Farby KABE odnawiają zabytkową Bramę Główną Śląskiego Ogrodu Zoologicznego
Pierwotnie brama z śląskiego ZOO stanowiła element większego założenia architektoniczno - urbanistycznego jakim był pałac w Świerklańcu. Była to jedna z najbardziej okazałych dziewiętnastowiecznych rezydencji na Górnym Śląsku. Obiekt ten został wzniesiony przez hrabiego Guido Henckel von Donnersmarck, właściciela jednej z największych fortun w państwie pruskim.
Namiastka Wersalu w chorzowskim ZOO
Czasy jego panowania (wiek XIX) były okresem największej świetności zamku. Na początku lat 70. XIX wieku hrabia zdecydował się wybudować nową rezydencję w głębi renesansowego parku świerklanieckiego, który istniał już od 1670 roku, a założony został przez tutejszą linię rodu Henckle von Donnermarck. Pałac w Świerklańcu, do którego wiodła piękna renesansowa brama, powstał podobnie jak słynne indyjskie Tadż Mahal, z miłości do kobiety. Hrabia Guido był stałym bywalcem paryskich salonów arystokratycznych i tam właśnie poznał swą przyszłą żonę markizę Blankę de Paiva. Jego miłość była tak głęboka, że spełniał wszystkie jej zachcianki i życzenia. Dla niej, na wzór Wersalu zbudował pałac zwany "Małym Wersalem", choć jak głosi legenda markiza Paiva początkowo zamierzała przenieść Wersal z Paryża do Świerklańca, stanęło jednak na budowie "Małego Wersalu".
Pałac zaprojektował znany francuski architekt Hector Leufuel ok. 1870 roku, w typie "entre cour et jardin" i zrealizowany w kostiumie architektonicznym odwołującym się do francuskiego renesansu - stylu Ludwika XIII.
Niestety historia jednej z największych rezydencji magnackich w Europie skończyła się wraz z drugą wojną światową. Ród von Donnersmarcków musiał uciekać, a zamek i pałac zostały ograbione i spalone przez Armię Czerwoną w 1945 roku, a później doszczętnie zniszczone w latach 1961-1962. Jego świetność możemy podziwiać już tylko na starych fotografiach i rysunkach. Z ruin okazałego obiektu nie zostało już prawie nic. Zachowała się za to brama główna prowadząca do pałacu, która w 1958 roku została przewieziona do Chorzowa i obecnie zdobi wejście do ZOO w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku.
Brama Główna Śląskiego Ogrodu Zoologicznego została wpisana do rejestru zabytków ruchomych dawnego województwa śląskiego na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach z dnia 06.08. 1992 r. pod numerem B 626/92.
Przywracanie świetności
Najważniejszym zadaniem przeprowadzonych działań konserwatorskich przy renowacji Bramy Głównej śląskiego ZOO, było powstrzymanie złożonych procesów fizyko-chemicznych destrukcyjnie oddziaływujących na kamienną budowlę i przywrócenie bramie utraconych właściwości wytrzymałościowych i estetycznych.
Prace renowacyjne wiązały się z dokładnym rozpoznaniem stanu zachowania kamiennych ciosów, jak również żeliwnej rzeźby lwa oraz określeniem wszystkich przyczyn, które doprowadziły do obecnych zniszczeń. Po wykonaniu dokumentacji fotograficznej bramy przystąpiono do wykonywania prób na czyszczenie przy zastosowaniu różnych metod, technik i technologii.
W pierwszym etapie renowacji obiektu wykonane zostało kompleksowe oczyszczenie powierzchni kamiennych przez firmę Pro-Efekt z Katowic, przy wykorzystaniu szwajcarskiej technologii ExaStrip. Zastosowany system wyróżniał się unikalnym sposobem usuwania zabrudzeń przy zastosowaniu węglanu wapnia o kulistej formie i maszyny pracującej przy bardzo niskim ciśnieniu sprężonego powietrza. Technologia ExaStrip, to jedna z najciekawszych koncepcji w systemie czyszczenia, renowacji obiektów ruchomych, jak i nieruchomych. Zastosowanie tej technologii pozwoliło na usunięcie grubej warstwy zabrudzeń i zanieczyszczeń z powierzchni piaskowca uwidaczniając tym samym jego pierwotną strukturę i barwę.
Proces czyszczenia kamienia z tzw. "fałszywej czarnej patyny" i brudu powierzchniowego, nie był zadaniem łatwym, gdyż wymagał ograniczenia niekorzystnego wpływu na powierzchnię kamienia. Dlatego prowadzono go w taki sposób, aby pozostawić w stanie możliwie niezmienionym zewnętrzną powierzchnię, zachowując częściowo patynę - jego naturalne ściemnienia i przebarwienia spowodowane wpływem środowiska. Aby osiągnąć opisany efekt estetyczny zastosowano różne metody czyszczenia stosowane zastępczo tak, aby doczyszczenie o większym stopniu intensywności przeprowadzać jedynie na fragmentach, których nie udało się oczyścić wcześniejszą, łagodną metodą.
Kolejne etapy renowacji zabytkowej bramy śląskiego ZOO przeprowadziła firma konserwatorska AKRA z Krakowa. Na bardzo zabrudzonych powierzchniach konieczne było oczyszczenie kamienia przy zastosowaniu metody hydrodynamicznej przy użyciu myjek wysokociśnieniowych, w połączeniu z metodą chemiczną stosując 6-10% roztwór kwasu fluorowodorowego (tzw. HF) w zawiesinie metylocelulozowej. Warstwa tzw. "fałszywej patyny", powstała w skutek wzmożonej emisji szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery, była bardzo szczelna i mocno zwarta z podłożem kamiennym. Dopiero kilkakrotne zastosowanie mocniejszego kwasu fluorowodorowego (HF) w połączeniu z myciem wysokociśnieniowym spowodowało usunięcie powstałych nawarstwień. Proponowane wcześniej usuwanie nawarstwień przy użyciu metody strumieniowej powodowało mikroubytki na delikatnie kanelowanej powierzchni kamienia i ostatecznie zrezygnowano z tego sposobu czyszczenia. Jednak metoda ta znalazła zastosowanie przy usuwaniu nawarstwień z żeliwnej rzeźby lwa. Po usunięciu szkodliwych nawarstwień przystąpiono do wykuwania niewłaściwych cementowych spoin z pomiędzy bloków piaskowca.
Następnym zabiegiem konserwacji technicznej było przeprowadzenie dezynfekcji kamiennych elementów bramy preparatem glono- i grzybobójczym ALGIZID Z Farby KABE, zabieg ten wykonano trzykrotnie po uprzednim usunięciu wszystkich szkodliwych nawarstwień. Preparat ALGIZID Z jest wodorozcienczalną mieszanka biocydów skutecznie usuwających większość występujących w budownictwie glonów i grzybów. W międzyczasie wykonano zabezpieczenie antykorozyjne żeliwnego lwa przez dwukrotne pokrycie go minią oraz wykonano rekonstrukcję prawej łapy lwa w żywicy poliestrowej. Żywicy tej użyto także do uzupełnienia wszystkich drobnych ubytków i pęknięć formy rzeźbiarskiej lwa.
Bardzo istotnym zabiegiem konserwatorskim było przeprowadzenie konsolidacji tzn. wzmocnienia, osłabionej struktury piaskowca hydrofilowymi preparatami na bazie estrów etylowych kwasu ortokrzemowego MINERALIT CONSOLID 100 i MINERALIT CONSOLID 500 firmy Farby KABE. Preparaty te przez utworzenie krzemionki w strukturze dezintegrowanego kamienia skuteczne wzmocniły osłabioną procesami starzenia powierzchnię piaskowca. Po upływie ok. 4-tygodniowego sezonowania wzmacnianych powierzchni przystąpiono do uzupełniania formy rzeźbiarskiej bramy mineralnym kitem tradycyjnym dobarwionym nieorganicznymi pigmentami Farby KABE. Pigmenty te zastosowano również do dobarwienia nowej wapiennej spoiny zastosowanej na obiekcie.
Ostatnim zabiegiem konserwacji technicznej było wykonanie hydrofobowej impregnacji powierzchni kamienia krzemoorganicznym preparatem SILIKON B Farby KABE. Zabieg ten przeprowadzono trzykrotnie nanosząc preparat metodą "mokre na mokre" tak, aby dokładnie zabezpieczyć porowatą strukturę kamienia. Preparat SILIKON B utworzył bezbarwną powłokę, która chroni kamień przed wnikaniem wody deszczowej i agresywnych substancji zawartych w powietrzu.
Górną cześć Bramy Głównej śląskiego ZOO, w miejscu gdzie pierwotnie była obróbka blacharska, zabezpieczono elastycznym, mineralnym szlamem hydroizolacyjnym o niskim oporze dyfuzyjnym.
Przysłowiową kropką nad "i" wykonanej renowacji było przeprowadzenie tak zwanej konserwacji estetycznej, czyli kolorystyczne scalenie silnych przebarwień i części uzupełnień kamienia oraz pomalowanie żeliwnego lwa na pierwotny kolor, którego pozostałości odkryto na górnym podniebieniu paszczy lwa. Rzeźbę pomalowano farbą chlorokauczukową, a następnie pokryto farbą dyspersyjną AKRYLATEX Farby KABE, która utworzyła elastyczną i szczelną powłokę o wysokiej odporności na działanie niekorzystnych czynników atmosferycznych. Do scalenia kolorystycznego kamienia użyto polikrzemianowej (niskoalkalicznej silikatowej) farby lazurującej NOVALIT L firmy Farby KABE. Ta transparentna, nie w pełni kryjąca farba doskonale maskuje odbarwienia kamienia, czy kitów, a jednocześnie nie zakłóca charakterystycznej faktury porowatych powierzchni.
Wszystkie prace przy renowacji Bramy Głównej Śląskiego Ogrodu Zoologicznego zostały wykonane pod nadzorem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach.
Firma Farby KABE Polska objęła swoim mecenatem ten cenny, wyjątkowy fragment architektury Górnego Śląska i pokryła całość kosztów związanych z wykonaniem prac renowacyjnych. Śląski Ogród Zoologiczny, jako bardzo popularne miejsce spacerów mieszkańców Śląska i Zagłębia, jak i odwiedzin wielu turystów zyskało, nowy wymiar. Pięknie odnowiona brama "Małego Wersalu" prowadzi do ogrodu zoologicznego, nad którą góruje zwycięska sylwetka lwa - króla wszystkich zwierząt.
Szczegółowe informacje na stronie www.farbykabe.pl.
Farby KABE Polska Sp. z o.o.
ul. Śląska 88, 40-742 Katowice;
tel. (032) 204-64-60; fax. (032) 204-64-66
http://www.farbykabe.pl/; email: [email protected]
TYNKI FARBY OCIEPLENIA
