Dachy odwrócone - materiały pokryciowe i problemy wykonawcze
Dach odwrócony to taki, w którym bezpośrednio na konstrukcji jest ułożona warstwa hydroizolacyjna, a następnie izolacja termiczna.Wykończeniem takiego dachu może być warstwa żwiru lub płytek (kiedy chcemy uzyskać dodatkową przestrzeń tarasową). Można także ułożyć na nim warstwę ziemi i wykończyć go w formie dachu zielonego.
Dachy zielone są formą pokrycia dachu płaskiego. Ze względów estetycznych cieszą się one coraz większą popularnością.
Materiały i wykonanie
Dachy odwrócone najczęściej są projektowane na podłożu betonowym (ze względu na jego wysoką wytrzymałość). Podłoże powinno być odpowiednio wyprofilowane, ze spadkami w kierunku wpustów. Spadek umożliwia odprowadzenie wody z całej połaci dachu; powinien wynosić minimum 1% (zalecane 2%).
Przed przystąpieniem do prac betonowe podłoże należy zagruntować i pozostawić do przeschnięcia. Kolejną czynnością jest zgrzanie dwóch warstw papy podkładowej termozgrzewalnej. Aby ewentualne prace naprawcze były mniej skomplikowane, zaleca się stosowanie dwóch pap modyfikowanych SBS na osnowie poliestrowej o gramaturze min 200 g/m2 (np. CZARNA MAMBA SBS MAX PYE PV200 S40). Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie pap o tym samym rodzaju bitumu. Nie należy stosować pap oksydowanych lub pap na osnowie z welonu szklanego.
Kolejnym etapem jest ułożenie izolacji termicznej. Najlepszym materiałem - ze względu na wysoką wytrzymałość mechaniczną, dobre właściwości izolacyjne i bardzo niską nasiąkliwość - są płyty wykonane ze styropianu ekstrudowanego (np. JACKODUR SF/GL 35-500).
Płyty powinny być ułożone w dwóch warstwach, z przesunięciem drugiej warstwy w celu uniknięcia "klawiszowania". Jest to szczególnie ważne w przypadku tarasów użytkowych. Na płytach styropianowych układa się luzem warstwę geowłókniny, a następnie pokrywa warstwą żwiru. Grubość warstwy żwiru powinna zapewniać odpowiednie obciążenie dla płyt styropianowych równoważące siły ssania wiatru, zwłaszcza w strefie brzegowej budynku i na narożach (warstwa żwiru powinna mieć grubość minimum 5 cm, ale konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich obliczeń, tak samo jak w przypadku pokrycia dachowego mocowanego mechanicznie).
Warstwą wykończeniową pokrycia dachowego może być także system zazielenienia. W zależności od systemu (intensywny lub ekstensywny) będzie to warstwa humusu (ziemi) lub maty zazieleniające.
Zalety rozwiązania
Odwrotne ułożenie warstw izolacji termicznej i przeciwwodnej powoduje, że pokrycie dachowe poddawane jest znacznie mniejszym wahaniom temperatury i w konsekwencji jest bardziej trwałe. Izolacja termiczna stanowi także ochronę pokrycia przed uszkodzeniami mechanicznymi. Dach odwrócony to także możliwość korzystania z dodatkowego tarasu i ciekawy efekt estetyczny.
W przypadku dachu tarasowego istnieje możliwość ułożenia okładziny z płytek. Płytki układa się bezpośrednio na odpowiednio wyprofilowanej warstwie żwiru (powinien to być żwir o drobniejszych ziarnach) lub za pomocą specjalnych plastikowych podkładek na geowłókninie. Na rynku są dostępne dwa rodzaje podkładek - z regulacją wysokości lub bez regulacji. Zastosowanie podkładek wymaga doboru płytek o odpowiedniej wytrzymałości.
Płytki należy ułożyć z odpowiednim spadkiem - tak, aby woda bezpośrednio z ich powierzchni mogła być odprowadzana do wpustów. Odprowadzenie wody z poziomu płytek (także z izolacji termicznej i z poziomu izolacji przeciwwodnej) jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich wpustów dachowych.
Szczególnie dokładnie należy wykonać obróbki detali dachowych - kominów, attyk i ścian. Należy przy tym pamiętać, że wierzchnią warstwę tych obróbek musi stanowić papa termozgrzewalna wierzchniego krycia. Nie można stosować w tym przypadku papy podkładowej, ponieważ promieniowanie UV może spowodować uszkodzenie jej struktury. Wszystkie miejsca wystawione na działanie promieniowania słonecznego powinny więc być pokryte papą wierzchniego krycia.
Wykonanie prawidłowego dachu odwróconego wymaga zastosowania żwiru o odpowiedniej jakości. Najlepszy jest żwir rzeczny płukany.
Zbyt duża zawartość drobnych frakcji, piasku czy wręcz pyłu może doprowadzić do zapchania wpustu i w konsekwencji - do zgromadzenia się na połaci dachowej dużej ilości wód opadowych. Znaczny ciężar wody opadowej może doprowadzić do uszkodzenia konstrukcji obiektu, a nawet do katastrofy budowlanej. Aby uniknąć takiego niebezpieczeństwa, należy zamontować awaryjne przelewy przez attykę. Umieszcza się je na wysokości około 5–15 cm nad poziomem połaci dachowej i w ten sposób nadmiar wody jest odprowadzany bezpośrednio na zewnątrz obiektu.
Wysokość montażu awaryjnych przelewów powinna być dobrana przez projektanta na podstawie wytrzymałości konstrukcji - trzeba przewidzieć możliwość powstania "basenu" na połaci dachowej i określić, jaki ciężar jest w stanie przenieść konstrukcja.
Wiosną lub późną jesienią, ze względu na duże różnice temperatur, woda znajdująca się we wpustach dachowych może zamarznąć, a to uniemożliwi jej skuteczne odprowadzenie. W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie wpustów ogrzewanych (ogrzewanie wpustu jest włączane w przypadku wystąpienia temperatury ujemnej).
Rodzaje zazielenienia dachu odwróconego:
1. ekstensywne - zazielenienie z niską roślinnością, która nie wymaga intensywnej pielęgnacji. System jest rozkładany na połaci dachowej w postaci mat wegetacyjnych z zakorzenioną roślinnością. Zalety tego systemu to szybkość montażu, uzyskanie efektu zielonego dachu już po rozwinięciu maty oraz niski ciężar (ok. 20–30 kg/m2).
2. intensywne - pod planowaną roślinność trzeba położyć grubą warstwę urodzajnej ziemi (humusu), konieczna jest także intensywna pielęgnacja. Rozwiązanie daje możliwość dowolnego kształtowania sposobu zazielenienia i dowolnego doboru roślinności. Wadą systemu jest jego wysoki ciężar (około 90–450 kg/m2 w zależności od grubości warstwy ziemi i rodzaju zazielenienia). System ten można stosować na stropach o odpowiedniej wytrzymałości.
W przypadku obu systemów ważne jest zastosowanie specjalnej wkładki przeciwkorzennej, która zabezpiecza warstwę hydroizolacyjną przed przerastaniem korzeni.
Roślinność na dachach korzystnie wpływa na mikroklimat otoczenia; pochłania zanieczyszczenia, podnosi wilgotność i obniża wysokie temperatury latem (może obniżyć temperaturę nad powierzchnią dachu z około 800 do 250°C).
Zielony dach redukuje negatywny wpływ warunków atmosferycznych na pokrycie i podnosi jego trwałość. Jest także swoistą izolacją akustyczną, co jest istotne w przypadku obiektów położonych w centrach miast.
