Kolor i temperatura światła LED – na co zwracać uwagę w domu i w przestrzeni publicznej?

Diody LED bardzo dobrej nawet jakości stają się coraz łatwiej dostępne. Producenci prześcigają się w parametrach, takich jak: wysokie oddawanie barw, niska zawartość UV, niskie tętnienie światła czy melanopic ratio. Warto wiedzieć, które parametry światła mają znaczenie w przestrzeniach publicznych, a które są istotne dla naszego dobrego samopoczucia w domu.

Współczynnik oddawania barw

Gdyby zadać pytanie, gdzie wymagania dotyczące współczynnika oddawania barw Ra (lub CRI - Color Rendering Index) są najbardziej wygórowane, na pierwszym miejscu należałoby wymienić sale operacyjne i zabiegowe w szpitalach i gabinety dentystyczne. To, jak w sztucznym świetle postrzegamy kolory jest ważne dla bezpieczeństwa pacjentów (rozróżnianie zdrowych i chorych tkanek), a w stomatologii też dla estetyki - wypełnienia stosowane w zębach muszą wyglądać dokładnie tak samo w świetle sztucznym w gabinecie, jak w świetle słonecznym, żeby uniknąć przykrych niespodzianek.

Na kolejnych miejscach mamy muzea i… salony samochodowe oraz inne eleganckie sklepy. Trudno wyobrazić sobie zadowolonego klienta, który wyjeżdża z salonu samochodem czerwonym, a w świetle dziennym zauważa, że lakier w rzeczywistości jest bordowy. Podobnie sprawy mają się w muzeach i galeriach sztuki. Światło nie może przekłamywać barw, które artyści nadają swoim dziełom, pracując przy świetle dziennym. 

W takich obiektach najczęściej stawia się wymaganie na Ra>93 a nawet Ra>97. Oświetlenie do takich obiektów najczęściej produkowane jest na zamówienie - musi bowiem spełniać wiele innych nietypowych wymagań, jak na przykład możliwość manualnej regulacji strumienia. Takie specjalistyczne oprawy LED do muzeów i ekspozycji znaleźć można w ofercie firmy HSK LEDY.

Czy współczynnik oddawania barw ma znaczenie przy oświetlaniu domu? Niekoniecznie. Normy europejskie wymagają od opraw oświetleniowych wprowadzanych na rynek Ra>84 i ta wartość jest wystarczająca. Można jedynie zastanowić się nad wyborem opraw lub źródeł światła o wyższym Ra w pobliżu lustra, przy którym nakłada się makijaż.

Temperatura barwowa i melanopic ratio

Światło białe neutralne czy ciepłe? Światło poranka czy Golden hour? Odpowiedź na to pytanie zależy w pewnym stopniu od indywidualnych preferencji, ale są też generalne zasady, o których warto wiedzieć.

Przede wszystkim światło białe neutralne (4000K) i zimne (5000K) ma stymulujący charakter. Dlatego często stosuje się je w biurach i miejscach pracy oraz w sklepach. Cieplejszy odcień światła (3000K) może wpływać na człowieka uspokajająco, dlatego najczęściej wybiera się je do miejsc relaksu i wypoczynku, gastronomii i w mieszkaniach. Zaleca się także stosowanie go w szpitalach położniczych, żłobkach i miejscach, gdzie nie jest potrzebna stymulacja. 

Warto pamiętać, że temperatura barwowa i oddawanie barw to dwa parametry, które są rozłączne dla diod LED - oznacza to, że można uzyskać światło o najwyższym współczynniku oddawania barw, nie rezygnując z ciepłej temperatury barwowej. Z drugiej strony - wybór temperatury 4000K (biała neutralna) nie gwarantuje wysokiego Ra. 

W przypadku światła naturalnego (emitowanego przez słońce), im niższa temperatura barwowa (czyli cieplejsze światło), tym bardziej aktywna jest produkcja melaniny, która wspomaga naturalną regulację cyklu snu. Dlatego rano warto wpuścić do sypialni światło dzienne, a wieczorem zrezygnować z korzystania ekranów i źródeł światła, które emitują dużą ilość światła niebieskiego. Dobrej jakości diody LED nie emitują nadmiernej ilości światła niebieskiego, które blokuje wydzielanie melaniny. Lampy z takimi diodami coraz częściej mają oznaczone na opakowaniach niskie melanopic ratio (EML). Co więcej, w domach i miejscach relaksu można pokusić się o instalację lamp HCL – human centric lighting, które umożliwiają zmianę temperatury światła poprzez zmniejszenie niebieskiej składowej w wiązce światła białego. To pozwala na wyhamowanie organizmu i wyraźnie poprawia jakość snu.

Natężenia światła

Ilość światła na istotnych powierzchniach (blaty robocze, ciągi komunikacyjne) w obiektach użyteczności publicznych i miejscach pracy definiowany jest przez normy oświetleniowe. W prywatnych domach oświetlenie jest całkowicie kwestią gustu i preferencji mieszkańców. Normy podpowiadają jednak, że w miejscach, gdzie wykonujemy skomplikowane, wymagające skupienia czynności, warto jest użyć więcej równomiernego światła. W pozostałych przestrzeniach można tworzyć klimat przez półmrok i oświetlenie punktowe.

W razie wątpliwości warto zwrócić się do profesjonalistów – projektanci oświetlenia w firmie HSK LEDY mogą wykonać szczegółowe obliczenia natężeń i skonsultować każdy projekt pod kątem pozostałych parametrów światła, tak, żeby użytkownicy czuli się we wnętrzach komfortowo.

Projektując wnętrza warto poświęcić nieco czasu na stworzenie przemyślanego oświetlenia. Praca z profesjonalistami pozwala oszczędzić bardzo dużo czasu podczas wykończenia wnętrz. Można także zoptymalizować koszt opraw oświetleniowych i zużycie prądu, co staje się coraz istotniejszym celem dla właścicieli budynków.

materiały HSK Ledy