Ciepły dach: którędy ucieka ciepło i jak temu zapobiec?

Przez dach z wnętrza budynku do otoczenia przenika około 10–25% ciepła. Z tego względu konieczne jest zapewnienie właściwej termoizolacji nie tylko ścian i fundamentów, ale też pokrycia dachowego.

Na energooszczędność budynku wpływa wiele czynników. Począwszy od technologii budowy ściany, a na doskonaleniu parametrów materiałów budowlanych kończąc, rozwój budownictwa zmierza w kierunku optymalizacji gospodarowania energią. W związku z tym, że najwięcej energii (około 70%) zużywa się obecnie na ogrzewanie domu, to właśnie dążenie do zminimalizowania strat ciepła jest największym wkładem w oszczędność energii.
Energia w postaci ciepła przenika przez ściany, fundamenty, okna, dach oraz odprowadzana jest z wnętrza budynku poprzez wentylację. Dlatego tak ważna jest skuteczna termoizolacja tych wszystkich elementów oraz odzysk ciepła z procesu wentylacyjnego. W przypadku ścian, optymalnym rozwiązaniem jest budowa w technologii trójwarstwowej, której konstrukcja powinna być oparta na materiałach budowlanych o korzystnych wskaźnikach przewodzenia ciepła. Podobnie w przypadku dachów – zastosowanie odpowiedniego materiału pokryciowego i izolacyjnego ograniczy jego przenikanie z pomieszczeń na zewnętrz budynku.

Materiały zatrzymujące ciepło

W przypadku dachu termoizolacja zależy przede wszystkim od dwóch elementów. Pierwszym z nich, mającym największy wpływ na minimalizację strat ciepła, jest właściwy materiał izolacyjny. Ze względu na korzystne parametry techniczne oraz niewielki ciężar, najczęściej stosowana jest wełna mineralna lub wełna szklana. Koniecznie należy zwrócić uwagę na zabezpieczenie warstwy izolacyjnej przed działaniem wilgoci – zawilgocona wełna nie będzie spełniać swych funkcji. Z tego powodu stosuje się membrany, które nie tylko uniemożliwiają przedostawanie się wody opadowej pod pokrycie, ale też chronią izolację przed parą wodną pochodzącą z wnętrza pomieszczeń. Kolejnym czynnikiem jest wybór materiału pokryciowego, którego właściwości także będą przyczyniać się do ograniczenia strat ciepła. Korzystnymi parametrami pod tym względem charakteryzują się właśnie dachówki ceramiczne.
- Ceramiczne materiały budowlane, zarówno te służące do budowy ścian, jak też stosowane do układania pokrycia dachowego, to gwarancja skutecznej izolacji cieplnej – mówi Krzysztof Omilian z firmy Röben. – Ponieważ dachówki ceramiczne należą do grupy materiałów dachowych o masie większej niż np. pokrycia z blachy, ich właściwości termoizolacyjne są również bardziej korzystne.

Poddasze użytkowe czy nieużytkowe?

Izolacja cieplna dachu powinna być dostosowana do funkcji, jaką pełni poddasze. W zależności od tego, czy jest ono zaadaptowane na przestrzeń mieszkalną, pełni tylko rolę strychu lub jest tam pozostawiona przestrzeń niezagospodarowana, inne są wytyczne odnośnie wykonania termoizolacji. – Gdy poddasze jest nieużytkowe, warstwę materiału izolacyjnego można ułożyć poziomo, zostawiając powyżej zimną strefę – mówi Krzysztof Omilian. – Stosuje się wtedy około 30 cm izolacji wyłożonej na stropach, rezygnując już z ocieplania samego dachu. Jeżeli  poddasze jest użytkowe, to warstwę tą układamy na konstrukcji dachowej.
Aby uzyskać optymalne parametry cieplne poddasza, które zostało przystosowane do warunków mieszkalnych, polecanym rozwiązaniem jest wykonanie izolacji dwuwarstwowej. Taka konstrukcja ocieplenia obejmuje jedną warstwę wełny rozmieszczoną pomiędzy krokwiami, drugą natomiast montuje się tuż pod nimi. W budownictwie energooszczędnym łączna grubość obu warstw powinna wynosić około 30 cm. Korzyści płynące z zastosowania dwuwarstwowej izolacji to przede wszystkim minimalizacja mostków termicznych, które mogą się tworzyć w miejscu drewnianych krokwi. Dodatkowa warstwa wełny, której ciągłość nie jest przedzielona belkami krokwi, dociepla poddasze w tych punktach, gdzie przy układzie jednowarstwowym jest tracone ciepło. 

Ogrzewać zimą, chłodzić latem

Rolą właściwie wykonanej izolacji cieplnej dachu jest nie tylko zapewnienie jak najmniejszych strat ciepła, ale również ochrona poddasza przed nadmiernym przegrzewaniem. O ile w okresie jesienno-zimowym zależy nam na tym, żeby zminimalizować przenikanie ciepła na zewnątrz, tak w letnie upały dach ma chronić przed zbytnim nagrzewaniem się pomieszczeń. Latem słońce nagrzewa dach do bardzo wysokich temperatur, co odczuwalne jest także w wewnątrz domu. W przypadku poddasza zaadaptowanego do funkcji mieszkalnych, to właśnie od panującej w pomieszczeniu temperatury zależy w dużej mierze komfort i dobre samopoczucie jego użytkowników. Tutaj ważną rolę pełni rodzaj zastosowanego materiału pokryciowego. – Dachówki ceramiczne nagrzewają się znacznie wolniej niż pokrycia z blachy – dodaje Krzysztof Omilian.

ABC ENERGOOSZCZĘDNOŚCI

Którędy ucieka ciepło z budynku i jak temu zapobiec?

• Wentylacja (30–40%)
  Najwięcej ciepła jest odprowadzane w procesie wentylacji. Aby zminimalizować jego straty zalecane jest zastosowanie mechanicznej wentylacji nawiewno–wywiewnej z odzyskiem ciepła. Dostępne na rynku rekuperatory pozwalają oszczędzić od 65–95% ciepła z usuwanego z pomieszczeń powietrza.
• Ściany (20–30%)
  Ograniczenie strat ciepła poprzez ściany zewnętrzne wynika przede wszystkich z doboru takich materiałów budowlanych, których wskaźniki przewodzenia ciepła są jak najniższe. Trójwarstwowa konstrukcja muru, obejmująca poryzowane pustaki ceramiczne (w przypadku pustaków Thermoziegel firmy Röben λ=0,21 W/m²K), materiał izolacyjny oraz ścianę osłonową z cegły licowej lub klinkierowej, pozwala uzyskać parametry wskazane dla budownictwa energooszczędnego. Nie bez znaczenia jest również eliminacja mostków termicznych, czyli tych wszystkich miejsc w obrębie ścian zewnętrznych, przez które następuje najwięcej strat ciepła.
• Okna (15–25%)
  Najczęściej zalecanym sposobem na ograniczenie przenikania ciepła z wnętrza budynku przez jest zastosowanie takich modeli, które charakteryzują się podwyższonymi parametrami termicznymi. Już na poziomie projektu architektonicznego należy wybrać ich odpowiednią wielość oraz usytuowanie względem nasłonecznienia: od strony południowej powierzchnia okien powinna być większa, mniejsza natomiast od północy.
• Dach (10–25%)
  Dwuwarstwowa termoizolacja i właściwy materiał pokryciowy to najważniejsze czynniki chroniące przed przenikaniem ciepła poprzez dach. Rozmieszczona pomiędzy oraz pod krokwiami warstwa wełny szklanej lub mineralnej zmniejszy ucieczkę ciepła. Zastosowanie dachówki ceramicznej, dzięki której nagrzewanie się dachu przebiega znacznie wolniej niż w przypadku pokrycia z blachy, korzystnie wpływa na utrzymanie przyjemnej temperatury w pomieszczeniach.
• Piwnica (3–6%)
  Wykonanie izolacji termicznej piwnicy ograniczy schładzanie domu od strony gruntu. Dodatkowa warstwa izolacji podłogi bezpośrednio stykającej się z gruntem również obniży stopień przenikania ciepła w tej części konstrukcji budynku.

Wykonawstwo ma istotny wpływ na właściwości termoizolacyjne dachu – zobacz, jak fachowo wykończyć naroża: