dach?

Prace dekarskie z użyciem pap termozgrzewalnych można wykonywać w temperaturze nie mniejszej niż 0ºC w przypadku pap SBS (z dodatkiem polimeru SBS) oraz nie mniejszej niż +5ºC w przypadku pap oksydowanych. Temperatury te mogą być nieco niższe pod warunkiem, że rolki papy będą przechowywane w pomieszczeniach ogrzewanych o temperaturze ok. +20ºC i wynoszone na dach bezpośrednio przed ich układaniem. Nie należy prowadzić prac dekarskich na dachach o zawilgoconej lub oblodzonej powierzchni, a także podczas opadów atmosferycznych lub silnego wiatru.

Roboty dekarskie rozpoczyna się od osadzenia dybli drewnianych, rynien, haków i innego oprzyrządowania. Z papy podkładowej wykonuje się wstępne obróbki detali dachowych takich jak ogniomury, kominy, świetliki. Przy nachyleniach dachu do 20% papę należy układać pasami równoległymi do okapu, natomiast przy większym spadku papę układa się pasami prostopadłymi do okapu ze względu na możliwość osuwania się układanych pasów papy podczas ich zgrzewania, co spowodowane jest znaczną masą papy. Minimalny spadek dachu powinien być taki, aby nawet po wystąpieniu ugięcia elementów konstrukcyjnych dachu zapewnione było skuteczne odprowadzenie wody. Dlatego też nachylenie połaci dachowej nie powinno być mniejsze niż 1%, ale tam gdzie jest to możliwe zaleca się większe spadki.

Przed ułożeniem papy rolkę należy rozwinąć w miejscu, w którym będzie zgrzewana i po przymierzeniu z uwzględnieniem zakładów oraz ewentualnym przycięciu, zwinąć ją z dwóch końców do środka. Miejsca zakładów na całej ich szerokości (12-15 cm) należy podgrzać palnikiem i docisnąć szpachelką w celu wgniecenia posypki. Zasadnicza operacja układania papy metodą zgrzewania polega na rozgrzewaniu podłoża oraz spodniej strony papy, aż do momentu zauważalnego topienia się masy przy jednoczesnym, powolnym rozwijaniu rolki. O prawidłowym zgrzaniu papy do podłoża świadczy odpowiedni wypływ masy, który powinien wynosić od 0,5 do 1 cm na całej długości pasa zgrzewanej papy. Brak wypływu lub wypływ nierównomierny świadczy o nieprawidłowym zgrzaniu papy z podłożem.

Kolejne pasy papy należy łączyć ze sobą na zakład wzdłużny o szerokości 8-10 cm i poprzeczny o szerokości 12-15 cm. Zakłady powinno się wykonywać ze szczególną starannością i zgodnie z kierunkiem spływu wody oraz zgodnie z kierunkiem wiatrów wiejących w danej okolicy. Po ułożeniu kilku rolek i ich wystudzeniu należy sprawdzić prawidłowość wykonania zgrzewów. Miejsca źle zgrzane trzeba po odchyleniu papy podgrzać i ponownie skleić. Miejsca wypływu masy bitumicznej zaleca się posypać posypką w kolorze pokrycia w celu poprawienia estetyki. Pasy papy powinny być tak rozmieszczone, aby zakłady zarówno poprzeczne jak i wzdłużne nie pokrywały się. Pasy papy nawierzchniowej należy przesunąć względem papy podkładowej o połowę szerokości rolki. Aby uniknąć zgrubień na zakładach, zaleca się odcięcie pod kątem 45% narożnika z każdego pasa znajdującego się na spodzie zakładu.

2. Układanie papy - BHP i przepisy przeciwpożarowe

Podczas wykonywania prac należy zwrócić szczególną uwagę na przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące przy pracach na wysokości oraz na przepisy przeciwpożarowe. Pracownicy powinni być wyposażeni w odpowiednią odzież roboczą, obuwie i rękawice oraz sprzęt zabezpieczający przy pracach na wysokości. Podczas prac dekarskich wykonywanych metodą zgrzewania na dachu musi znajdować się sprzęt gaśniczy w postaci gaśnicy, koca gaśniczego oraz pojemników w wodą i piaskiem, a także apteczka pierwszej pomocy zaopatrzona w środki przeciw oparzeniom.

3. Układanie papy - jak przygotować podłoże pod papę termozgrzewalną?

Podłoże przeznaczone pod pokrycia papowe musi spełniać kilka podstawowych wymagań:

• powinno być równe, co ma decydujące znaczenie na prawidłowy spływ wody, przyczepność papy do podłoża oraz estetykę wykonanego pokrycia;
• powinno być odpowiednio zdylatowane;
• wytrzymałość i sztywność podłoża powinny zapewniać przeniesienie przewidywanych obciążeń występujących podczas wykonywania robót oraz podczas eksploatacji dachu;
• powinno być oczyszczone z kurzu i zanieczyszczeń, oraz zagruntowane asfaltowym środkiem gruntującym, dopuszczonym do stosowania w budownictwie;
• zaleca się również, aby przy obróbkach elementów wystających nad powierzchnię dachu stosować kliny z wełny mineralnej, względnie ze styropianu oklejonego papą.

a) Podłoże betonowePodłoża betonowe i z zaprawy cementowej muszą być dojrzałe i uzyskać przed rozpoczęciem układania pokrycia papowego wilgotność mniejszą niż 6%. Jeżeli wilgotność będzie większa, należy się liczyć z mniejszą przyczepnością do podłoża ułożonej papy, a także z tworzeniem się pęcherzy w pokryciu. Na podłożu ze średniowymiarowych elementów prefabrykowanych wymagane jest wykonanie wylewki o grubości 3–4 cm. Wylewki ułożone na warstwie izolacji termicznej powinny mieć grubość min. 3,5 cm. Podłoże takie należy zdylatować na pola o boku 1,5–2 m w obu kierunkach, a dylatacje powinny pokrywać się z dylatacjami konstrukcji dachu. Podłoże przed układaniem papy termozgrzewalnej należy zagruntować asfaltowym środkiem gruntującym.   b) Podłoże z wielkowymiarowych elementów prefabrykowanychPłyty dachowe o powierzchni wykończonej w zakładzie prefabrykacji mogą stanowić bezpośrednie podłoże jedynie w przypadku właściwej tolerancji wymiarowej prefabrykatów, gładkiej i równej powierzchni oraz montażu zapewniającego uzyskanie wymaganej dokładności i równości podłoża. Styki pomiędzy elementami powinny być wypełnione zaprawą o wytrzymałości min. 10 MPa. Podłoże należy wyczyścić i zagruntować. W miejscach styków należy dodatkowo ułożyć pasy z papy podkładowej o szerokości około 25 cm, najlepiej na osnowie z włókniny poliestrowej.   c) Podłoże drewnianePodłoże drewniane powinno być wykonane z desek o grubości zapewniającej właściwą sztywność podłoża przy stosowanym rozstawie krokwi. Najczęściej stosuje się deski o grubości od 20 do 32 cm. Wskazane jest układanie desek o szerokości 12–18 cm stroną dordzeniową do góry. Podłoże pod papy może być również wykonane ze sklejki drewnianej lub odpowiedniej wodoodpornej odmiany płyty wiórowej. Miejsca łączenia desek lub płyt powinny wypadać na krokwi. Nie jest zalecane bezpośrednie zgrzewanie papy na podłoże drewniane. Wskazane jest ułożenie papy podkładowej mocowanej mechanicznie.  d) Podłoże z płyt termoizolacyjnychPłyty do izolacji termicznej mające stanowić podłoże pod pokrycie papowe powinny charakteryzować się odpowiednią wytrzymałością i sztywnością zapewniającą przeniesienie obciążeń zewnętrznych występujących w czasie użytkowania dachu oraz obciążeń spowodowanych pracami dekarskimi. Wymagania te mogą spełnić: płyty styropianowe, płyty warstwowe ze styropianu oklejonego papą, płyty z wełny mineralnej twardej dopuszczone pod bezpośrednie krycie papą, płyty izolacyjne innego rodzaju dopuszczone do bezpośredniego krycia papą.

Przed rozpoczęciem układania płyt należy sprawdzić prawidłowość spadków dachu oraz wykonać wszystkie prace poprzedzające, takie jak:

• montaż świetlików,
• montaż wywietrzników,
• montaż masztów oraz innych elementów ponaddachowych.

Podłoże z płyt termoizolacyjnych musi być zabezpieczone przed zawilgoceniem poprzez niezwłoczne ułożenie na nim co najmniej jednej warstwy papy.

4. Układanie papy na płytach

Płyty styropianowe laminowane jednostronnie należy mocować do podłoża za pomocą łączników mechanicznych, względnie przyklejać trwale plastycznym klejem bitumicznym. W przypadku klejenia, w strefie brzegowej i narożnej, płyty należy dodatkowo mocować łącznikami mechanicznymi. Płyty laminowane dwustronnie można mocować tak jak płyty laminowane jednostronnie, względnie kleić do podłoża stosując lepik asfaltowy na gorąco.

Płyty styropianowe laminowane papą podkładową służące do kształtowania spadków na dachach płaskich oraz odboje styropianowe mocuje się tak jak płyty laminowane jednostronnie. Zakłady na połączeniach płyt należy przyklejać lub zgrzewać do płyt sąsiednich.

5. Układanie papy - zasady wykonywania pokryć na nowych dachach

Przy doborze materiałów na nowe pokrycie papowe mając na uwadze jego prawidłowe wykonanie należy uwzględnić następujące wskazania:

• na dachy stabilne wymiarowo niepodlegające dużym drganiom i osiadaniu można stosować praktycznie każdy rodzaj papy bez względu na osnowę,
• na dachy narażone na znaczne drgania i osiadanie wskazane jest stosowanie pap na osnowie z włókniny poliestrowej, których parametr wydłużenia wynosi ponad 40%,
• możliwe jest połączenie pap z asfaltu modyfikowanego i oksydowanego,
• dopuszczalne jest również połączenie pap na różnych osnowach,
• obróbki kątowe kominów, attyk, ogniomurów oraz innych elementów wyprowadzonych ponad powierzchnię dachu powinny być wykonane w układzie dwuwarstwowym, a przynajmniej jedna z tych warstw powinna być wykonana z papy na osnowie z włókniny poliestrowej,
• w pokryciach wielowarstwowych papa asfaltowa na osnowie welonu z włókien szklanych może być stosowana tylko na jedną z warstw,
• pap asfaltowych oksydowanych na osnowie welonu z włókien szklanych nie należy zaginać i wyprowadzać na pionowe powierzchnie.

6. Układanie papy - zasady renowacji pokrycia

Z problemem zaciekania obiektów spowodowanego usterkami pokrycia dachowego w praktyce spotykamy się bardzo często. Pierwotną przyczyną powstawania zacieków jest najczęściej starzenie się materiału pokryciowego, nieszczelności w jego połączeniach oraz szczegółach obróbek. Jeżeli przyczyny te nie zostaną usunięte, woda systematycznie przedostająca się między warstwy pokrycia przyspieszy znacząco cały proces starzenia. Wbudowane materiały tracą swoje własności fizyko-mechaniczne, aż do całkowitego zniszczenia i pokrycie dachowe przestaje pełnić swoją funkcję. Przed przystąpieniem do renowacji starego pokrycia dachowego należy więc każdorazowo dokonać dokładnego przeglądu całego dachu, a przede wszystkim należy zwrócić uwagę na: 

• sposób odprowadzania wód opadowych, stan techniczny rynien, rur spustowych, koryt opadowych, a także na wyprofilowanie spadków połaci dachu,
• stan techniczny wszystkich obróbek znajdujących się na dachu (tj. murów ogniowych, kominów, koryt odpływowych, dylatacji, itp.),
• stan techniczny istniejącego pokrycia papowego, stopień jego zniszczenia i zawilgocenia, występowanie pęcherzy oraz ilość uszkodzeń mechanicznych.

Po oględzinach dachu należy podjąć decyzję o konieczności zerwania starego pokrycia lub jego pozostawieniu w celu renowacji oraz o wyborze technologii i rodzaju stosowanego materiału i koniecznosci zastosowania wentylacji pokrycia. Reparacja starych warstw papy polega na naprawie istniejących uszkodzeń tj. odspojeń, pęcherzy, fałd, zgrubień, pęknięć, itp. Odspojenia i pęcherze należy naciąć, wywinąć i osuszyć, a następnie zgrzać lub podkleić paskiem asfaltowym. Fałdy i zgrubienia należy ściąć i wyrównać. Przy rozległych uszkodzeniach pap wskazane jest ich wycięcie, aż do podłoża, a następnie należy wkleić pasy papy nowej. W przypadku stwierdzenia wilgoci pod starym pokryciem, co występuje w przypadku większości naprawianych dachów, zaleca się wykonać system izolacji złożony z papy perforowanej i kominków wentylacyjnych (1 kominek na 40–60 m² dachu). W celu umożliwienia skutecznego odprowadzania wilgoci należy wcześniej przygotowane podłoże rozszczelnić, aż do warstwy zawilgoconej, np. poprzez wykonanie otworów wiertłem lub ponacinanie starego podłoża.

7. Zasady wentylacji pokrycia papowego

Przy wykonywaniu nowych pokryć dachowych oraz renowacji dachów na stropodachach niewentylowanych, ze względu na wysoki opór dyfuzyjny pap termozgrzewalnych zachodzi bardzo często konieczność wentylowania pokrycia. Skuteczne odpowietrzanie zapewnia zastosowanie papy wentylacyjnej perforowanej oraz kominków wentylacyjnych. Taki system umożliwia odprowadzenie wilgoci gromadzącej się pod pokryciem na zewnątrz. W celu zapewnienia efektywnego odpowietrzania zaleca się zastosowanie jednego kominka wentylacyjnego na powierzchnię 40–60 m².

Papę wentylacyjną układa się bez klejenia na suchą zagruntowaną powierzchnię betonową lub stare pokrycie papowe. Zgrzewanie kolejnej warstwy papy do podłoża następuje poprzez otwory w papie wentylacyjnej. Pasy papy wentylacyjnej układa się bez stosowania zakładów. Papy wentylacyjnej nie należy układać w miejscach szczególnie narażonych na wnikanie wody pod pokrycie dachowe, tj. w pasie przyokapowym, przy wpustach dachowych i korytach odpływowych, przy dylatacjach konstrukcyjnych budynku, przy kominach i ogniomurach, itp. W miejscach tych odsuwa się papę na odległość 50 cm.UWAGA: nachylenie 100% = 45º