Folie wstępnego krycia
W budynkach wolno stojących największe straty ciepła dokonują się przez ściany (statystycznie 35%), przez dach (około 23%) i okna (około 18%). Ucieczkę ciepła przez dach zwiększają zjawiska związane z działaniem pary wodnej.
Dachy wentylowane
Jeżeli para wodna przeniknie przez termoizolację i następnie się w niej skropli, to termoizolacja straci część swoich właściwości izolacyjnych, a dach zacznie przewodzić ciepło. Aby wyeliminować szkody spowodowane przez parę wodną, warto zastosować starą i sprawdzoną technikę wentylowania dachu. Polega ona na tym, że między pokryciem a termoizolacją tworzy się przestrzeń, w której swobodnie będzie przepływać powietrze osuszające jednocześnie całą konstrukcję. Jest to łatwe do wykonania, jeśli dachy mają nieużytkowe poddasze. Natomiast w dachach spadzistych z poddaszami mieszkalnymi, w których termoizolacja umieszczona jest między belkami więźby dachowej, wentylowanie może odbywać się tylko w niewielkich przestrzeniach - w szczelinach między pokryciem a konstrukcją dachu. Folie te, charakteryzujące się niską przepuszczalnością pary wodnej, miały prostą budowę i początkowo były stosowane razem z dachówkami (zastępowały deskowanie i papę). System wentylowania dachu, w którym użyto takich folii, jest podwójny. Pierwsza szczelina, znajdująca się nad folią, wentyluje pokrycie leżące na łatach i kontrłatach, druga - pod folią - przewietrza termoizolację i konstrukcję dachu. Taki system sprawdza się tylko w prostych dachach o połaciach prostokątnych bez lukarn. W dachach o skomplikowanych kształtach poprowadzenie szczeliny wentylacyjnej wzdłuż krokwi jest trudne lub wręcz niemożliwe. Rozwiązano także i ten problem - pojawiły się folie wstępnego krycia, które dzięki dużej przepuszczalności pary wodnej umożliwiły wyeliminowanie szczeliny wentylacyjnej nad termoizolacją. Uprościło to konstrukcję dachów, ponieważ para wodna wydostaje się z termoizolacji przez stykającą się z nią folię dyfuzyjną i jest usuwana przez powietrze, przepływające w obszarze ołatowania.
Typy folii
Folie o zerowej lub małej paroprzepuszczalności działają wyłącznie osłonowo, a para wodna zabierana jest z termoizolacji przez powietrze, przepływające w szczelinie wentylacyjnej. Wielkość tej szczeliny precyzuje niemiecka norma DIN 4108 (część 3), która określa jej minimalną wysokość na 2,4 cm. Aby szczelina dobrze funkcjonowała, musi być wykonana precyzyjnie, z zastosowaniem elementów dystansowych, umożliwiających zachowanie jej wymaganej wielkości. Ważne jest również, aby miała sprawnie działający, drożny wlot w okapie dachu i wylot w kalenicy. Stosując folie o wysokiej paroprzepuszczalności (dyfuzyjne) nie trzeba wykonywać szczeliny wentylacyjnej nad termoizolacją. Folie mogą leżeć na termoizolacji i jedynym warunkiem ich prawidłowego działania jest sprawnie funkcjonująca wentylacja zasadniczego pokrycia dachu, w naturalny sposób tworzona przez łaty i kontrłaty. Sposób działania tych folii można porównać do uszczelniacza, będącego barierą dla wody i jednocześnie wentylem dla pary wodnej. Dlatego układanie dyfuzyjnych folii wstępnego krycia wymaga dodatkowego uszczelnienia wszystkich przejść instalacji i innych urządzeń przez dach. Ilustracją różnic między omawianymi typami folii może być sposób zamontowania tych materiałów wokół kominków wentylacyjnych lub odpowietrzających, instalowanych na każdym dachu. Folie o niskiej przepuszczalności pary wodnej muszą być montowane tak, aby szczelina wentylacyjna nie straciła swojej ciągłości i działała poprawnie. Jeżeli trzeba wyprowadzić przewód ponad folię, należy zrobić to w taki sposób, aby zachować możliwość przepływu powietrza wokół przewodu. Konstrukcja przejścia instalacji musi być taka, aby skropliny spływające po folii nie moczyły termoizolacji dachu. Dlatego w folii o niskiej paroprzepuszczalności należy wyciąć otwór w kształcie trapezu, obróconego szerszą podstawą do góry. Wycięcie musi być wykonane w taki sposób, aby z naciętej folii dało się utworzyć rynienkę osłonową, zaczepioną o najbliższą górną łatę. W wypadku zastosowania folii dyfuzyjnych otwór na kominek wentylacyjny przygotowuje się przez wykonanie nacięcia, odchodzącego promieniście od punktu osi kominka. Dodatkowo tworzy się też rynienkę, ale wówczas wykonuje się ją z dodatkowego kawałka materiału, wkładanego pod najbliższy z góry zakład, a samo miejsce przejścia np. rury uszczelnia się dzięki zastosowaniu taśm samoprzylepnych. Do prawidłowego ułożenia folii dyfuzyjnych wykorzystuje się trzy rodzaje taśm: dwustronnie przylepne, jednostronnie przylepne szczelne i jednostronnie przylepne dyfuzyjne.
Wybór folii
Dla mieszkalnego poddasza najkorzystniej jest zastosować folie dyfuzyjne. Do podjęcia takiej decyzji skłania między innymi analiza kosztów. Folie o niskiej paroprzepuszczalności wymagają użycia dodatkowych elementów lub materiałów dystansowych, co zwiększa koszty budowy całego dachu. Jeżeli dodatkowo ma on skomplikowane kształty, to nie ma wyboru - trzeba zastosować folie dyfuzyjne.
Wybrany rodzaj folii narzuca użycie odpowiedniej paroizolacji od strony wewnętrznej dachu. Zasada jest prosta - im lepiej folia wstępnego krycia chroni termoizolację, tzn. zabezpiecza przed wilgocią z zewnątrz, a jednocześnie umożliwia wydostawanie się pary wodnej z wnętrza przegrody, tym gorsza może być paroizolacja. Dlatego wraz z foliami wysokoparoprzepuszczalnymi mogą być stosowane zwykłe folie polietylenowe opóźniające dyfuzję pary wodnej. Natomiast z foliami o niskiej paroprzepuszczalności skuteczny system mogą tworzyć folie paroizolacyjne zawierające metal (najczęściej aluminium), ale są to materiały droższe. Ponadto w tym rozwiązaniu szczególną uwagę należy poświęcić szczelnemu zamontowaniu paroizolacji. Wilgoć przedostająca się nawet przez drobne nieszczelności może bowiem wyrządzić takie szkody, że użycie nawet bardzo szczelnej paroizolacji okaże się mało skuteczne. Czasami rodzaj pokrycia dachowego i sposób jego zamontowania przesądzają o zamontowaniu konkretnego rodzaju folii. Przykładem są blachodachówki układane z uszczelkami w okapie i pod gąsiorem, do których najlepiej nadają się specjalnie przeznaczone pod blachę, folie paroizolacyjne. Folie te odcinają dostęp wilgoci od pokrycia, chronią także warstwę antykorozyjną przed ścieraniem. Często mają one warstwę antykondensacyjną lub warstwę na krótko kumulującą wilgoć.
Folie dyfuzyjne
Rodzaj folii dyfuzyjnej dobiera się w zależności od stopnia jej dyfuzyjności, czyli możliwości przepuszczania pary wodnej i funkcji, jaką ma pełnić. Im paroprzepuszczalność jest większa, tym lepiej. Najkorzystniej jest sprawdzać tę właściwość, posługując się współczynnikiem oporu dyfuzyjnego pary wodnej Sd [m].
Sd jest to równoważna dyfuzyjnie grubość powietrza, charakteryzująca właściwości dyfuzyjne warstwy materiału porowatego. Za pomocą współczynnika Sd można porównać właściwości dyfuzyjne folii do grubości warstwy powietrza o tym samym oporze dyfuzyjnym. Dla folii wysokoparoprzepuszczalnych wynosi on od 0,02 do 0,2 m.
Drugim kryterium jest stopień gładkości powierzchni folii. Do folii dobrze muszą przywierać taśmy klejące, które są ważnym elementem umożliwiającym szczelne ułożenie folii dyfuzyjnych. Kolejnym kryterium jest wytrzymałość na rozrywanie. Oczywiście, folie nie mogą łatwo ulegać uszkodzeniu w czasie układania, ale ich wytrzymałość nie musi być wcale wysoka. Duża wytrzymałość i rozciągliwość jest potrzebna jedynie w czasie układania folii wstępnego krycia. Jeżeli są dobrze ułożone, to nie przenoszą żadnych obciążeń na dachu. Trzeba też zauważyć, że prawdopodobieństwo rozerwania folii w czasie montażu jest wysokie, bez względu na jej wytrzymałość. Nawet najmocniejsze folie mogą ulec zniszczeniu i wtedy liczy się łatwość ich naprawy za pomocą taśmy samoprzylepnej.
