Nawiewniki higrosterowane

Wentylacja w budynkach mieszkalnych, z uwagi na małe wymagania dotyczące komfortu, była najczęściej poza zakresem zainteresowania producentów systemów wentylacyjnych. Stan ten pogłębiał również fakt, że nie prowadzono badań jej wydajności i poprawności działania.

Z początkiem lat 70-tych, zaczęto oszczędzać energię. Pojawiły się coraz lepsze materiały konstrukcyjne i wykończeniowe (np. szczelne okna). Wraz ze zmniejszeniem współczynnika przewodzenia ciepła zmniejszono infiltrację powietrza do pomieszczeń.
W Polsce, w większości budynków mieszkalnych stosowana jest wentylacja grawitacyjna. Jest ona zależna od warunków atmosferycznych, temperatury powietrza zewnętrznego oraz siły i kierunku wiejącego wiatru. Jako że nie projektuje się części nawiewnej tej instalacji, zastosowanie szczelnej stolarki okiennej sprawiło, że wentylacja nie działała poprawnie.

Jednym z elementów instalacji wentylacyjnej jest nawiewnik powietrza zewnętrznego. Z uwagi na miejsce montażu mają zastosowanie dwa typy nawiewników: okienne bądź ścienne.
Przy wyborze odpowiedniego rodzaju nawiewnika najbardziej istotnym parametrem jest rodzaj sterowania urządzenia. Z uwagi na duży nacisk związany z oszczędnością energii oraz praktyczne wnioski, płynące z realizacji i użytkowania obiektów, najlepszym rozwiązaniem są nawiewniki sterowane automatycznie. Regulacja otwarcia nawiewnika, a tym samym strumienia doprowadzanego powietrza nie przyczyni się do nadmiernego wychłodzenia pomieszczeń. Każde rozwiązanie, które wymagałoby ingerencji ze strony użytkownika polegałoby w praktyce na przypadkowych otwarciach lub zamknięciach nawiewnika, co w niczym nie różniłoby się z otwarciem lub zamknięciem okna.

Higrosterowanie to uzależnienie strumienia przepływającego powietrza od zawartości pary wodnej wewnątrz pomieszczeń.
Para wodna jest zanieczyszczeniem charakteryzującym zarówno przebywających w nim użytkowników(oddychanie), jak i czynności, które są wykonywane (pranie, gotowanie, kąpiel, suszenie bielizny). Badania przeprowadzane przy udziale firmy Aereco w latach 1989-91 w Belgii, Holandii i we Francji pokazały, że wentylacja oparta o sterowanie uzależnione od wilgotności powietrza wewnętrznego jest skuteczna i taki wybór sterownika nie powoduje wzrostu stężenia innych zanieczyszczeń niebezpiecznych dla człowieka, np. dwutlenek węgla.

Zgodnie z zaleceniami normy PN-83/B-03430 nawiewniki powietrza montuje się w pomieszczeniach takich jak pokoje dzienne, sypialnie, kuchnie z oknem zewnętrznym. Powietrze zewnętrzne powinno wpływać do pomieszczeń relatywnie najmniej zanieczyszczonych i przepływać przez całe mieszkanie. Usuwanie zanieczyszczonego powietrza nastąpi wtedy w tych pomieszczeniach, w których znajdują się kanały wentylacyjne - kuchnie, łazienki, WC.
W praktyce montaż nawiewnika w kuchni jest opcjonalny i zależny od ilości powietrza jaką powinno się doprowadzać do mieszkania np. w przypadku mieszkań jednopokojowych montaż nawiewnika może okazać się koniecznością.
Bardzo istotnym jest odpowiednie umieszczenie nawiewników w pomieszczeniach. Zgodnie ze zmianą Az3 do PN-83/B-03430 naiwewniki powinno się montować się w górnej części okna (w przypadku nawiewników okiennych) lub ściany zewnętrznej (w przypadku nawiewników ściennych).

Działanie nawiewników higrosterowanych
W nawiewniku jest czujnik - taśma poliamidowa, która pod wpływem zmian zawartości pary wodnej w powietrzu zmienia swoją długość. Powoduje to zwiększenie bądź zmniejszenie otwarcia przepustnicy, a tym samym doprowadzenie większego bądź mniejszego strumienia powietrza do wnętrza. Nawiewniki pracują w zakresie wilgotności względnej od 30 do 70%. 
Jeżeli wilgotność w pomieszczeniu jest mniejsza lub równa 30% nawiewnik jest przymknięty i do pomieszczenia doprowadzany jest minimalny strumień powietrza. Wraz ze wzrostem wilgotności nawiewnik otwiera się. Przy wilgotności 70% lub większej uzyskuje maksymalną wydajność.
Nawiewniki są tak skonstruowane, że powietrze zewnętrzne nie styka się bezpośrednio z czujnikiem. Powietrze w pomieszczeniu, będąc w ciągłym ruchu (np. dzięki zjawisku konwekcji), dopływa do czujnika. Dzięki temu analizowane są warunki panujące w pokojach a nie na zewnątrz.
Dodatkową zaletą niektórych nawiewników higrosterowanych jest podwyższona izolacyjność akustyczna. Dzięki temu z jednej strony doprowadzane jest powietrze, a z drugiej tłumiony jest hałas zewnętrzny czego nie można osiągnąć przy otwartym lub rozszczelnionym oknie.
Dostosowanie ilości powietrza w zależności od potrzeb czyni system energooszczędnym.

Kontrowersyjną sprawą jest kwestia doprowadzenia powietrza potrzebnego do spalania gazu w aparatach zainstalowanych w mieszkaniu. Bardzo często zdarza się, że w kuchni oprócz kuchenki gazowej znajduje się dwufunkcyjny kocioł z otwartą komorą spalania lub terma gazowa. O ile w przypadku samej kuchenki oddzielne doprowadzenie powietrza nie jest wymagane, to w przypadku kotłów ze względu na większe zużycie gazu oraz wymagania producentów jest to konieczne. Praktyka pokazuje jednak, że takiego doprowadzenia nie wykonuje się lub jest ono nieprawidłowe (ze względów użytkowych). Najczęściej pomieszczenie w którym jest zainstalowany kocioł traktuje się jak kotłownię i umieszcza w nim kratę nawiewną 30 cm na podłogą. W efekcie, użytkownicy nie mogąc znieść przeciągów i zimna zatykają kratę. Jeżeli nie ma oddzielnego doprowadzenia powietrza do spalania, to można zastosować nawiewniki o ciągłym doprowadzeniu strumienia powietrza (nie sterowany). W celu minimalizacji nieprzyjemnego odczucia chłodu, umieszczenie tych nawiewników powinno być analogiczne jak w przypadku elementów nawiewnych do wentylacji czyli w górnej części okna lub ściany zewnętrznej.
Jeżeli kocioł gazowy umieszczono w łazience to z uwagi na możliwość zbyt dużego wychłodzenia pomieszczenia nie należy montować tam nawiewu. Powietrze doprowadzane będzie pośrednio przez nawiewniki w kuchni, a do łazienki przedostanie się przez otwory w drzwiach wewnętrznych.

Należy pamiętać, że sam nawiew to nie wszystko. Powietrze musi przepłynąć do pomieszczeń, w których znajdują się kanały wentylacyjne. Do tego celu służą szczeliny w drzwiach wewnętrznych. Zgodnie z PN-83/B-03430 przekrój netto otworów w drzwiach od pokoi winien wynosić min. 80 cm² a w drzwiach kuchni i łazienki min. 200 cm².
Warunkiem koniecznym dla poprawnego działania instalacji wentylacyjnej oprócz nawiewników są sprawne kanały wentylacyjne.