Kariatyda

Kariatyda to podpora architektoniczna w formie postaci kobiecej. Kariatyda, zastępując kolumnę, podtrzymuje belkowanie, balkon albo nadwieszoną kondygnację budynku. Kariatydy są elementem dekoracyjnym charakterystycznym szczególnie dla architektury Grecji starożytnej i porządku jońskiego. Najbardziej znanym przykładem są rzeźby z Ganku Kor, czyli południowego portyku Erechtejonu na akropolu ateńskim.Sam termin pochodzi z greki. Jeśli wierzyć Witruwiuszowi, Karyatides to „dziewczyny ze wsi Karyai”. Po II wojnie perskiej (poprzedzającej budowę Erechejonu) kobiety ze sprzyjającej Persom wsi Karyai zostały sprzedane w niewolę i stały się przysłowiowym uosobieniem ciężkiej pracy.Ta etymologia jest jednak podważana. Szczególną odmianą kariatydy jest kanefora, postać kobieca, niosąca na głowie kosz z ofiarami, kwiatami, czy świętymi przedmiotami. Męskim odpowiednikiem kariatydy jest atlas, zwany też atlantem, gigantem, telamonem albo herkulantem. Kariatydy pojawiały się także w późniejszej architekturze – renesansowej, barokowej, neoklasycznej. Przykłady zastosowania tego motywu to m.in. Sala Kariatyd w Luwrze (ok. 1550), bryła parlamentu w Wiedniu (1874–1883), Walhalla w Bawarii (1830-1842), czy gmach Sądu Najwyższego w Warszawie (1991-1999, kariatydy były podobno wzorowane na żonie i córkach architekta Marka Budzyńskiego).