Spis treści
Inkluzywność w projektowaniu – przestrzeń dla każdego
W projektowaniu inkluzywność oznacza tworzenie z myślą o jak najszerszej grupie użytkowników, tak aby nikt nie był wykluczony, np. ze względu na sprawność fizyczną, wiek czy stan zdrowia. Projektuje się nie dla wybranych, lecz dla ludzi o różnych potrzebach. Każdy z nas w pewnym momencie życia może znaleźć się w sytuacji, gdy bariery przestrzenne staną się przeszkodą nie do pokonania. Bliżej o tym opowiada Michał Ciesielski, Dyrektor Marki, Komunikacji i Marketingu Strategicznego – Grupa Saint-Gobain w Polsce i Ukrainie:
Inkluzywność to akceptacja i uwzględnienie każdej osoby korzystającej z budynku wraz z jej potrzebami – niezależnie czy jest to osoba starsza, dziecko, kobieta w ciąży czy osoba w kryzysie zdrowia psychicznego. Projektowanie dostępne polega zatem na tworzeniu przestrzeni intuicyjnych, komfortowych i bezpiecznych dla wszystkich użytkowników – niezależnie od poziomu ich sprawności.
Codzienne bariery w przestrzeni – od wejścia po akustykę
Dane GUS z końca 2024 roku wskazują, że w Polsce żyje około 3,9 mln osób, które posiadają ważne orzeczenie o niepełnosprawności lub o jej stopniu. Niemal 1,4 mln Polaków zmaga się z niepełnosprawnością ruchową. Osoby te na co dzień napotykają wiele utrudnień, m.in.: brak podjazdów i wind, zbyt wąskie przejścia, wysokie progi drzwiowe, niedostosowane miejsca parkingowe, nieczytelne oznaczenia w budynkach czy słabą akustykę, utrudniającą zrozumienie komunikatów.
Bariery mogą też wynikać z pozornie drobnych elementów, takich jak nieodpowiednie oświetlenie czy zbyt niski kontrast kolorystyczny ścian i podłóg, co ma szczególne znaczenie dla osób niedowidzących.
Projektowanie dostępnych przestrzeni to znacznie więcej niż tylko eliminowanie widocznych barier architektonicznych. Chodzi o kompleksowe podejście, które uwzględnia potrzeby wszystkich użytkowników i pozwala na komfortowe korzystanie z budynku na każdym etapie jego użytkowania.
Bliżej o tym opowiada Monika Palczewska, Inżynier Doradztwa Projektowego w Saint-Gobain:
W projektowaniu dostępnych przestrzeni kluczowe jest spojrzenie na budynek z perspektywy użytkownika i prześledzenie całej jego drogi – od zdobycia informacji o obiekcie, przez dojazd i wejście, aż po korzystanie z oferowanych w nim usług i bezpieczny powrót. Taki sposób myślenia, określany jako łańcuch dostępności, pomaga identyfikować bariery na każdym etapie. Ważne są również odpowiednie kontrasty w przestrzeni, określane przy użyciu skali LRV, dzięki którym osoby słabowidzące mogą łatwiej się orientować. Komfort komunikacji poprawia z kolei właściwy czas pogłosu, kluczowy dla zrozumiałości mowy, zwłaszcza u osób słabosłyszących.
Ekspertka Saint-Gobain zwraca również uwagę na pętle indukcyjne, które ułatwiają odbiór dźwięku w miejscach publicznych, oraz na oznaczenia na szklanych przegrodach, pozwalające zauważyć przezroczyste elementy. Rozwiązania te mają na celu stworzenie przestrzeni bezpiecznej, bardziej intuicyjnej i komfortowej dla każdego użytkownika.
W dostępności budynku liczy się każdy szczegół, od tak drobnych, jak drzwi z progiem nie wyższym niż 2 cm, przez odbicie światła od powierzchni, po zrozumiałość komunikatu akustycznego. O tym, że dostępność nie ogranicza się jedynie do możliwości wejścia do wnętrza obiektu, tłumaczy Monika Palczewska:
Pamiętajmy, że dostępność fizyczna budynku to nie tylko możliwość fizycznego dotarcia do jego wnętrza. To także możliwość samodzielnego poruszania się, czytelność komunikacji wizualnej i dotykowej, odpowiednia akustyka, zapewnienie przestrzeni manewrowej, zastosowanie materiałów antypoślizgowych czy przejrzyste oznaczenia i system informacji. Brak jednego z tych elementów może uniemożliwić lub znacząco utrudnić korzystanie z obiektu.
Dostępność budynków wciąż wyzwaniem mimo rosnącej liczby inwestycji
Problem dostępności budynków w Polsce wciąż pozostaje aktualny, mimo rosnącej liczby inwestycji realizowanych zgodnie z jej zasadami. Szczególnym wyzwaniem pozostaje modernizacja istniejących obiektów, takich jak szkoły, urzędy, przychodnie czy budynki mieszkalne.
W zależności od lokalizacji i funkcji projektowanych obiektów, architekci muszą stosować różnorodne wytyczne, które nie zawsze są w pełni spójne, jak zauważa Szymon Raćkowski, Menadżer Działu Rozwoju i Doradztwa Technicznego w Saint-Gobain Construction Products Polska:
Dostępność architektoniczna jest regulowana w Polsce poprzez obowiązujące Warunki Techniczne, ustawę o zapewnieniu dostępności oraz szereg bardziej szczegółowych standardów. W zależności od lokalizacji i funkcji projektowanych obiektów, architekci muszą posługiwać się różnorodnymi standardami, które nie zawsze są w pełni spójne. Dostępność powinna stać się normą, a nie dodatkiem do projektu. I tak się coraz częściej dzieje, z korzyścią dla każdego z nas. Co istotne, rosnąca liczba programów dofinansowań – takich jak FEnIKS czy FENG – już dziś ułatwia wdrażanie niezbędnych rozwiązań.
Firma Saint-Gobain wraz z Fundacją Polska Bez Barier opracowały publikację „Dostępność w projektowaniu”, która w szczególny sposób zwraca uwagę na problem dostępności w projektowaniu budynków. Kwestia ta dotyczy każdego – nie tylko osób z niepełnosprawnościami, ale także ludzi w różnym wieku czy ze chwilowymi ograniczeniami zdrowotnymi.
W tworzenie katalogu „Dostępność w projektowaniu” zaangażowali się eksperci m.in. z marek Isover, Rigips i Weber, a jego głównym celem jest promowanie dostępności architektonicznej jako standardu projektowania. Publikacja ma pomagać architektom, projektantom, inwestorom i samorządom w tworzeniu przestrzeni dostępnych dla wszystkich użytkowników, niezależnie od wieku, sprawności czy stanu zdrowia, łącząc wymagania prawne z najlepszymi praktykami i aktualnymi standardami.
Źródło: Saint-Gobain
- Przejdź do galerii: Jak fasady kształtują miejski mikroklimat: wpływ wiatru, nasłonecznienia, wody i materiałów
