Farby fotokatalityczne ‒ czym są i jakie mają zastosowanie? Przykładem mural na warszawskiej Woli
Farby fotokataliczne produkowane na bazie naturalnych składników, a dzięki zawartości dwutlenku tytanu wykazują niezwykłe właściwości. Reakcja fotokatalityczna daje efekt neutralizacji zanieczyszczeń. Można je stosować niemal na wszystkich powierzchniach, na zewnątrz i wewnątrz budynków. Najnowszą realizacją w której wykorzystano farby fotokatalityczne jest mural Tytusa Brzozowskiego na warszawskiej Woli.
Farba fotokatalityczna – co to jest?
Każda farba katalityczna musi zawierać dwutlenek tytanu ((TiO2 - brzmi groźnie, ale jest nieszkodliwy), który ma właściwości fotokatalityczne. Fotokataliza to reakcja chemiczna wywołana wpływem światła (również tego sztucznego z zakresu długości fal UV, czyli 300-400 nm). W przypadku farb dwutlenek tytanu jest ich katalizatorem, a pod wpływem światła (promieniowania UV) w obecności tlenu i wody, neutralizowane są zanieczyszczenia, toksyny i drobnoustroje do postaci dwutlenku węgla i wody, czyli ulegają utlenieniu.
Ta właściwość sprawia, że farby fotokatalityczne tworzą unikalne powierzchnie. W sposobie stosowania i z wyglądu nie różnią się od innych farb, nie wymagają specjalnych narzędzi do nakładania. Są wodorozcieńczalne. Farby fotokatalityczne z natury biało-kremowe można barwić na dowolny kolor. Farby fotokatalityczne stosuje się na konstrukcje betonowe, ceramiczne i z tworzyw sztucznych.
Mural na warszawskiej Woli namalowany farbami fotokatalitycznymi
Mural można zobaczyć przy ulicy Wschowskiej 10 na warszawskiej Woli. Widać na nim charakterystyczne zabytki dzielnicy, jak kościół św. Wojciecha czy wolskie rotundy oraz nowoczesne wieżowce współczesnej Woli. Wykorzystany pod mural budynek jest pustostanem. Mural został zaprojektowany przez artystę Tytusa Brzozowskiego. Murale jego autorstwa znajdziemy też na ulicach: Próżna 12, Kijowska 1, Grochowska 215, czy Chmielna 120. Tematem jego prac jest Warszawa i miejsca, w których powstają murale.
Kto za tym stoi? Farby fotokatalityczne nie są aż taką nowością. O powstaniu tej technologii w świecie nie ma informacji, ale polskie źródła wymieniają na naszym rynku Instytut Technologii Chemicznej Nieorganicznej i Inżynierii Środowiska Politechniki Szczecińskiej i prof. dr. hab. inż. Antoniego Morawskiego, który już kilkanaście lat temu opatentował wyniki badań i prac nad tą technologią.
Zalety farb fotokatalitycznych
Powierzchnia pokryta farbą fotokatalityczną jest gładka i odporna. Jak już wspomnieliśmy, wśród jej najważniejszych i unikalnych zalet jest samooczyszczanie i oczyszczanie powietrza, które styka się z taką powierzchnią. To aktywne narzędzie w ochronie środowiska. Poznanie zalet farb fotokatalitycznych od razu wskaże miejsca, w których nie tylko mogą, ale powinny być stosowane.
- Samooczyszczanie
Fasady farb fotokatalitycznych same się oczyszczają z brudu, kurzu, zarodników grzybów (w tym pleśni) i roślin oraz innych organizmów oraz zanieczyszczeń osiadających na zewnętrznych powierzchniach. Po przebiegu reakcji zabrudzenia tracą przyczepność do podłoża i zostają zmywane wraz z deszczem. Część zanieczyszczeń w kolejnych reakcjach przekształca się w wodę i dwutlenek węgla.
- Oczyszczanie powietrza
Oczyszczanie następuje podczas zetknięcia się zanieczyszczeń z powierzchnią pokrytą farbą fotokataliczną. Utylizacji (rozłożeniu) ulegają spaliny samochodowe i pochodzące z kotłów grzewczych, gazy, opary rozpuszczalników, dym tytoniowy, tlenki siarki i azotu.
- Działanie bakteriobójcze
Z bakteriami i innymi mikroorganizmami farby fotokatalityczne radzą sobie jak z każdym innym zanieczyszczeniem czy szkodliwym związkiem. To przydatna cecha do wykorzystania w pomieszczeniach wymagających sterylności.
- Właściwości antyalergiczne
To nie jest tylko farba przyjazna dla alergików, bo wykonana ze składników nie wywołujących alergii, ona zwalcza zagrożenia. A więc przede wszystkim utrudnia rozprzestrzenianie się na ścianach i innych powierzchniach roztoczy gnieżdżących się w kurzu, grzybów (w tym pleśni) i innych zanieczyszczeń będących nośnikami rożnych alergenów.
- Eliminacja nieprzyjemnych zapachów
Fotokatalityczne działanie dwutlenku tytanu obejmuje również neutralizację różnego rodzaju niepożądanych zapachów (np. dym nikotynowy, zapachy powstałe w wyniku przyrządzania posiłków, gazy przemysłowe i spalinowe), a także redukcję rozwoju mikroorganizmów.
Gdzie stosować farby fotokatalityczne
Właściwości, czyli zalety farb fotokatalitycznych, ułatwiają wskazanie licznych zastosowań:
- elewacje, które długo pozostaną czyste i zaoszczędzą kosztów częstego mycia lub konserwacji;
- ściany wewnętrzne obiektów o intensywnym użytkowaniu, a zatem urzędy i wszelkie obiekty użyteczności publicznej, szpitale (a przede wszystkim sale operacyjne, gabinety zabiegowe, sale chorych i korytarze poczekalni), hale sportowe, siłownie, kina i teatry, sale koncertowe, hale produkcyjne, laboratoria, również w budynkach komunalnych, gdzie często dochodzi do dewastacji i zabrudzeń ścian tak zewnętrznych jak i w środku, powierzchnie ścian wewnątrz tuneli i podziemnych parkingów;
- likwidacja zapachów przydaje się np. w laboratoriach, kuchniach i stołówkach;
- zabezpieczanie miejskich pomników i urządzeń małej architektury, a także wyposażenia komunikacji miejskiej (np. siedzenia wykonane z tworzywa);
- zabezpieczanie elementów urządzeń związanych z wodą (np. wnętrza filtrów wodnych), elementy klimatyzacji i wentylacji (np. kanały wentylacyjne);
- zjawisko fotokatalizy wykorzystuje się w produkcji materiałów budowlanych (oprócz farb np. w tynkach, dachówkach, betonie, w szybach (tzw. efekt lotosu), tapetach.
Producenci farb fotokatalitycznych. Cena
Należy sądzić, że farby fotokatalityczne będzie oferować coraz więcej producentów, ale i dzisiaj nie brakuje ich na rynku. W tej grupie wyróżniają się marki TITANIUM (producent PIGMENT Polska Fabryka Farb), AURO (producent niemiecki, AURO Polska), Sigma Coatings (PPG Ceco Polska), Selena, Sto czy Baumit. Im większa będzie konkurencja na rynku tych farb, tym spadać powinna ich spadać.
Bo wobec trudnych do wytknięcia wad farbom fotokatalitycznym, dla niektórych może to być właśnie ich cena. W zależności od marki i zastosowania (a może to być np. farba akrylowa wewnętrzna, silikatowa zewnętrzna, lateksowa czy krzemionkowa) cena 1 litra wynosi od 30 do ponad 50 zł. Zalecana liczba warstw – 2, w przypadku farb z kolorem – 3-4. Jednak przy wymiernych korzyściach warto inwestować w takie produkty.
