Certyfikat Ecolabel dla materiałów budowlanych. Co i jak ocenia, czym się różni od deklaracji producenta?

Zrównoważony rozwój i zdobywanie certyfikatów ekologicznych stało się trwałym trendem w budowaniu strategii także firm  budowlanych. W większości przypadków mamy jednak do czynienia z deklaracjami producentów, zapewniającymi, że ich produkty są eko. Jak świadomy konsument ma dokonać wyboru?

Konsument podejmując decyzję o wyborze produktu, również materiałów budowlanych, staje dziś przed trudnym wyborem. Jest bardzo wiele certyfikatów i deklaracji informujących o tym że produkt, także budowlany, jest eko i wyprodukowany zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju. W większości przypadków są to jednak deklaracje producentów, tj. zapewnienie producenta że jego produkt jest wyprodukowany bez szkody dla środowiska.

Systemów, które określają ekologiczność materiałów budowlanych, ich wpływ na środowisko oraz samego producenta, jest dużo mniej. Są to m.in. certyfikat środowiskowy ISO 14001, ocena cyklu życia produktu (LCA), Ecolabel. Najważniejszą różnicą pomiędzy deklaracją a certyfikatem jest to, że certyfikaty przyznawane są na podstawie niezależnej oceny przez jednostkę certyfikującą w oparciu o odpowiednie kryteria.

Europejskie oznakowanie ekologiczne Ecolabel jest urzędowym oznakowaniem ekologicznym UE przyznawanym wyrobom spełniającym wyższe normy środowiskowe. Podstawę programu europejskiego oznakowania ekologicznego stanowi rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 66/2010 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie oznakowania ekologicznego UE.

Program oznakowania ekologicznego UE jest elementem europejskiej polityki zrównoważonej konsumpcji i produkcji, stawiającej sobie za cel ograniczenie negatywnego oddziaływania wzorców produkcji i konsumpcji na środowisko, zdrowie, klimat i zasoby naturalne. Celem programu jest prowadzona za pomocą oznakowania ekologicznego UE promocja produktów charakteryzujących się wysokim poziomem efektywności ekologicznej.

W związku z tym kryteria stanowiące podstawę przyznawania oznakowania ekologicznego UE muszą reprezentować najwyższy poziom efektywności ekologicznej, jaki udało się osiągnąć produktom na rynku europejskim. Kryteria te są oparte na dowodach naukowych, przy uwzględnieniu najnowszych osiągnięć technologicznych; obejmują najbardziej znaczące oddziaływania produktu na środowisko w ciągu całego cyklu jego życia. Kryteria oznakowania ekologicznego UE uwzględniają aktualne strategiczne cele UE w dziedzinie ochrony środowiska.

Przy określaniu kryteriów uwzględnia się szereg czynników, m.in. najbardziej znaczące rodzaje wpływu na środowisko, w szczególności:

• wpływ na zmiany klimatyczne,
• wpływ na przyrodę i różnorodność biologiczną,
• zużycie energii i zasobów,
• powstawanie odpadów,
• emisje do wszystkich elementów środowiska,
• zanieczyszczenie przez skutki fizyczne,
• wykorzystywanie i uwalnianie substancji stwarzających zagrożenie. Wymagane jest zastępowanie substancji stwarzających zagrożenie substancjami bezpieczniejszymi (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.)

W opracowywaniu i nowelizacji kryteriów oznakowania ekologicznego UE oraz we wszelkich przeglądach wdrażania programu oznakowania ekologicznego UE uczestniczy Komitet Unii Europejskiej ds. Oznakowania Ekologicznego (zwany dalej EUEB), składający się z przedstawicieli jednostek właściwych wszystkich państw członkowskich oraz z innych zainteresowanych stron.

Warto podkreślić, że zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych, Eko-etykiety Typu I ISO 14024, jaką jest niewatpliwie EU Ecolabel, mogą być wykorzystywane w zamówieniach publicznych (Green Public Procurement) jako: źródło kryteriów ekologicznych (na etapie specyfikacji technicznej i wyboru oferty) oraz forma oceny (wykazanie zgodności z kryteriami). Jakkolwiek zamawiający nie może zapisać, ze wyrób musi mieć certyfikat Ecolabel, to może w SIWZ wykorzystać kryteria EU Ecolabel dla określenia wymagań dla wyrobów będących przedmiotem zamówienia.

Każdy podmiot gospodarczy, który chce uzyskać prawo do używania oznakowania ekologicznego UE składa wniosek do jednostki właściwej. W Polsce, jednostką właściwą ds. europejskiego oznakowania ekologicznego EU Ecolabel jest Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A..

Kontakt dla zainteresowanych firm: dr Joanna Tkaczyk, Koordynator ds. Europejskiego Oznakowania Ekologicznego Ecolabel, Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A., ul. Kłobucka 23A, 02-699 Warszawa, tel: (+48) 22 46 45 208, jtkaczyk@pcbc.gov.pl;  www.ecolabel.eu

Przy opracowywaniu kryteriów uwzględnia się także potencjał redukcji wpływu na środowisko dzięki trwałości i możliwości ponownego wykorzystania produktów, bilans netto korzyści i obciążeń dla środowiska, włącznie z zagadnieniami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa, na poszczególnych etapach życia danych produktów. W stosownych przypadkach bierze się pod uwagę aspekty społeczne i etyczne, np. poprzez odniesienie do odpowiednich konwencji i porozumień międzynarodowych, takich jak odpowiednie normy MOP (Międzynarodowa Organizacja Pracy ) i kodeksy postępowania.

Kryteria oceny certyfikatu Ecolabel

Na chwilę obecną opublikowane są 33 decyzje Komisji ustalające ekologiczne kryteria przyznawania europejskiego oznakowania ekologicznego poszczególnym grupom wyrobów. Kolejne dwie decyzje przechodzą wewnętrzne procedury Komisji mające na celu publikację w Official Journal. Szczególną dziedzinę certyfikacji na oznakowanie ekologiczne EU Ecolabel stanowi certyfikacja wyrobów ekologicznych mających zastosowanie w budownictwie, do których należą następujące grupy wyrobów:

• drewniane pokrycia podłogowe. Grupa produktów "drewniane pokrycia podłogowe" obejmuje pokrycia z surowców drewnopochodnych i pochodzenia roślinnego takie, jak: pokrycia drewniane, pokrycia podłogowe laminowane, pokrycia z korka i pokrycia podłogowe z bambusa, które zawierają wagowo (w produkcie końcowym) co najmniej 90 % drewna, pyłu drzewnego lub surowca drewnopochodnego lub pochodzenia roślinnego. Określenie to nie stosuje się do okładzin ściennych, jeśli są odpowiednio oznakowane lub pokryć do użytku na zewnątrz lub pokryć o funkcji budowlanej.
• twarde pokrycia. Do grupy tej należą produkty wykorzystywane do użytku wewnętrznego/zewnętrznego, bez żadnych istotnych funkcji konstrukcyjnych takie, jak kamienie naturalne, kamienie scalone, betonowe elementy chodnikowe, płytki lastryko, ceramiczne i gliniane. W odniesieniu do twardych pokryć kryteria mogą mieć zastosowanie zarówno do pokryć podłogowych, jak i ściennych, o ile proces produkcyjny jest taki sam, z wykorzystaniem takich samych surowców i metod produkcji.
• włókiennicze pokrycia podłogowe. Włókiennicze pokrycia są zazwyczaj wykonane z materiału tkanego, dzianego lub igłowego. Do grupy tej nie zaliczają się niezamocowane na stałe maty i dywany. Określenie to nie dotyczy okładzin ściennych lub pokryć do zastosowań zewnętrznych.
• farby i lakiery do wnętrz. Grupa produktów "farby i lakiery do wnętrz" obejmuje dekoracyjne farby i lakiery do wnętrz, bejce oraz produkty pokrewne, przeznaczone dla amatorów i profesjonalistów, produkowane przede wszystkim do zastosowań wewnętrznych i wprowadzane na rynek w tym charakterze. Grupa ta obejmuje między innymi powłoki i farby podłogowe, produkty barwione przez dystrybutorów na życzenie dekoratorów, zarówno amatorów, jak i profesjonalistów, systemy barwiące, farby dekoracyjne w postaci cieczy lub past, które mogą być wstępnie przygotowane, barwione lub preparowane przez producentów w odpowiedzi na oczekiwania konsumentów, w tym środki gruntujące i podkładowe związane z tymi systemami produktów.
• farby i lakiery zewnętrzne. Grupa produktów "farby i lakiery zewnętrzne" obejmuje dekoracyjne i ochronne farby i lakiery, bejce oraz produkty pokrewne, przeznaczone do stosowania na zewnątrz do budynków oraz mebli zewnętrznych, podłóg i ogrodzeń. Grupa ta obejmuje między innymi powłoki i farby podłogowe, produkty barwione przez dystrybutorów na życzenie dekoratorów, systemy barwiące, farby dekoracyjne w postaci cieczy lub past, które mogą być wstępnie przygotowane, barwione lub przygotowywane przez producentów w odpowiedzi na oczekiwania konsumentów, w tym farby do drewna, bejce do drewna i desek, powłoki murarskie i powłoki wykończeniowe do metalu (z wyjątkiem antykorozyjnych powłok wykończeniowych i środków gruntujących) oraz środki gruntujące (oraz podkładowe) związane z tymi systemami produktów.
• źródła światła. Grupa produktów "źródła światła" obejmuje wszystkie źródła światła o strumieniu świetlnym ≥ 60 i ≤ 12000 lumenów do oświetlenia ogólnego, mające bezpośrednie lub pośrednie połączenie z elektryczną publiczną siecią zasilającą, wyposażone w trzonek wymieniony w normie EN 60061 i wyprodukowane w celu emitowania promieniowania widzialnego.
• pompy ciepła. Grupa ta obejmuje pompy ciepła zasilane elektrycznie, gazowo lub absorpcyjne pompy ciepła; pompy ciepła zdolne gromadzić energię z powietrza, gruntu i wody w celu wykorzystania jej do ogrzewania pomieszczeń lub do odwrotnego procesu chłodzenia pomieszczeń.
• armatura sanitarna. Grupa produktów "armatura sanitarna" obejmuje: zawory wypływowe do użytku domowego, głowice natryskowe i zestawy natryskowe do użytku domowego, które służą głównie do doprowadzania wody przeznaczonej do higieny osobistej, czyszczenia, gotowania i picia, również w przypadkach, gdy są one wprowadzane na rynek w celach innych niż do użytku domowego.
• toalety spłukiwane i pisuary
• meble drewniane
• materace łóżkowe

Ponadto istnieje wiele grup wyrobów z innych dziedzin niż budownictwo. Więcej informacji na temat kryteriów można uzyskać na stronie: http://susproc.jrc.ec.europa.eu/sanitaryproducts/