Pokrycia dachowe z blach cynkowo-tytanowych
Do niedawna na pokrycia dachowe wykorzystywano przede wszystkim blachy miedziane i cynkowe. Obecnie bardzo dużą popularnością cieszy się blacha wykonana ze stopu cynku z domieszkami tytanu, miedzi i aluminium.
Materiał
Do stopu stosuje się cynk o stopniu czystości 99,995% i dodaje się 0,08-1,00% miedzi, 0,06-0,20% tytanu i do 0,015% aluminium. Domieszki te ograniczają wietrzenie cynku, spowodowane zanieczyszczeniem środowiska, dzięki czemu blacha ma większą trwałość. Blacha cynkowo-tytanowa to dobry materiał, wymaga jednak określonego sposobu układania i konstrukcji dachu. Aby uchronić blachę przed kontaktem z wilgocią, pokrycie powinno być wentylowane od spodu. Materiałem tym można pokrywać dachy o nachyleniu połaci od 3o oraz powierzchnie pionowe. Blacha może być fabrycznie spatynowana.
| Pokrycia dachowe z blach cynkowo-tytanowych |
|---|
| Podstawowe parametry techniczne |
| ciężar w zależności od grubości blachy: od 5,0 do 14,4 kg/m2, |
| wytrzymałość na rozciąganie: minimum 150 N/mm2, |
| wydłużenie przy zerwaniu: minimum 35-40%, |
| współczynnik rozszerzalności termicznej: 0,017-0,022 mm/moC, |
| moduł sprężystości: powyżej 8*104 N/mm2. |
Podłoże
Niezależnie od rodzaju blachy, najbardziej odpowiednim podłożem pod tego typu pokrycia są deski (najlepiej z drewna iglastego), grubości 24-40 mm i szerokości 80-140 mm, tworzące pełne deskowanie, w którym uskok między dwiema sąsiednimi deskami nie może przekraczać 2 mm. Można także stosować impregnowane deski lub płyty wiórowe (np. OSB), ale wówczas powinno się na poszyciu położyć membranę lub matę oddzielającą, zabezpieczającą blachę przed szkodliwymi dla niej związkami zawartymi w impregnatach i klejach. Membranę rozdzielającą i ułatwiającą wentylację blachy należy układać także wówczas, gdy używamy sklejki. Arkusze i pasma mocuje się za pomocą łączników (tzw. żabek) przybijanych gwoździami do poszycia. Liczba żabek zależy od wysokości budynku, a więc od oddziaływania siły ssącej wiatru.
Łączenia
Rozróżnia się dwa typy łączenia arkuszy i pasm blachy cynkowo-tytanowej: poprzeczne (prostopadłe) do kierunku spływu wody opadowej i podłużne (równoległe). Połączenia poprzeczne wykonuje się na zakład albo pojedynczy lub podwójny rąbek leżący. Połączenia podłużne wykonuje się poprzez łączenie krawędzi podłużnych blach na tzw. podwójny rąbek stojący, rąbek kątowy lub na listwy. Z wielu sposobów łączenia na listwy pozostały właściwie trzy i są nadal chętnie stosowane przez dekarzy: listwa pięciokątna (przy nachyleniu połaci od 3 do 45o), belgijska (25-75o) o przekroju trapezowym i krawędziach zaokrąglonych lub niemiecka (3-90o) o przekroju kwadratowym. W połączeniu na rąbek stojący taśmy lub arkusze zagina się i łączy ze sobą za pomocą specjalnie do tego celu zaprojektowanych urządzeń. Rąbek stojący mocuje się żabkami przybijanymi do poszycia. Połączenie na listwę tworzą podłużne krawędzie arkuszy lub taśmy zagięte do góry, dosunięte do listwy i przykryte paskiem blachy zabezpieczającym przed ssaniem wiatru. Jest to połączenie na listwę zatrzaskową Rheinzink, pozwalającą na szybsze układanie i mocowanie elementów pokrycia. W tym systemie listwa powinna mieć minimalne wymiary 40x40 mm, a boczne krawędzie pasm blachy wywija się na co najmniej 40 mm. Większa wysokość zalecana jest przy dachach o niewielkim kącie nachylenia i w regionach o dużych opadach śniegu. System ten można stosować przy nachyleniu połaci od 3o. Pasy przytwierdza się za pomocą żabek, mocowanych na listwach lub pod nimi. Żabki mają szerokość 40-50 mm i są umocowane dwoma gwoździami. Łączniki te stanowią mocowanie przesuwne, dlatego konieczne jest zabezpieczenie blachy przed zsuwaniem się poprzez zastosowanie 4-6 żabek stałych na listwę. Ze względu na rozszerzalność termiczną, szerokość pasów musi być co najmniej o 5 mm mniejsza od rozstawu listew mierzonego w świetle. Długość pasa nie powinna przekraczać 16 m. Producent zaleca układanie blachy na macie strukturalnej Sepa-sec, oddzielającej i ułatwiającej wentylację blachy.
Dach mansardowy
| Dla dachu mansardowego ważnym punktem jest załamanie połaci. Zalecane przez producenta systemowe rozwiązanie tego elementu wymusza przerwanie pokrycia w miejscu załamania połaci i zagięcie pasma blachy z dolnej części do góry po to, aby zabezpieczyć konstrukcję przed wnikaniem wody. Na życzenie architekta, chcącego uniknąć wyraźnego, poziomego podziału między połaciami, zrezygnowano z zaleceń producenta. Zarówno listwa, jak i pasma blachy są ciągłe. Na części połaci o spadku 45o, blachy nie trzeba było układać na macie Sepa-sec. Przy takim i większym nachyleniu dostateczną wentylację zapewnia luz pomiędzy blachą a deskowaniem. Łagodne przejście ze spadku 25 na 45o gwarantuje zakład maty szerokości 100 mm. |
| fot. T.Trusewicz |
Dach prefabrykowany
| Płyty dachowe Wymóg skrócenia czasu wznoszenia i montażu budynków spowodował, że prefabrykuje się coraz częściej również pokrycia dachowe. W Niemczech wdrażany jest obecnie system o nazwie QUICK STEP RHEINZINK® tworzący blaszane, schodkowe pokrycie dachowe. System ten można stosować na dachach o nachyleniu połaci od 10 do 60o (22-133%). Wszystkie elementy wykonane są z blachy grubości 0,8 mm, natomiast akcesoria z blachy grubości od 0,5 do 0,75 mm. Podstawowym elementem systemu są płyty układane równolegle do okapu. Ich krawędzie są ukształtowane (wygięte) w sposób umożliwiający ich zatrzaskiwanie bez potrzeby mocowania płyt bezpośrednio do podłoża. Długość elementów, w zależności od życzenia klienta, może wynosić do 3000 mm. Nominalna szerokość pojedynczego elementu wynosi 500 mm. Montaż elementów odbywa się w kierunku od kalenicy do okapu. Waga jednego metra kwadratowego pokrycia wynosi 7,89 kg. |
| fot. RHEINZINK |
Akcesoria
Elementami dylatacyjnymi, rozdzielającymi pionowe krawędzie sąsiednich płyt, są profile w kształcie odwróconej litery T. Są one układane na deskowaniu i mocowane za pomocą łączników przybitych do łat. Rozstaw listew rozdzielających jest dopasowany do wielkości elementu głównego i powinien być większy od jego długości o około 30 mm. Częścią składową systemu są także akcesoria, potrzebne do wykonania obróbek. Wśród nich są przede wszystkim: pasy krawędziowe, pasy kalenicowe jedno- i dwuspadowe, pasy okapowe, pasy przejściowe łączące połacie o różnych kątach nachylenia, pasy narożne i koszowe oraz profile mocowania kalenicy, okapu i listwy krawędziowej, a także gotowe elementy z wywietrznikami sanitarnymi oraz przykręcane zapory śnieżne i haki do drabiny dachowej.
Montaż
Bezpośrednio na termoizolacji dachu układa się izolację przeciwwilgociową, której grubość warstwypowietrza równoważna dyfuzji pary wodnej (oznaczenie - Sd) jest nie większy niż 0,2 m. Następnie mocuje się listwy dylatacyjne, profile mocujące, elementy kalenicy i okapu oraz profile mocujące i listwy krawędziowe. Dopiero wtedy układa się i przybija kontrłaty 30/50 mm, a na nich przybija się w rozstawie 365 mm łaty wraz z systemem łączników (żabek), które umożliwiają montaż blach pokrycia. Długość łat jest w przybliżeniu równa długości płyty blaszanej. Płyty systemu łączy się do połaci, zatrzaskując je na żabkach przykręconych do łat. Ten sposób montowania blach jest łatwy i znacznie przyspiesza czas krycia dachu. System łat i kontrłat ułatwia wentylację pokrycia.
System DEXTER VM ZINC
| Elementy Dostępny w Polsce system DEXTER VM ZINC można stosować na dachach o spadku minimalnym 11o30 (20%), a także na powierzchniach pionowych. Przy spadku poniżej 11o30 (20%), połączenia płyt nie gwarantują szczelności. Wszystkie elementy systemu wykonane są z blachy grubości 0,65 mm i wstępnie patynowane na kolor jasnoszary. Ciężar 1 m2 pokrycia wynosi 7,6 kg. Najważniejszym elementem systemu jest płyta o wymiarach użytkowych 400 i 835 mm (pełny wymiar 400/1013 mm) i masie 2,54 kg. Podłużne krawędzie elementu są zagięte do góry i ukształtowane w sposób umożliwiający ich łączenie. Z jednej strony blacha jest wygięta w kształt zwoju, a z drugiej ma formę haczyka. |
| fot. VM Zinc |
Akcesoria uzupełniające to: górny element wykończeniowy, wodzik czołowy 200, kalenice wentylowane jedno- i dwuspadowe oraz kalenice łączące z murem, kształtki stykowe i płatwy kalenicowe (strzemiona) do wykonywania kalenic nie wentylowanych, pas okapowy, pas krawędziowy, pas koszowy, dymnik wentylacyjny.
Montaż systemu
Montaż głównych elementów odbywa się od strony prawej do lewej, liniowo lub z pionowym przesunięciem, w kierunku od okapu do kalenicy (podobnie jak dachówki). Przy montażu tego systemu deskowanie można przybić bezpośrednio do krokwi, z pewnym zastrzeżeniem. W strefach, w których występują częste opady śniegu i deszczu, przed ułożeniem deskowania, nad termoizolacją dachu należy położyć ekran z włókniny, którego zadaniem jest przechwycenie ewentualnego przecieku. Deskowanie jest wtedy montowane na drewnianych elementach dystansujących (listwach) wysokości 40 mm, zapewniających przestrzeń wentylacyjną wysokości minimum 40 mm między ekranem a deskowaniem i blachą oraz minimum 20 mm między ekranem a termoizolacją dachu. Przy wykonywaniu okładzin ściennych deski są układane w odstępach uzależnionych od wymiarów paneli i miejsc, w których przewiduje się umieszczenie żabek mocujących. W tych wypadkach należy zastosować łatę pośrednią, zabezpieczającą przed wgnieceniem, odkształceniem blachy i usztywnieniem konstrukcji rusztu z desek. Jeżeli blacha ma leżeć na podłożu impregnowanym, to najpierw układa się na nim membranę Delta VM. Pełni ona funkcję wentylacji, oddziela blachę od poszycia, z którego mogą ulatniać się związki chemiczne dla niej szkodliwe. Wykonana z polietylenu dużej gęstości membrana to taśma grubości 0,60 mm, z wytłaczanymi stożkami ściętymi wysokości 8,6 mm w odstępach co 19,5 mm. Pas okapu odsuwa się od krawędzi okapu o minimum 10 mm, aby zapewnić ciągłą dolną przestrzeń wentylacyjną. Układanie płyt należy rozpocząć od narożnika połaci przy okapie. Płyty mocowane są dwiema płaskimi żabkami na górnym zacisku oraz dwiema lub trzema na krawędzi bocznej. Liczbę żabek bocznych ustala się zgodnie z tabelą opracowaną przez producenta na podstawie normy PN-77/B-02011. Przy obróbce kosza należy zwrócić uwagę na jego długość i spadek. Jeżeli spadek jest większy niż 8o lub długość mniejsza niż 8 m, stosuje się pasy koszowe z zaciskiem i pasem mocującym (elementy takie jak w elementach głównych) dostarczane w systemie. Musi być jednak spełniony warunek, że woda będzie sprowadzana z połaci o powierzchni nie przekraczającej 30 m2. Dla większej powierzchni pas koszowy przygotowuje się bezpośrednio na budowie. Jeśli spadek kosza jest mniejszy niż 8o lub długość większa niż 8 m, należy przewidzieć wykonanie pogłębienia na grubość minimum 50 mm w konstrukcji deskowania. Krawędzie boczne połaci dachu zabezpiecza się pasami krawędziowymi odpowiednimi dla prawej i lewej krawędzi. Aby zapewnić wentylację w górnej części pokrycia, trzeba użyć dymników lub zamontować kalenicę wentylowaną.
